Türkiye ve Hakimler ve Savcılar Birliği Kanunu Tasarısı
BİRİNCİ BÖLÜM
Genel Hükümler
Amaç, kapsam
MADDE 1-(1) Bu Kanunun amacı; Türkiye Hâkimler ve Savcılar Birliğinin ve
şubelerinin kuruluşuna ve işleyişine ilişkin usul ve esasları düzenlemektir.
(2) Anayasa Mahkemesi, Yargıtay, Danıştay, adlî yargı hâkim ve Cumhuriyet
savcıları ile idarî yargı hâkim ve savcıları bu Kanunun kapsamındadır.
Tanımlar
MADDE 2-(1) Bu Kanunun uygulamasında;
a) Birlik: Türkiye Hâkimler ve Savcılar Birliğini,
b) Genel Merkez: Birliğin Ankara'daki genel merkezini,
c) Şube: Birliğin faaliyetlerinin yürütülebilmesi için Birliğe bağlı olarak
açılan, tüzel kişiliği olmayan ve bünyesinde organları bulunan alt birimi,
ç) Asıl üyeler: Anayasa Mahkemesi, Yargıtay, Danıştay, adlî yargı hâkim ve
Cumhuriyet savcıları ile idarî yargı hâkim ve savcılarını,
d) Onursal üyeler: Başka bir kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşuna üye
olmamak koşuluyla hâkimlik ve savcılık mesleğinden emekli olanlar ile hâkimlik
ve savcılık mesleğinde veya hukuk dünyasında yaptığı çalışmalar ve yayımladığı
eserler dolayısıyla ulusal veya uluslararası alanda üne kavuşmuş ya da hâkimlik
ve savcılık mesleğine, şubelere veya Birliğe maddî ve manevî yardımda bulunmuş
kimseler arasından üyeliğe kabul edilenleri,
e) Organ: Birliğin Genel Kurulu ile Yönetim, Denetim ve Disiplin Kurullarını,
şubelerin Genel Kurulları ile Yönetim ve Denetim Kurullarını,
ifade eder.
İKİNCİ BÖLÜM
Kuruluş, Görevler ve Teşkilat
Birliğin kuruluşu, amaçları ve niteliği
MADDE 3- (1) Bu Kanunda yer alan esaslar uyarınca hâkimlik ve savcılık mesleği
mensuplarının birbirleri ve halk ile olan ilişkilerinde dürüstlüğü ve güveni
hâkim kılmak; meslek disiplini ve ahlâkını, yargının bağımsızlığını,
tarafsızlığını ve saygınlığını korumak; yargı mensuplarının sosyal durumlarını,
malî ve özlük haklarını geliştirmek; etik değerleri güçlendirmek amacıyla Birlik
kurulur. Birlik, tüzel kişiliğe sahip kamu kurumu niteliğindeki meslek
kuruluşudur.
(2) Birliğin merkezi Ankara'dadır.
(3) Birlik dil, ırk, renk, cinsiyet, siyasi düşünce, felsefi inanç, din, mezhep
ve benzeri sebeplerle ayrım gözetmeksizin faaliyet gösterir.
(4) Birlik, kuruluş amaçları dışında faaliyette bulunamaz.
(5) Birlik, protokol kurallarına uygun olarak resmi törenlere katılır.
(6) Birlikte asıl üyeler, kendi çalışma sahaları konusunda ayrı ayrı alt
bölümler oluşturabilir. Bu grupların çalışma esas ve usulleri yönetmelikte
gösterilir.
Birliğin görevleri
MADDE 4- (1) Birliğin görevleri şunlardır:
a) Hukuk devletinin temel ilkelerinden olan yargı bağımsızlığını güçlendirmek
için faaliyet ve girişimlerde bulunmak,
b) Adlî ve idarî yargı faaliyetlerinin Türkiye Cumhuriyetinin temel ilkeleri
doğrultusunda, Atatürk ilke ve inkılâplarına uygun olarak yürütülmesi amacıyla
bilimsel çalışmalar yapmak,
c) Yargının hızlı, etkin ve verimli bir şekilde işleyişini sağlamak üzere
çalışmalar yürütmek, bu amaçla hukukun ve adlî kurumların gelişimine katkı
sağlayıcı kurumlarla işbirliği yapmak, rapor sunmak ve önerilerde bulunmak,
ç) Hâkimlik ve savcılık mesleğinin cazip hâle getirilmesi için çalışmak ve bu
konuda alınacak tedbirleri görüşmek için toplantılar düzenlemek,
d) Hâkim ve savcıların meslekî gelişmelerinin sağlanmasına, maddî ve manevî
haklarının korunmasına yönelik çalışmalar yapmak,
e) Hâkim ve savcıların meslekî ve bilimsel çalışmalarına ışık tutacak
faaliyetlerde bulunmak, hâkim ve savcıları imkânlar ölçüsünde bilimsel ve
meslekî çalışmalar yapmak üzere yurt dışına göndermek,
f) Meslekî ve bilimsel çalışmaları yayımlamak üzere dergi çıkarmak, ağ sitesi
açmak, kütüphane, adalet müzesi gibi tesisler kurmak, Birliğin faaliyetlerini
üyelerine ve kamuoyuna duyurmak amacıyla yayınlarda bulunmak, konferanslar
düzenlemek, telif ve çeviri eserler meydana getirilmesini teşvik etmek,
g) Şubeler arasında koordinasyonu sağlamak,
ğ) Uluslararası kuruluşlara katılmaya ve ayrılmaya karar vermek,
h) Amacına uygun diğer görevleri yapmak.
Birlik üyeliği ve üyeliğin kazanılması, üyelik aidatları, üyeliğin sona ermesi
MADDE 5- (1) Birliğe 2 nci maddenin (ç) ve (d) bentlerinde nitelikleri
sayılanlar üye olarak kabul edilir.
(2) Birliğin iki türlü üyesi vardır. Bunlar, asıl ve onursal üyelerdir.
a) Asıl üye olmak için; 2 nci maddenin (ç) bendinde sayılanlar, Birliğe ya da
bulunduğu yerdeki Şube Başkanlığına, bulunduğu yerde Şube yoksa en yakın yerdeki
Şube Başkanlığına dilekçe ile başvurur. Başvurunun kabul edildiğinin
bildirilmesi ve giriş ücreti ile ilk yılın aidatının yatırılmasıyla asıl üyelik
hakkı kazanılmış olur.
b) Onursal üye olmak için; Birlik Yönetim Kurulunun teklifi, Genel Kurulun
kararı gerekir. Ancak, 2 nci maddenin (ç) bendinde yazılı meslek mensuplarından
emekli olanların talepleri halinde, başka bir kamu kurumu niteliğindeki meslek
kuruluşuna üye olmamak şartıyla onursal üye olarak kabul edilir.
(3) Onursal üyeler oy hakkı olmaksızın Şube Genel Kurul toplantılarına
katılabilirler.
(4) Birlik Genel Kurulunca belirlenen miktarlarda, Birliğe asıl üye olmak
isteyenlerden giriş ücreti ve yıllık üyelik aidatı alınır.
(5) Her yılın aidatı, Birliğin Genel Kurul tarihinden en az bir ay önce ödenir.
(6) Üyelik; Birliğe veya kayıtlı bulunduğu Şube Başkanlığına yazı ile başvurarak
üyelikten ayrıldığını bildirenler için, bildirim tarihinde; ölüm, gaiplik ve
kısıtlılık durumları gerçekleştiğinde kendiliğinden, yetkili kurullar veya
makamlarca meslekten çıkarılanlar veya görevlerine son verilenler için kararın
kesinleştiği tarihte; meslekten çekilenler için onay tarihinde, kendiliğinden
sona erer.
(7) Asıl üyelerden iki yıl üst üste üyelik aidatını ödemediği tespit edilenler
ile onursal üyelerden Birliğin amaç ve görevleriyle bağdaşmayan tutum ve
davranışta bulunanlar ve başka bir kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşuna
üye olduğu anlaşılanların üyelikleri Birlik Yönetim Kurulunun gerekçeli kararı
ile sona erer.
