Tarımda üretim zayiatı nasıl önlenir!

Önlenebilir üretim zayiatı tarlada % 10-15'lerde, sofraya gelene kadar %20-25'lere çıkıyor!

İnsanlığın ve insanımızın beslenmesi, hayatiyetini devam ettirmesi için tarımın aktif ve dinamik olarak sürekli bir şekilde ayakta tutulması gerektiği herkes tarafından kabul edilen bir gerçektir.

Tarımda görünen ve görünmeyen ürün kayıpları, hem gıdaya erişim yönünden hem de ekonomik bakımdan büyük sorun teşkil etmektedir.
Önlenebilir ürün kayıplarının, bazı ürünlerde, sofraya gelene kadar %20-25'lere vardığı bir döngüde, tedbirsizlik ve ihmaller zincirinden söz etmek mümkündür. Bu noktada tüketim aşamasındaki israftan bahsetmiyoruz.

Tarımın aktif, verimli, daha az ürün kaybı yaşanarak sürdürülebilmesi için alınması gereken tedbirlerin başında doğru üretim modelinin kalıcı bir şekilde uygulamaya geçirilmesinin önemi büyüktür.

Üretim sistemimizde bölgesel ürün, tür ve hatta bölgesel çeşit belirlenerek oluşturulacak üretim modeli uygulamaya konulabilir

Yüzyıllardır tarım yapılan ülkemizde sıradan vatandaşın bile hangi bölgede ne tür ürünler yetiştiğini bildiği bir zamanda tarımsal üretim modellemesinde hala bölgesel üretim deseninin yeterince oluşturulamamış veya oturtulamamış olması, tarımsal üretim sistemimizin değişkenliğinin ve istikrarsızlığının bir göstergesi sayılabilir.

Üretim sistemimizde bölgesel ürün, tür ve hatta bölgesel çeşit belirlenerek oluşturulacak üretim modeli, öncelikle uygulamaya konulmalıdır. Tarım sektöründe çok sık gündem edilen ancak bir türlü dört başı mamur şekilde uygulamaya geçilemeyen sistem, ürün kayıplarının temel nedenlerinden biridir.

Verimi düşük ürünlerde ısrar edilmemelidir!

Ülkemizde, tarımsal üretimin önemli sorunlarından birisi, genel olarak birçok üründe verim düzeyi yeterince yüksek çeşitlerin kullanılmamasıdır. Üretimi olumsuz etkileyen ve ürün kaybına neden olan diğer bir sorun ise geleneksel üretim yöntemleridir.

Bilinçli çeşit tercihi yapılmaması, üretimde yer alan bazı türlerin çeşitleri arasında, yeterince verimi yüksek çeşit bulunmaması ve geleneksel üretim yöntemlerinin sektörde yaygın olarak kullanılıyor olması ürün kaybının başlıca nedenleri arasında sayılabilir.

Bunların önüne geçmek için çeşit tanıtımının kapsamlı bir şekilde yapılması, ıslah edilmiş, sertifikalandırılmış tohumların öneminin yeterince anlatılması ve yaygınlaştırılması gerekmektedir. Ayrıca ıslah ve Ar-Ge çalışmalarına daha fazla destek verilerek, verimi yüksek çeşitlerin üretime dahil edilmesi, daha fazla üretim ve yetiştirme tekniği modelleri geliştirerek sektöre kazandırılması üretim artışını sağlayacağı gibi ürün kaybını en aza indirecektir.

Tarımda üretim süreci içerisinde etkin rol alanların çak fazla değişkenlik göstermesi üretime olumsuz yansımaktadır

Tarlada, ekimle başlayan üretim kayıpları, hatta tohum ve çeşit seçimi ile başlayan, ekim, bakım yetiştirme yöntemlerinden kaynaklanarak devam eden kayıplar, hasat, hasat sonrası depolama, taşıma, işleme, paketleme, dağıtım ve nihai tüketim süreci ile sürmekte ve ciddi bir yekün olarak karşımıza çıkmaktadır.

Bu durumun istatistiksel olarak tahmini hesaplamaları yapılmaktadır. Ancak birebir takibi, sürdürülebilir ve uygulanabilir çözüm yöntemleri düzenli olarak sahaya yeterince yansımamaktadır.

Çiftçi üretmektedir, mühendis işin takibini ve kontrolünü yapmakta, uzman ıslah ve Ar-Ge çalışmasını gerçekleştirmekte, raporunu sunmaktadır. Bilimsel ve teknolojik veriler tarımsal dolaşımda yerini almaktadır.
Ancak üretimde rol alan tüm paydaşların ortak bir organizasyonda, sistemli bir şekilde yer almalarını ve tamamlayıcı bir rol üstenmelerini sağlayacak iradenin süreç içerisinde çok fazla değişkenlik göstermesi ve bu değişkenliğin konuların uzağında yer alması, üretim sürecinin işleyişini olumsuz etkilemektedir.

Tarımsal üretimde önceliklerin neler olduğunu birebir belirleyerek eylemler silsilesini oluşturacak akıl, bu değişkenlikten kaynaklanan nedenlerden dolayı, tarımın her biriminde bir türlü eş zamanlı olarak oluşmamaktadır.
Bir birim işi kotarıp rayına koyarken diğer birim hep öğrenme aşamasında kalmakta bir türlü eyleme geçecek düzeni oluşturamamaktadır. Bu değişkenlikleri en aza indirmek ve doğru yöntemlerle gerçekleştirmek üretimde gecikmeleri önleyecek ve tarımsal üretime olumlu katkı sağlayacaktır.

Tarımsal üretimde "VAR"a ihtiyaç var!

Bilindiği gibi futbolda "VAR" icat edildiğinden beri müsabakalar daha verimli geçmekte ve hak kaybı daha az yaşanmaktadır. İşte tamda bunun için, tarımda daha verimli bir süreç yaşanması, üretim kayıplarının önüne geçilebilmesi için "VAR"a ihtiyaç vardır!

Üretim sürecinde; üretilecek ürünün, tohumun, ürüne uygun yerin ve zamanın seçiminde, yeterli özenin gösterilememesi sonucu başlayan kayıpları, çiftçinin yeterince bilinçli üretim yapmaması, tarımsal eğitimin ve tarımsal teknolojinin kapsamlı olarak üretime yansımaması, Ar-Ge süreci, üretimde meteorolojik tahminlerin yeterince takip edilmemesi, planlı üretimin yeterince hayata geçirilememesi, arz fazlası ürünlerin etkin şekilde değerlendirilememesi, depolama sisteminin yetersizliği, hijyene ve depolama koşullarına yeterince uyulmaması, sıcaklık ve nem kontrollerine uyulmaması, nakliye sürecinin doğru kriterlerle işletilmemesi gibi, bu döngüde yer alan süreci, adım adım yerinde ve zamanında ele alabilecek, doğrulamaları gerçekçi bir şekilde gündeme taşıyarak birebir değerlendirebilecek "Tarımsal VAR" sitemine ihtiyaç vardır.

A. Sadık YILMAZ