Öğretim üyesi açığı sorunu çözülebilir

Rifat Sarıcaoğlu'nun yazısı

Hatırlanacağı gibi 17 yeni üniversitenin kurulması aşamasında YÖK Başkanı Erdoğan Teziç ile Başbakan Tayyip Erdoğan arasındaki tartışmada önemli iki unsur göze çarpıyordu:

1) Teziç: Elimizdeki öğretim görevlisi kadro bu kadar üniversitenin açılması için müsait değil.

2) Erdoğan: Eğitim elemanını yetiştirmeniz sizin göreviniz, ülkede arz talep dengesizliği var

Aslına bakılırsa her ikiside haklı, ancak ülkenin menfaati tek.

***

Dünyada birçok ülkede, başta Amerika, Kanada olmak üzere, 480 üniversitede, 43 bin 354 doktora öğrencisi üzerinde 7 yıl boyunca sürecek ve yarısı tamamlanmış olan araştırmada şu ana kadar ortaya çıkanlar ise ilginç:

Bir doktora öğrencisi, ortalamada lisans derecesinin üstüne 8.2 yıl daha eğitim görüyor. Bir öğrencinin doktor unvanını alabilmesi için liseden sonra 13 yıldan biraz uzun bir süreç gerekiyor. Yani mezun olduğunda en iyi şartlarda 32 yaşında! Aynı yaştaki ve iş hayatına atılmış arkadaşları ise kariyerinde iyi bir yere gelmiş, orta-üst kademe yöneticilik sıfatı taşıyan, maddi birikim elde etmiş bireyler veya iş adamları oluyor.

Doktora öğrencisi namzedi ise ortalamada 50 bin dolar borçla mezun olmuş, unvanını almış ancak mezun olduğu bölüme göre iş arıyor da olabiliyor. Doktoradan mezun olabilmenin uzun süre gerektirmesinin temel sebeplerinden birisi ise ?tez? olarak belirlenmiş.

Dünyadaki en iyi üniversiteler arasında her zaman için ilk üçte yer alan Princeton Üniversitesi'nde doktora konusundaki sorunlar görülmüş. 2003 yılında öğrencinin doktora alabilmesi gereken süre 7.5 yıl iken bugün 6.4 yıla inmiş görünüyor. Princeton 2 bin doktora öğrencisine tez süreci dahil olmak üzere yılda 30 bin dolar katkıda bulunuyor ve asistan olarak 2 dersten fazlasında görevlendirmeyerek araştırmalarına ve dolayısı ile tezlerine destek sağlayıp mezuniyeti hızlandırmış oluyor.

Princeton, felsefesini şöyle açıklıyor: ?Doktora, bir kariyer değil bir eğitim olmalıdır.? Teksas Üniversitesi ise tam ters mantıkla, ön-lisans ve lisans öğrencilerinin yükünü, maliyeti daha düşük tutmak için doktora öğrencilerine yüklüyor. Teksas'ın doktora öğrencisini daha uzun süre elinde tutup, düşük maliyette ders verdirmesi mi doğru yoksa, Princeton gibi tez süresini kısaltıp öğrenciyi daha hızlı mezun etmek mi daha doğru, araştırmalar sonucunda ortaya çıkacak.

***

Evet, dünya bunları tartışıyor ve araştırıyor. Çünkü dünyada insanlar daha fazla para kazandıkça yüksek öğrenim ihtiyacı artıyor. Bir ülkede ömür süresi arttıkça nüfus artışı azalıyor ancak İspanya örneğinde görüldüğü gibi tam tersine, eğitim talebi de artıyor. Bu da şunu gösteriyor: Ülke refaha kavuştukça, orta sınıf nüfusu çoğalıyor ve doğal olarak yüksek öğrenim ihtiyacı da artıyor.

Türkiye'de ise hem Avrupa'nın en genç nüfusu yaşıyor hem de gelir düzeyi artmakta. Yani YÖK, ileride ülkemizde üniversite öğrenimi talebinin daha da artacağını göz önünde bulundurup doktora öğrencilerinin eğitim sürecini kısaltmak zorunda.

Talep fazlası için de Mehmet Sağlam'ın dönemindeki gibi, mecburi hizmet karşılığında yurt dışı bursları verilmesi acilen düşünülmelidir.