(8) Üyeliğin sona ermesi ile ilgili kararlara karşı itirazlar hakkında 12 nci
maddenin beşinci fıkrası hükümleri uygulanır.
Birliğin organları
MADDE 6- (1) Birliğin organları şunlardır:
a) Birlik Genel Kurulu,
b) Birlik Yönetim Kurulu,
c) Birlik Denetim Kurulu,
ç) Birlik Disiplin Kurulu.
Birlik Genel Kurulunun oluşumu ve görevleri
MADDE 7- (1) Birlik Genel Kurulu; Birlik Başkanı, Birlik Yönetim Kurulu, Birlik
Denetim Kurulu ile Birlik Disiplin Kurulunun asıl ve yedek üyeleri, Şube Başkanı
veya özürleri halinde Şube Yönetim Kurulunun görevlendireceği üye ve her ilden
seçilecek delegelerden oluşur.
(2) Genel Kurul üyeleri, Genel Kurul toplantılarına katıldıkları süre içinde
kurumlarınca izinli sayılır.
(3) Birlik Genel Kurulu, Birliğin en üst organıdır. Bu sıfatla aşağıdaki
yetkileri kullanır ve görevleri yerine getirir:
a) Birlik Yönetim Kurulunun geçmiş dönem faaliyetleri ve bilançosunu gösteren
raporu ile Birlik Denetim Kurulunun raporunu görüşmek, bu kurulların ibrası
hakkında karar vermek,
b) Birlik Yönetim Kurulu tarafından hazırlanan gelecek dönem bütçesini görüşüp
karara bağlamak,
c) Birlik Yönetim Kurulu, Birlik Denetim Kurulu ve Birlik Disiplin Kurulu
üyelerini seçmek,
ç) Kuruluş amacı ile ilgili konularda hazırlanan raporları görüşüp karara
bağlamak,
d) Hâkimlik ve savcılık mesleğini ilgilendiren konular hakkında önerilerde
bulunmak,
e) Birlik için gerekli taşınmazların satın alınması veya mevcut taşınmazların
satılması konularında karar vermek,
f) Şube kurulması veya feshi ile ilgili başvuru ve önerileri görüşüp karara
bağlamak,
g) Uluslararası kuruluşlara katılmaya ve ayrılmaya karar vermek,
ğ) Birliği ilgilendiren yönetmelik taslaklarını karara bağlamak,
h) Kanunlarla verilen diğer görevleri yerine getirmek.
Birlik Genel Kurulunun toplantıları
MADDE 8- (1) Birlik Genel Kurulu yılda bir kez toplanır. Toplantının hangi ayda
yapılacağı yönetmelikle belirlenir. Yönetim Kurulu gerekli gördüğünde veya
delegelerin beşte ikisinin yazılı isteği üzerine Birlik Genel Kurulunu onbeş gün
içinde olağanüstü olarak toplantıya çağırır.
(2) Toplantıların günü, saati, yeri ve gündemi toplantı tarihinden en az yirmi
gün önce ülke genelinde yayımlanan, tirajı yüzbinin üzerinde olan günlük
gazetelerin birinde veya Birlik ağ sitesinde ilân edilir. Ayrıca, ilanın içeriği
taahhütlü bir mektupla delegelere bildirilir. Bu ilân ve mektupta, çoğunluk
sağlanamaması durumunda ikinci toplantının günü, saati, yeri ve gündemi de
belirtilir.
(3) Birlik Genel Kurulu, delegelerin tamsayısının salt çoğunluğu ile toplanır.
İlk toplantıda yeterli çoğunluk sağlanamazsa ikinci toplantıda çoğunluk aranmaz.
Ancak ikinci toplantıya katılan delege sayısı, toplam delege sayısının onda
birinden az olamaz.
(4) Birlik Genel Kurulu toplantıları ilânda belirtilen gün, saat ve yerde
yapılır. Delegeler, Birlik Yönetim Kurulunca düzenlenen listedeki adlarının
karşısını imzalayarak toplantıya katılırlar. Toplantı, Birlik Yönetim Kurulu
başkanı veya görevlendireceği bir kurul üyesi tarafından açıldıktan sonra
toplantıyı yönetmek üzere bir Başkan, bir Başkanvekili ve iki kâtip üyeden
oluşan divan seçilir.
(5) Birlik Genel Kurulu toplantılarında önceden bildirilen gündemdeki konular
görüşülür. Ancak, katılan delegelerin beşte ikisinin imzası ile teklif edilen
konular da görüşmesiz olarak gündeme eklenir. Toplantıda hazır bulunan
delegelerin beşte birinin imzası ile de gündeme yeni madde eklenmesi
önerilebilir.
(6) Birlik Genel Kurulu toplantılarında kararlar hazır bulunanların salt
çoğunluğu ile alınır. Toplantıyı divan başkanı yönetir. Kâtipler toplantı
tutanağını düzenler ve Başkanla birlikte imzalarlar.
Birlik Yönetim Kurulunun oluşumu ve iş bölümü
MADDE 9- (1) Birlik Yönetim Kurulu, Birlik Genel Kurulunca, kendi üyeleri
arasından üç yıllık bir dönem için seçilen dokuz üyeden oluşur. Asıl üyelerden
başka iki yedek üye seçilir. Oylarda eşitlik hâlinde ad çekilir. Süresi biten
üyeler yeniden seçilebilir.
(2) Birlik Yönetim Kurulu en yaşlı üyenin başkanlığında yaptığı ilk
toplantısında kendi aralarından gizli oyla, Birlik Başkanı, Birlik Başkanvekili,
Genel Sekreter ve Saymanı seçer.
(3) Birlik Başkanı, Birliği temsil ve Yönetim Kuruluna başkanlık eder. Birliğin
malî işlerinden ve bu konu ile ilgili defter ve kayıtların tutulmasından
saymanla birlikte; diğer defter ve yazışmalarla ilgili olarak da genel
sekreterle birlikte sorumludur. Birlik Başkanının yokluğunda kendisine
Başkanvekili vekillik eder.
(4) Birlik Başkanı veya yetkilendirdiği bir Yönetim Kurulu üyesi gerektiğinde,
Birlik adına kamuoyuna açıklamalarda bulunabilir.
Birlik Yönetim Kurulunun görevleri ve toplantıları
MADDE 10- (1) Birlik Yönetim Kurulunun görevleri şunlardır:
a) Birlik Genel Kurulunu toplantıya çağırmak,
b) Birliğin dönem bilançosunu, faaliyet raporu ile tahminî bütçesini hazırlayıp
Birlik Genel Kuruluna sunmak,
c) Genel Kurul kararlarını uygulamak, yetkilendirildiği hususlarda karar almak,
ç) Mesleğin gelişmesi, meslek mensuplarının haklarının korunması, sosyal
durumlarının geliştirilmesi veya Birliğin diğer amaçlarının gerçekleştirilmesine
yönelik olarak araştırma ve inceleme yapmak ya da yaptırmak üzere komisyon
oluşturmak; vardığı sonuçları ve önerileri Birlik Genel Kuruluna sunmak,
d) Meslekî dayanışmanın sağlanması ve devamlılığı için her türlü çalışmalarda
bulunmak,
e) Birlik Genel Kurulu kararı uyarınca Birlik adına taşınır ve taşınmaz mal
almak, satmak, ipotek etmek ve bunlar üzerinde her türlü aynî hak tesis etmek,
kaldırmak; bu konularda Birlik Başkanına veya Birlik Yönetim Kurulu üyesine
yetki vermek,
f) Yurt içindeki ve dışındaki toplantılara katılacak üyeleri ve temsilcileri
belirlemek,
g) Şubelerin idarî ve malî denetimini yapmak veya yaptırmak, gerektiğinde
şubelerin feshi için Birlik Genel Kuruluna öneride bulunmak,
ğ) Bu Kanun ve diğer mevzuatla verilen görevleri yerine getirmek,
h) Bu Kanunun uygulanması için gerekli yönetmelikleri hazırlamak.
(2) Birlik Yönetim Kurulu, ayda en az bir kez toplanır. Toplantılar, Birlik
Yönetim Kurulu üye tam sayısının salt çoğunluğu ile yapılır. Kararlar, hazır
bulunanların salt çoğunluğu ile alınır. Oylarda eşitlik hâlinde, Birlik
Başkanının bulunduğu taraf çoğunluğu sağlamış sayılır.
(3) Geçerli bir mazereti olmaksızın üç olağan toplantıya katılmayanların
üyelikleri kendiliğinden düşer ve yerlerine sırasıyla en fazla oy alan yedek
üyeler çağrılır.
(4) Birlik Yönetim Kurulu üyeleri, toplantılara katıldıkları sürece kurumlarınca
izinli sayılır.
Birlik Denetim Kurulunun oluşumu ve görevleri
MADDE 11- (1) Birlik Denetim Kurulu, Birlik Genel Kurulunca kendi üyeleri
arasından, üç yıllık bir dönem için seçilen üç üyeden oluşur. Asıl üyelerden
başka iki yedek üye seçilir.
(2) Birlik Denetim Kurulu üyeleri, ilk toplantılarında kendi aralarından gizli
oyla bir başkan seçerler.
(3) Birlik Denetim Kurulu, Birlik Yönetim Kurulunun bütün işlem ve hesaplarını
incelemekle görevlidir. Birlik Denetim Kurulu üyeleri, oy hakları olmaksızın
Birlik Yönetim Kurulu toplantılarına katılabilirler.
(4) Birlik Denetim Kurulu, işlem ve hesaplarda gördüğü aksaklıkları en geç on
gün içinde Birlik Yönetim Kuruluna ve yıllık denetim sonuçlarını da bir rapor
hâlinde Birlik Genel Kuruluna sunar.
Birlik Disiplin Kurulunun oluşumu, toplantıları ve görevleri
MADDE 12- (1) Birlik Disiplin Kurulu, Birlik Genel Kurulunca kendi üyeleri
arasından, üç yıllık bir dönem için seçilen beş üyeden oluşur. Asıl üyelerden
başka iki yedek üye seçilir. Oylarda eşitlik hâlinde ad çekilir. Süresi biten
üyeler yeniden seçilebilir.
(2) Birlik Disiplin Kurulu üyeleri, ilk toplantılarında kendi aralarından gizli
oyla bir başkan seçerler.
(3) Birlik Disiplin Kurulu iki ayda bir olağan olarak toplanır. Birlik
Başkanının veya Birlik Disiplin Kurulu Başkanının yahut üyelerinden birinin
isteği ile Kurul acele hallerde her zaman olağanüstü toplantıya çağrılabilir.
Toplantılar, Birlik Disiplin Kurulu üye tam sayısının salt çoğunluğu ile
yapılır. Kararlar, hazır bulunanların salt çoğunluğu ile alınır. Oylarda eşitlik
hâlinde, Birlik Disiplin Kurulu başkanının bulunduğu taraf çoğunluğu sağlamış
sayılır.
(4) Birlik Disiplin Kurulu, Birliğin amaç, görev ve ilkelerine aykırı eylem,
tutum ve davranışları tespit edilen üyelere olayın niteliği ve ağırlığına göre
uyarma, bir yıla kadar üyelik haklarını askıya alma ve üyelikten çıkarma
disiplin cezalarından birini verebilir.
(5) Disiplin cezasını içeren kararlar gerekçeli olarak tesis edilir ve ilgiliye
yazıyla tebliğ edilir. İlgili, bu kararların tebliği tarihini izleyen günden
itibaren onbeş gün içinde Birlik Genel Kuruluna itiraz edebilir. İtiraz, Birlik
Genel Kurulunun ilk toplantısında görüşülür. Birlik Genel Kurulu itirazı
inceleyerek Birlik Disiplin Kurulunca verilen kararı değiştirebilir, geri
alabilir, kaldırabilir ya da bir alt disiplin cezasına çevirebilir.
Birliğin gelirleri
MADDE 13- (1) Birliğin gelirleri şunlardır:
a) Birliğe giriş ücreti ve üye aidatları,
b) Şubelerin faaliyetleri karşılığında elde edilen yıllık gayrisafi gelirlerin
yüzde yirmibeşi,
c) Sosyal ve kültürel faaliyetlerden elde edilecek gelirler,
ç) Her türlü basılı belge ve benzerlerinden elde edilecek gelirler,
d) Birlik Genel Kurulunun belirlediği ilkeler çerçevesinde Birlik Yönetim
Kurulunca uygun bulunan bağış ve yardımlar,
e) Banka hesap faizleri, yatırım fon ve gelirleri,
f) Birliğin taşınır ve taşınmazlarının kira ve satımı yolu ile elde edilen
gelirler,
g) Diğer gelirler.
Şubelerin kuruluşu, görevleri ve organları
MADDE 14- (1) Birlik, gerekli gördüğünde sınırları içinde en az otuz üye bulunan
illerde Şube kurabilir. Şube kurulmasına yeterli sayıda üye bulunmaması veya
kurulmuş şubelerde üye sayısının Yönetim ve Denetim Kurulu asıl ve yedek
üyelerin toplam sayısının altına düşmesi hâlinde, birden fazla ildeki üyeler
birleştirilerek hangi ilde Şube kurulacağı, Ülkenin coğrafi ve ulaşım durumu ile
üyelerin yoğun olarak bulundukları iller göz önüne alınarak Birlik Yönetim
Kurulunun önerisi üzerine Birlik Genel Kurulu tarafından kararlaştırılır.
Şubeler, bulunduğu ilin adıyla anılır.
(2) Yeni kurulacak şubelerin kurucu üyeleri Birlik Yönetim Kurulu tarafından
belirlenir. Yeni kurulan şubeler, en geç üç ay içinde organlarının seçimini
yaparlar. Şubeler, organlarının oluşumu ile ilgili seçim sonuçlarını Birliğe
bildirmekle yükümlüdürler.
(3) Şubeler, Birliğin amaç ve görevleri doğrultusunda faaliyette bulunurlar.
(4) Şubelerin organları şunlardır:
a) Şube Genel Kurulu,
b) Şube Yönetim Kurulu,
c) Şube Denetim Kurulu.
(5) Şubelerin organlarının oluşumu, görevleri, toplantıları, işbölümü ve
gelirlerine ilişkin hususlar yönetmelikle düzenlenir.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Ortak ve Çeşitli Hükümler
Delege seçimi
Madde 15- (1)Delege seçimleri il bazında yapılır. Delegeler, Birliğin il
sınırları içerisinde görev yapan asıl üyeleri tarafından otuz üyeye kadar bir
asıl bir yedek ve ondan sonra gelen her otuz üye için de bir asıl bir yedek
delege hesabıyla üç yıllık bir dönem için seçilir.
(2) Asıl delegenin üyeliğinin sona ermesi hâllerinde, aldıkları oy sayısına
göre, sırasıyla yedek delegeler görev yaparlar.
(3) Delege olmak için aday bulunmaz ise, il sınırları içinde görev yapan
Birliğin asıl üyeleri arasından otuz üyeye kadar bir asıl bir yedek üye, ondan
sonra gelen her otuz üye için de bir asıl bir yedek hesabıyla en kıdemli üyeden
başlamak üzere delege sayısı tamamlanır.
Birlik delegeleri, organları ile şubelerin yönetim ve denetim kurullarının seçim
esasları
MADDE 16- (1) Birlik delegeleri, organları ile şubelerin yönetim ve denetim
kurullarının seçimleri, yargı gözetimi altında gizli oy ve açık tasnif esasına
göre gerçekleştirilir.
(2) Birlik delegelerinin seçimlerinde seçime katılacak asıl üyeleri gösteren
listeler ile seçim yapılacak Genel Kurul toplantılarında seçime katılacak üye ve
delegeleri belirleyen listeler onbeş gün önce iki nüsha olarak o yer ilçe seçim
kurulu başkanı olan hâkime tevdi edilir. Ayrıca seçim yapılacak Genel Kurul
toplantılarında toplantıların gündemi, yeri, günü, saati ile çoğunluk olmadığı
takdirde yapılacak ikinci toplantıya ilişkin konular da belirtilir. Toplantı
tarihlerinin, gündemde yer alan konular da göz önünde bulundurularak
görüşmelerin bir Cumartesi günü akşamına kadar sonuçlanması ve izleyen Pazar
gününün dokuz-onyedi saatleri arasında seçimlerin yapılmasını sağlayacak şekilde
düzenlenmesi zorunludur. Birden fazla ilçe seçim kurulu bulunan yerlerde,
görevli ilçe seçim kurulu başkanı, seçimlerde aday olmayan hâkimler arasından
Yüksek Seçim Kurulunca belirlenir. Seçim kurulu başkanı olarak görev yapan hâkim
seçimlerde aday olamaz ve gösterilemez.
(3) Hâkim, gerektiğinde ilgili kayıt ve belgeleri de getirtip incelemek
suretiyle varsa noksanları tamamlattırdıktan sonra seçime katılacak üye veya
delegeleri gösteren liste ile yukarıda belirtilen diğer hususları onaylar.
Onaylanan liste ile toplantıya ilişkin diğer hususlar, görevli ilçe seçim
kurulunun binası, seçim yapılan illere bağlı ilçelerin adliye binaları ile
Birlik veya ilgili Şubenin ilân yerinde asılmak suretiyle üç gün süre ile ilân
edilir.
(4) İlân süresi içinde listeye yapılacak itirazlar, hâkim tarafından incelenir
ve en geç iki gün içinde kesin karara bağlanır.
(5) Bu suretle kesinleşen listeler ile toplantıya ilişkin diğer konular ilgili
Şube veya Birliğe gönderilir.
(6) Hâkim, kamu görevlileri veya aday olmayan üyeler arasından bir başkan ve iki
üyeden oluşan bir seçim sandık kurulu atar. Aynı şekilde ayrıca üç yedek üye de
belirler. Seçim sandık kurulu başkanının yokluğunda kurula en yaşlı üye
başkanlık eder.
(7) Seçim sandık kurulu, seçimlerin kanunların öngördüğü esaslara göre
yürütülmesi, yönetimi ve oyların tasnifi ile görevli olup, bu görevleri seçim ve
tasnif işlemleri bitinceye kadar aralıksız devam eder.
(8) Dörtyüzden fazla üyesi bulunan Birlik veya Şubede her dörtyüz üye için bir
oy sandığı bulunur ve her seçim sandığı için ayrı bir sandık kurulu oluşturulur.
Yüze kadar olan üye fazlalığı sandık sayısında dikkate alınmaz.
(9) Seçimlerde kullanılacak araç ve gereçler ilçe seçim kurulundan sağlanır ve
sandıkların konacağı yerler hâkim tarafından belirlenir.
(10) İmzalı dilekçe ile aday olunabilir veya gösterilebilir. Genel kurullarda
yapılacak seçimlerde adayları gösteren listeler Genel Kurul başkanlık divanınca
organlara göre ayrı ayrı olmak üzere tek liste halinde veya her organ için ayrı
listeler hâlinde; delege adaylarını gösteren üye listeleri ise seçim yapılacak
ildeki seçimlerde aday olmayan en kıdemli hâkim tarafından adayların soyadı
alfabetik sırasına göre sıralanıp yeteri kadar çoğaltılarak o seçimde görevli
hâkime mühürlenmek üzere verilir. Listedeki isimlerin yanına herhangi bir unvan
veya işaret konulmaz.
(11) Listede adı bulunmayan üyeler oy kullanamaz. Oylar, oy verenin kimliğinin
Birlik, Şube veya resmî kuruluşlarca verilmiş kimlik kartı ile ispat
edilmesinden ve listedeki isminin karşısındaki yerin imzalanmasından sonra, oy
verme sırasında sandık seçim kurulu başkanı tarafından verilen ilçe seçim kurulu
mührünü taşıyan ve adayları gösterir listedeki isimlerin karşısında seçilecek
organın veya delegelerin asıl üyeleri kadarı işaretlenip İlçe Seçim Kurulu
mührünü taşıyan zarflara konularak kullanılır. Bunların dışındaki kâğıtlara
yazılan veya seçilecek organı oluşturan üye sayısı ile delege sayısından fazla
adayın işaretlendiği oy pusulaları ile mühürsüz zarflardan çıkan pusulalar
geçersiz sayılır.
(12) Sayım ve döküm sırasında en fazla oy alanlar asıl üyeliklere, diğerleri de
aldıkları oy sırasına göre yedek üyeliklere seçilir. Oylarda eşitlik halinde ad
çekilir.
(13) Seçim süresinin sonunda seçim sonuçları, tutanakla tespit edilip, seçim
sandık kurulu başkan ve üyeleri tarafından imzalanır. Tutanakların bir örneği
seçim yerinde asılmak suretiyle geçici seçim sonuçları ilân edilir. Kullanılan
oylar ve diğer belgeler, tutanağın bir örneği ile birlikte üç ay süre ile
saklanmak üzere ilçe seçim kurulu başkanlığına tevdi edilir.
(14) Seçimin devamı sırasında yapılan işlemler ile tutanakların düzenlenmesinden
itibaren iki gün içinde seçim sonuçlarına yapılacak itirazlar, hâkim tarafından
aynı gün incelenir ve kesin olarak karara bağlanır. İtiraz süresinin geçmesi ve
itirazların karara bağlanmasından hemen sonra hâkim, yukarıdaki hükümlere göre
kesin sonuçları ilân eder ve Birliğe veya ilgili Şubeye bildirir.
(15) Hâkim, seçim sonuçlarını etkileyecek ölçüde usulsüzlük veya Kanuna aykırı
uygulama nedeniyle seçimlerin iptaline karar verdiği takdirde, süresi bir aydan
az ve iki aydan fazla olmamak üzere, seçimin yenileneceği Pazar gününü tespit
ederek Birliğe veya ilgili Şubeye bildirir. Belirlenen günde yalnız seçim
yapılır ve seçim işlemleri bu madde ile Kanunun öngördüğü diğer hükümlere göre
yürütülür.
(16) Görevli hâkim ve seçim sandık kurulu başkanı ile üyelerine 298 sayılı
Seçimlerin Temel Hükümleri ve Seçmen Kütükleri Hakkında Kanunda belirtilen
esaslara göre ödenecek ücret ve diğer seçim giderleri ilgili Şube veya Birlik
bütçesinden karşılanır.
(17) Seçimler sırasında seçim sandık kurulu başkanı ve üyelerine karşı işlenen
suçlar, Devlet memurlarına karşı işlenmiş gibi cezalandırılır.
Şube ve Birliğin denetimi, organlarının görevlerine son verilmesi
MADDE 17- (1) Amaçları dışında faaliyet gösteren Birliğin ve şubelerin
organlarının üyelerinin görevlerine son verilmesine ve yerlerine yenilerinin
seçilmesine, bulundukları yer Cumhuriyet Başsavcılığının istemi üzerine, o
yerdeki Şube veya Birliğin Yönetim ve Denetim Kurullarında görevli olmayan
hâkimin görev yaptığı asliye hukuk mahkemesince basit usule göre yargılama
yapılarak karar verilir ve dava en geç üç ay içinde sonuçlandırılır.
(2) Mahkemece, Birliğin ve şubelerin organlarının üyelerinin görevlerine son
verilmesi hâlinde kararda ayrıca, görevlerine son verilen organların üyelerinin
yerine bu Kanunda yazılı usullere göre seçilecek organların üyelerini toplamak
üzere, Şube Yönetim Kurulu için Şube Genel Kurulu üyeleri arasından; Birlik
Yönetim Kurulu için Birlik Genel Kurulu delegeleri arasından beş kişi
görevlendirilir. Seçim, görevlendirilen bu beş kişi tarafından bir ay içinde
sonuçlandırılır. Görevlendirilen beş kişi, bu fıkrada yazılı süre içinde
görevlerine son verilen organlar gibi görevli ve yetkili olup aynı şekilde
sorumludurlar. Bu fıkra hükmüne göre seçilecek yeni organlar, eski organların
görev sürelerini tamamlarlar.
(3) Görevlerine son verilen organların üyelerinin yukarıdaki fıkra gereğince
görevlerine son verilmesine neden olan tasarrufları hükümsüzdür.
(4) Birliğin denetlenmesinde 5253 sayılı Dernekler Kanununun 35 inci maddesi
hükmü uygulanmaz.
Bütçe, geçici görev giderleri ve ödemeler
MADDE 18 ? (1) Birliğin ve şubelerinin malî yılı takvim yılıdır. Bir yıl
içindeki gelir ve giderler bu süre için yapılacak bir bütçe ile düzenlenir.
(2) Birliğin bütçesi Birlik Yönetim Kurulu tarafından hazırlanır. Birlik Genel
Kurulunun tetkik ve onayına sunulur. Onay işlemini takiben, yönetmelikte
belirlenecek usule göre Birlik Yönetim Kurulunca yürütülür.
(3) Şube bütçeleri Şube Yönetim Kurulları tarafından hazırlanır. Şube Genel
Kurulunun tetkik ve onayını takiben Birlik Yönetim Kurulunun da onayı alınarak
yürürlüğe konulur.
(4) Takvim yılı başından Birlik Genel Kurulu ve Şube Genel Kurulu toplanıncaya
kadarki süreyi kapsayan dönemde, ilgili organlarca kurulların onayına sunulmak
üzere hazırlanmış olan bütçe tasarıları uyarınca gerekli harcamaları yapmaya
Birlik Yönetim Kurulu ve Şube Yönetim Kurulları yetkilidir.
(5) Birlik ve Şube Yönetim Kurullarınca her yıl kapanacak olan malî yıla ait
çalışma raporu, bilanço ve kesin hesaplar ile gelecek malî yılın bütçe tasarısı
hazırlanarak Birlik ve Şube Genel Kurullarına sunulur. Aynı zamanda bu doküman
Genel Kurul toplantısından onbeş gün önce Birlik ağ sitesinde yayımlanır.
(6) Şubelerin çalışma esasları, tutacakları muhasebe ve diğer kayıtlar
yönetmelikle düzenlenir. Bu amaçla kullanılacak defterlerin noterden onayı şart
değildir.
(7) Şubeler tarafından her yıl, Haziran ve Aralık ayları sonunda olmak üzere,
hesap özetleri ile varsa Birlik payları Birlik merkezine gönderilir.
(8) Birlik bütçesinden karşılanmak üzere, yönetmelikte belirlenecek esaslara
göre; Yönetim Kurulu Başkanlığına temsil ödeneği verilir ve Birlik Genel
Kuruluna dışarıdan katılanlara, yurt içi ve yurt dışında geçici olarak
görevlendirilen Birlik ve Şube organlarındaki üyeler ile diğer görevlilere
harcırah ödenir.
(9) Şube Başkanlığı ve Şube Yönetim Kurulu üyeliği görevleri ücretsiz görülür.
Bu işlerle ilgili olan yolculuk ve ikamet giderleri ile diğer zaruri giderler
Şube bütçesinden ödenir.
(10) Birlik Yönetim, Denetim ve Disiplin Kurullarının Başkan ve üyelerine Genel
Kurulun belirlediği miktarlarda ücret ödenir.
(11) Bu kimselerden Ankara dışındaki illerden seçilenlere yolculuk ve ikamet
giderleri ile diğer zaruri giderler Birlik bütçesinden ödenir.
(12) Geliri giderini karşılamayan şubelere, Birlikçe yardım yapılır. Bu yardımın
miktarı ve ödenme şekli Birlik Genel Kurulunca kararlaştırılır.
Yönetmelik
MADDE 19- (1) Bu Kanunun uygulanmasına ilişkin yönetmelik, Birliğin tüzel
kişilik kazandığı tarihten itibaren altı ay içinde Birlik tarafından çıkarılır.
Geçici Yönetim Kurulu
GEÇİCİ MADDE 1- (1) Yargıtay ve Danıştay Genel Sekreterleri, Ankara, İstanbul,
İzmir illerinde görev yapan adlî yargı başsavcıları ile adlî ve idarî yargı
komisyon başkanları Geçici Yönetim Kurulunu oluşturur.
(2) Geçici Yönetim Kurulu, Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren bir ay
içinde ilk toplantısını Ankara'da yapar. Ankara Adlî Yargı Adalet Komisyonu ilk
toplantının yapılmasına ilişkin işlemleri yürütür.
(3) Geçici Yönetim Kurulu, Birlik üyeleri arasından delegelerin tespiti, Genel
Kurul, Denetim Kurulu ve Disiplin Kurulu seçimine ilişkin gerekli hazırlıkları
yapar. En geç üç ay içinde bu Kanunun 16 ncı maddesi uyarınca delegelerin
seçimini gerçekleştirir. Bu seçimden en geç iki ay sonra da Genel Kurul
toplantısının yapılması için çalışmaları yürütür. Geçici Yönetim Kurulunun
görevi Yönetim Kurulunun seçilmesiyle sona erer. Birlik, organ seçimlerinin
kesinleşmesiyle tüzel kişilik kazanır.
(4) Birliğin geçici Yönetim Kurulunun görevi, Genel Kurul tarafından seçilen
Yönetim Kurulunun göreve başlamasıyla sona erer.
(5) Geçici Yönetim Kurulu üyeleri fiilen çalıştıkları günlerde izinli
sayılırlar.
Birliğe giriş ücreti
GEÇİCİ MADDE 2- (1) Birlik Genel Kurulunca yeni bir tarife belirleninceye kadar
geçici Yönetim Kurulunun belirleyeceği esaslar dâhilinde elli YTL giriş ücreti
yatıranlar, Birliğe üye kabul edilir.
Derneklere üyelik ve aynı amaçlı dernekler
GEÇİCİ MADDE 3- (1) Hâkim ve savcılar, dernek kurucusu ve üyesi olamazlar.
Ancak, resim, müzik, heykel gibi güzel sanatlar ile spor alanlarında kurulmuş
derneklerin kurucusu ve üyesi olabilirler.
(2) 2 nci maddenin (ç) bendinde nitelikleri sayılanlar tarafından Birlik ile
aynı veya benzer amacı gerçekleştirmek amacıyla kurulmuş derneklerin tüzel
kişilikleri, bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren kendiliğinden sona
erer.
Yürürlük
MADDE 20- (1) Bu Kanun yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
Yürütme
MADDE 21- (1) Bu Kanun hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.
GENEL GEREKÇE
Anayasanın 9 uncu maddesinde yargı yetkisinin Türk Milleti adına bağımsız
mahkemelerce kullanılacağı, 138, 139 ve 140 ıncı maddelerinde sırasıyla
?Mahkemelerin bağımsızlığı?, ?Hâkimlik ve savcılık teminatı? ve ?Hâkimlik ve
savcılık mesleği? başlıkları altında; yargı yetkisini kullanan hâkim ve
savcıların güvenceli olmaları, her türlü etkiden uzak bir şekilde hâkimlik
teminatı esaslarına göre hür iradeyle karar vermeleri, özlük işlerinin hâkimlik
teminatına uygun olarak kanunla düzenlenmesi, azlolunamamaları, altmışbeş
yaşından önce emekli edilememeleri, bir mahkemenin veya kadronun kaldırılması
sebebiyle de olsa aylık, ödenek ve diğer özlük haklarından yoksun
bırakılamamalarına ilişkin hükümler getirilmiştir. Yargının kutsal niteliği ve
toplumda sahip olması gereken itibar nedeniyle, Anayasa, hâkimlik ve savcılık
mesleği mensuplarını özel bir güvence sağlamak suretiyle, birçok kamu
görevlisinden farklı bir konuma getirmiştir. Gerçekten de yargılama faaliyetini
yürüten hâkim ve savcıları diğer kamu görevlilerinden farklı ve onları her türlü
etkiden uzak tutabilecek bir konuma getirmek, adalet hizmetinin etkin ve verimli
bir şekilde yerine getirilmesini sağlayacaktır. Günümüzde hemen tüm mesleklerde
olduğu gibi yargı mesleğinde de insan unsuru büyük bir önem taşımaktadır.
Nitelikli ve çağdaş bilgi düzeyine erişmiş, objektif davranmayı ilke edinmiş
hâkim ve savcılar temel hak ve hürriyetlerin de güvencesidir.
Bu nedenlerle, Anayasada yasal yetki, sorumluluk ve hakları düzenlenmiş olan hâkim ve savcıların ortak ihtiyaçlarını karşılamak, meslekî faaliyetlerini kolaylaştırmak, meslekî dayanışmayı artırmak ve pekiştirmek gibi gayelerin oluşması için bir meslek kuruluşuna ihtiyaç bulunmaktadır.
Birleşmiş Milletler'in 29 Kasım 1985 tarihli ?Yargı Bağımsızlığına Dair Temel Prensipler?le ilgili metinde; ?? İnsan Hakları Evrensel Bildirisine uygun olarak, diğer vatandaşlara olduğu gibi yargı organı mensuplarına da ifade, inanç, örgütlenme ve toplanma hakkı tanınır; ancak yargıçlar bu haklarını kullanırlarken, her zaman görevlerinin itibarını ve yargının tarafsızlığını ve bağımsızlığını koruyacak tarzda hareket ederler. Yargıçlar, kendi menfaatlerini savunmak, mesleki eğitimlerini geliştirmek ve yargı bağımsızlığını korumak için yargıçlardan oluşan örgütler kurabilir, bu örgütlere ve diğer kuruluşlara üye olabilirler? belirtilerek, hakimlerin ifade ve örgütlenme özgürlüğüne yer verilmiştir.
Batı ülkelerinin bir çoğunda yargı mensuplarının meslek kuruluşlarının bulunduğu göz önünde tutularak, diğer meslek kuruluşlarında olduğu gibi, Anayasanın 135 inci maddesi hükümleri doğrultusunda, hâkimlik ve savcılık mesleğine mensup olanların müşterek ihtiyaçlarını karşılamak, meslekî faaliyetlerini kolaylaştırmak, bu mesleğin genel menfaatlere uygun olarak gelişmesini sağlamak, meslek mensuplarının birbirleri ve halk ile olan ilişkilerinde dürüstlüğü ve güveni hâkim kılmak üzere meslek disiplini ve ahlâkını korumak maksadıyla tüzel kişiliğe sahip kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşunun ülkemizde de kurulması gerektiği fikri uzun zamandır, akademisyenler ve ilgili meslek ve sivil toplum kuruluşları tarafından da ifade edilmektedir.
Ayrıca, Avrupa Birliğine katılım sürecinde kısa ve orta vadede geçekleştirilmesi öngörülen çalışmalar kapsamındaki Avrupa Birliği Müktesebatının Üstlenilmesine İlişkin Türkiye Ulusal Programının ?Adalet ve İçişleri? başlığı altında, yargının işlevselliği ve kapasitesinin artırılması suretiyle etkin bir yargı sisteminin tesis edilmesi amacıyla 1995 tarihli adlî ve idarî kapasitenin güçlendirilmesine dair Madrid kriteri de dikkate alınarak, Ulusal Programda Ülkemiz tarafından çıkarılması gereken mevzuat ve Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesinin Tavsiye Kararları R(94)12 arasında yer aldığı hususu dikkate alınarak 57 nci Hükümet döneminde Hakimler ve Savcılar Birliğinin kurulması hususunda Bakanlığımızca çalışmalar yapılmış ve hazırlanan Tasarı Taslağı dönemin Adalet Bakanının talimatları ile 4/4/2000 tarihinde Başbakanlığa sevk edilmiştir.
Ancak 57 ve 58 inci Hükümet Dönemlerinde yasalaşma imkanı bulamayan Tasarı Taslağı 59 uncu Hükümet Döneminde yeniden ele alınarak, Avrupa'dan davet edilen uzmanların ve örgüt mensuplarının da katılımıyla gerçekleştirilen seminerde tartışılmış ve buradan çıkan görüş ve öneriler de değerlendirilmek suretiyle Tasarı Taslağına son şekli verilmiştir.
Tasarı ile, Birliğin ve Birliğin uygun göreceği yerlerde şubelerin kurulması, şubeler ve Birliğin organlarının Kanunda gösterilen usullerle, yargı gözetimi altında, gizli oyla seçilmesi esası benimsenmiştir. Ayrıca Anayasanın 135 inci maddesi hükmü gereğince hâkim ve savcıların şubelere kayıtlarının isteğe bağlı olduğu vurgulanmıştır.
Öte yandan; gerek Anayasamızda gerekse Dernekler Kanununda
yapılan değişikliklerle, herkesin önceden izin alınmaksızın dernek kurma ve
bunlara üye olma ya da üyelikten çıkma hürriyetine sahip olduğu hüküm altına
alınmış ise de Anayasanın 33 üncü maddesinin altıncı fıkrasında, getirilen bu
hürriyete, Silahlı Kuvvetler ve kolluk kuvvetleri mensupları ile görevlerinin
gerektirdiği ölçüde Devlet memurları bakımından kanunla sınırlamalar
getirilmesine engel bulunmadığı açıkça vurgulanmıştır. Hiç şüphesiz yargı erkini
kullanan hâkim ve savcıların örgütlenmeleri önem arz etmektedir. Ancak
örgütlenme biçimi belirlenirken mesleğin gerektirdiği hassasiyetlerin dikkate
alınmasının daha da önemli olduğu izahtan varestedir. 1970'li yıllarda kamu
personelinin siyasi düşünceye, etnik temele ve dini görüşe göre ayrışan örgütsel
yapılanmalarının demokratik ve laik cumhuriyetimizi ve devletimizin üniter
yapısını ne denli tehdit ettiği hafızalardadır. Yargı mensupları arasında
ayrışmalara neden olabilecek bu tür yapılanmaların çok daha vahim sonuçlar
doğuracağı şüphesizdir. Bu itibarla, Hâkim ve savcıların Türkiye Barolar
Birliği, Türkiye Noterler Birliği, Türk Tabipler Birliği gibi tek çatı altında
güçlü bir örgüt yapısına kavuşmalarını teminen Anayasanın 33 üncü maddesinin
altıncı fıkrası uyarınca dernek kurma özgürlüğüne sınırlama getirilmiş, hakimlik
ve savcılık mesleğinin niteliği gereği hakim ve savcılar ancak, resim, müzik,
heykel gibi güzel sanatlar ile spor alanlarında kurulmuş derneklerin kurucusu ve
üyesi olabilecekleri, bunlar dışındakilere kurucu ve üye olamayacakları ifade
edilmiştir.
MADDE GEREKÇELERİ
MADDE 1- Maddede, Kanunun amacı ve kapsamına ilişkin hükümlere yer verilmiştir.
Kanunun amacı; Türkiye Hâkimler ve Savcılar Birliğinin ve Şubelerinin kuruluşuna
ve işleyişine ilişkin usul ve esasları düzenlemektir.
Anayasa Mahkemesi, Yargıtay ve Danıştay, adlî yargı hâkim ve Cumhuriyet
savcıları, idarî yargı hâkim ve savcıları bu Kanun kapsamındadır.
MADDE 2- Kanunda geçen bazı kavram ve terimler tanımlanmıştır.
MADDE 3- Türkiye Hâkimler ve Savcılar Birliğinin kuruluşu, amaçları ve niteliği
ile ilgili hükümlere yer verilmiştir.
Kamu tüzel kişiliğini haiz olarak kurulan Birlik, kamu kurumu niteliğindeki
meslek kuruluşu olarak vasıflandırılmıştır.
Hâkimlik ve savcılık mesleği mensuplarının birbirleri ve halk ile olan
ilişkilerinde dürüstlüğü ve güveni hâkim kılmak; meslek disiplini ve ahlâkını,
yargının bağımsızlık, tarafsızlık ve saygınlığını korumak; yargı mensuplarının
sosyal durumlarını, malî ve özlük haklarını geliştirmek; etik değerleri
güçlendirmek Birliğin amaçları arasında sayılarak, Anayasanın 135 inci
maddesinin birinci fıkrasına paralellik sağlanmıştır.
Birliğin genel merkezinin Ankara olduğu hükme bağlanmıştır.
Birliğin, dil, ırk, renk, cinsiyet, siyasi düşünce, felsefi inanç, din, mezhep
ve benzeri sebeplerle ayrım gözetmeyeceği ve kuruluş amaçları dışında faaliyette
bulunamayacağı vurgulanarak; meslek kuruluşlarının, kuruluş amaçları dışında
faaliyette bulunamayacakları ve meslek kuruluşları ve üst kuruluşlarının
organlarının seçimlerinde siyasi partilerin aday gösteremeyeceği yolundaki
Anayasanın 135 inci maddesinin üçüncü ve dördüncü fıkrası hükümlerine paralellik
sağlanmıştır.
Öte yandan Birliğin asıl üyelerinden Cumhuriyet savcıları
veya idarî yargı mensuplarının kendi sorunlarının çözümü için alt çalışma
grupları kurabilmelerine imkân sağlayacak şekilde düzenleme yapılmıştır.
MADDE 4- Birlik, hâkimlik ve savcılık mesleğine mensup olanların müşterek
ihtiyaçlarını karşılamak, meslekî faaliyetlerini kolaylaştırmak, mesleğin genel
menfaatlere uygun olarak gelişmesini sağlamak, meslek mensuplarının birbirleri
ile ve halk ile olan ilişkilerinde dürüstlüğü ve güveni hâkim kılmak üzere
meslek disiplini ve ahlâkını korumak amacına matuf faaliyetlerle görevli
kılınmıştır.
MADDE 5- Birliğe kimlerin hangi usulde üye olacağı hükme bağlanmıştır. Birliğe
asıl ve onursal üyeler kaydolabilir. Birliğe asıl üye olarak Anayasa Mahkemesi
Başkanı Başkan vekili ve üyeleri, Yargıtay ve Danıştay meslek mensupları, adlî
yargı hâkim ve Cumhuriyet savcıları ile idarî yargı hâkim ve savcıları
başvurabilirler. Sayılan sıfatları haiz olanların asıl üyeliğe kaydında Birliğin
takdir yetkisi yoktur. Anayasanın 135 inci maddesinin ikinci fıkrasının amir
hükmü nedeniyle Birliğe üyelik zorunlu değil ihtiyaridir. Maddede giriş ücreti
ile ilk yılın aidatının yatırılması asıl üyeliğin kazanılmasında kurucu unsur
olarak öngörülmüştür.
Maddede ayrıca, başka bir kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşuna üye olmamak koşuluyla emekli hâkim ve savcılar ile hâkimlik ve savcılık mesleğinde veya hukuk dünyasında yaptığı çalışmalar ve yayımladığı eserler dolayısıyla ulusal veya uluslararası alanda üne kavuşmuş ya da hâkimlik ve savcılık mesleğine, şubeler veya Birliğe maddî ve manevî yardımda bulunmuş kimseler arasından yönetim kurulunun teklifi ve genel kurulun kararı ile Birliğe onursal üye olunabileceği öngörülmüştür. Ancak, 2 nci maddenin (ç) bendinde yazılı meslek mensuplarından emekli olanlar, başka bir kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşuna üye olmamak şartıyla talepleri halinde onursal üye olarak kabul edilecektir. Üçüncü fıkrada onursal üyelerin oy hakkı olmaksızın Şube genel kurul toplantılarına katılabilecekleri öngörülmüştür.
Asıl üyelerden alınacak olan giriş ücreti ve yıllık üyelik aidatı ile ilgili hükümlere yer verilmiştir. Birlik Genel Kurulu, yıllık olarak üyelik aidatlarını belirlerken, kamu kaynağı tüketmeyen Birliğin, önemli bir gelir unsurunun üyelik aidatları olacağı hususunu değerlendireceği kuşkusuzdur.
Birlik üyeliğinin sona erme halleri, asıl ve onursal üyelerde
farklı objektif şartlara bağlanarak düzenlenmiştir.
Asıl üyelerde üyeliğin; yetkili kurullar veya makamlarca meslekten çıkarılanlar
veya görevlerine son verilenler için kararın kesinleştiği tarihte, meslekten
çekilenler için onay tarihinde kendiliğinden, Birliğe veya kayıtlı bulunduğu
Şube Başkanlığına yazı ile başvurarak üyelikten ayrıldığını bildirenler için,
bildirim tarihinde kendiliğinden, iki yıl üst üste üyelik aidatını ödemediği
tespit edilenler için, Birlik Yönetim Kurulu kararı ile, onursal üyelerden
hâkimlik ve savcılık mesleğinin vakar ve onuru ile bağdaşmayacak tutum ve
davranışta bulunanlar için Birlik Yönetim Kurulunun kararı ile sona ereceği
öngörülmüştür.
MADDE 6- Kamu tüzel kişiliğine sahip Birliğin organları düzenlenmiş olup, bunlar
Birlik Genel Kurulu, Birlik Yönetim Kurulu, Birlik Denetim Kurulu ve Birlik
Disiplin Kurulu olarak belirlenmiştir.
MADDE 7- Birlik Genel Kurulunun oluşumu ile ilgili hükümlere yer verilmiştir.
Birlik Genel Kurulunun Birlik Başkanı, Birlik Yönetim Kurulu, Birlik Denetleme
Kurulu ve Birlik Disiplin Kurulunun asıl üyelerinden, Şube başkanları veya
özürleri halinde yetki verecekleri Şube yönetim kurulu üyelerinden ve her ilden
seçilecek delegelerden oluşacağı öngörülmüş, genel kurulu oluşturanların,
Birliğe ilişkin yürüttükleri görevler nedeniyle sahip oldukları özlük ve malî
haklara ilişkin hükümlere yer verilmiştir.
Birlik organlarının faaliyetlerinin ibrası hakkında karar
vermek, Birlik bütçesini karara bağlamak, Birlik Yönetim Kurulu, Birlik Denetim
Kurulu ve Birlik Disiplin Kurulu üyelerini seçmek, kuruluş amacı ile ilgili
konularda hazırlanan raporları görüşüp karara bağlamak, hâkimlik ve savcılık
mesleğini ilgilendiren konular hakkında önerilerde bulunmak, Birlik için gerekli
taşınmazların satın alınması veya mevcut taşınmazların satılması konularında
karar vermek, şube kurulması veya feshi ile ilgili başvuru ve önerileri görüşüp
karara bağlamak, uluslararası kuruluşlara katılmaya ve ayrılmaya karar vermek,
Birliği ilgilendiren yönetmelik taslaklarını karara bağlamak, kanunlarla verilen
diğer görevleri yerine getirmek, Birliğin en üst organı olan Birlik Genel
Kurulunun görevleri olarak sayılmıştır.
MADDE 8- Birlik Genel Kurulunun yılda bir kez toplanacağı hususu ile Yönetim
Kurulu gerekli gördüğünde veya delegelerin beşte ikisinin yazılı isteği üzerine
olağanüstü olarak delegelerin tamsayısının salt çoğunluğu ile toplanacağı,
kararların hazır bulunanların salt çoğunluğu ile alınacağı öngörülmüş, Birlik
Genel Kurulunun olağan ve olağanüstü toplantılarıyla ilgili diğer usul ve
esaslara yer verilmiştir.
MADDE 9- Birlik Yönetim Kurulunun, Birlik Genel Kurulunca, üç yıllık bir dönem
için seçilen dokuz üyeden oluşacağı, asıl üyeden başka iki yedek üyenin
seçileceği, oylarda eşitlik hâlinde ad çekileceği, süresi biten üyelerin yeniden
seçilebileceği öngörülerek, Birlik Yönetim Kurulunun oluşumu ile ilgili
hükümlere yer verilmiştir.
Birlik Yönetim Kurulunca kendi üyeleri arasından Birlik
Başkanının seçileceği, Birlik Başkanının, Birliği temsil ve Yönetim Kuruluna
başkanlık edeceği öngörülerek Birlik başkanının diğer görev ve yetkileri
düzenlenmiştir.
MADDE 10- Birliğin icra organı olan Birlik Yönetim Kurulunun, Birlik Genel
Kurulunun görevli olduğu konularda hazırlayıcı işlemleri yapmak, genel kurul
kararlarını icra etmek ve şubeler üzerinde idarî ve malî hiyerarşik denetimi
yapmakla görevli ve yetkili olduğu hükme bağlanmıştır.
Birlik Yönetim Kurulunun, ayda en az bir kez salt çoğunlukla
toplanacağı, kararların, hazır bulunanların salt çoğunluğu ile alınacağı
öngörülmüş, Yönetim Kurulu toplantılarına ilişkin diğer usul ve esaslara yer
verilmiştir.
MADDE 11- Birlik Denetim Kurulunun oluşumu ile ilgili hükümlere yer verilerek,
Birlik Genel Kurulunca, üç yıllık bir dönem için seçilen üç üyeden oluşacağı,
asıl üyelerden başka iki yedek üyenin seçileceği öngörülmüştür.
Birlik Denetim Kurulunun, Birlik Yönetim Kurulunun bütün
işlem ve hesaplarını incelemekle görevli olduğu, Birlik Denetim Kurulu
üyelerinin, oy hakları olmaksızın Birlik Yönetim Kurulu toplantılarına
katılabilecekleri öngörülmüş ve denetimin usulü belirlenmiştir.
MADDE 12- Birlik Disiplin Kurulunun, Birlik Genel Kurulunca, üç yıllık bir dönem
için seçilen beş üyeden oluşacağı, asıl üyelerden başka iki yedek üyenin
seçileceği, oylarda eşitlik hâlinde ad çekileceği, süresi biten üyelerin yeniden
seçilebileceği öngörülerek, Birlik Disiplin Kurulunun oluşumu ile ilgili
hükümlere yer verilmiştir.
Birlik Disiplin Kurulunun, iki ayda bir olağan, Birlik başkanının veya Birlik Disiplin Kurulu Başkanının yahut üyelerden birinin çağrısı üzerine gerektiğinde olağanüstü olarak da salt çoğunlukla toplanacağı, kararların, hazır bulunanların salt çoğunluğu ile alınacağı öngörülmüştür.
Birlik Disiplin Kurulu, iç denetimini sağlamak üzere Birliğin
amaç, görev ve ilkelerine aykırı eylem, tutum ve davranışları tespit edilen
Birlik üyelerine olayın özelliğine göre uyarma, bir yıla kadar üyelik haklarını
askıya alma ve üyelikten çıkarma disiplin cezalarından birisini verebilecektir.
Ayrıca Disiplin Kurulunun karar alma ile bu kararlara karşı itiraz sürecine
ilişkin diğer usul ve esaslara yer verilmiştir.
MADDE 13- Kamu tüzel kişiliği haiz olmakla birlikte bütçe kanunları ile kamu
kaynağı tahsis edilmeyecek olan Birliğin gelirlerine yer verilmiştir.
MADDE 14- 2 nci madde hükmüne göre tüzel kişiliği olmayan Şubenin Birlik Genel
Kurulu kararı ile il mülkî idare sınırları içinde en az otuz üye bulunan illerde
kurulabileceği öngörülmüştür.
Tüzel kişiliği olmayan Şubenin Birliğin amaç ve görevleri paralelinde faaliyette
bulunacakları kurala bağlanmış ve ayrıca şubelerin organları düzenlenmiştir.
MADDE 15- Birlik Genel Kurulunun taşradan seçimle gelen üyelerinin seçimi ile
ilgili hükümlere yer verilmiştir. Maddede delege seçimlerinin ilin mülki
sınırları içinde görev yapan otuz asıl üyeye kadar bir asıl bir yedek, ondan
sonra gelen her otuz üye için de bir asıl bir yedek delege hesabıyla üç yıllık
bir dönem için seçileceği öngörülerek temsilde adaletin sağlanması
amaçlanmıştır.
MADDE 16- Anayasanın 135 inci maddesinde yer alan kamu kurumu niteliğindeki
meslek kuruluşları ve üst kuruluşlarının organlarının kendi üyeleri tarafından
kanunda gösterilen usullere göre yargı gözetimi altında, gizli oyla seçileceği
yolundaki hükme paralellik sağlanması bakımından, şubelerin ve Birliğin
organlarının seçiminin yargı gözetimi altında gizli oy ve açık tasnif esasına
göre gerçekleştirileceği öngörülmüş, seçimle ilgili usule ilişkin hükümlere yer
verilmiştir.
MADDE 17- Amaçları dışında faaliyet gösteren şubeler ve Birliğin organlarının
üyelerinin görevlerine son verilmesine ve yerlerine yenilerinin seçilmesine,
bulundukları yer Cumhuriyet Başsavcılığının istemi üzerine, o yerdeki Şube veya
Birliğin Yönetim ve Denetim Kurullarında görevli olmayan hâkimin görev yaptığı
asliye hukuk mahkemesince basit usule göre yargılama yapılarak karar verileceği
öngörülerek; Anayasanın 135 inci maddesinin altıncı fıkrasında yer alan
?Amaçları dışında faaliyet gösteren meslek kuruluşlarının sorumlu organlarının
görevine, kanunun belirlediği merciin veya Cumhuriyet savcısının istemi üzerine
mahkeme kararıyla son verilir ve yerlerine yenileri seçtirilir.? hükmüne
paralellik sağlanmıştır.
MADDE 18- Birlik ve Şube bütçesinin hazırlanması ve diğer malî hususlarla ilgili
hükümlere yer verilmiş; Birlik ve Şube faaliyetlerini yürütenlerin özlük ve malî
hakları düzenlenmiş ve geliri giderini karşılamayan Şubelere, Birlikçe yardım
yapılacağı öngörülmüştür.
MADDE 19- Birliğin tüzel kişilik kazandığı tarihten itibaren altı ay içinde Bu
Kanunun uygulanmasına ilişkin yönetmeliğin çıkarılacağı kurala bağlanmıştır.
GEÇİCİ MADDE 1- Geçici Yönetim Kurulu ile ilgili hükümlere yer verilmiştir.
GEÇİCİ MADDE 2- Birlik Genel Kurulunca yeni bir tarife belirleninceye kadar
Geçici Yönetim Kurulunun belirleyeceği esaslar dahilinde elli YTL giriş ücreti
yatıranların, Birliğe üyeliğinin kabul edileceği öngörülmüştür.
GEÇİCİ MADDE 3- Hâkim ve savcıların Türkiye Barolar Birliği, Türkiye Noterler
Birliği, Türk Tabipler Birliği gibi tek çatı altında güçlü bir örgüt yapısına
kavuşmalarını teminen Anayasanın 33 üncü maddesinin altıncı fıkrası uyarınca
dernek kurma özgürlüğüne sınırlama getirilmiş, bu bağlamda ancak, resim, müzik,
heykel gibi güzel sanatlar ile spor alanlarında kurulmuş derneklerin yönetim ve
denetim kurullarında görev alabilmelerini öngören bir düzenleme yapılması
amaçlanmış, bu çerçevede Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren kurulmuş
bulunan derneklerin tüzel kişiliğinin, Dernekler Kanunu hükümleri uyarınca
kendiliğinden sona ereceğine ilişkin düzenleme yapılmıştır.
MADDE 20- Yürürlük maddesidir.
MADDE 21- Yürütme maddesidir.