İlaçların zararlı etkileri neden sık görülüyor
İlacın zararlı ve amaçlanmamış etkisine advers etki deniliyor ve dünyada çok sık görülüyor. Bunun birçok nedeni bulunuyor.
İlacın zararlı ve amaçlanmamış etkisine advers etki deniliyor ve dünyada çok sık görülüyor. Bunun birçok nedeni bulunuyor. Öncelikle deney hayvanları model olarak tam insana uymuyor. Ayrıca klinik çalışmalar sınırlı sayıda denekte yapılıyor.
Ruhsattan önce klinik incelemeler sırasında en fazla 5 bin denek üzerinde deneniyor. Yani nadir görülebilecek etkilerin görülmesi tesadüfe kalıyor.
Piyasaya çıktıktan sonra milyonlarca hastanın o ilacı kullanacağını göz önüne alırsanız güvenliliği az sayıda hastada denenmiş olduğunu söyleyebiliriz.
Ayrıca klinik çalışmalar ? o ilaç belli bir hastalığa yönelik değilse- sağlıklı, genç insanlarda yapılıyor. Ama piyasaya çıktıktan sonra yaşlılara daha farklı hastalıkları olanlara hatta çocuklara bile veriliyor.
Bir ilaç piyasaya çıktıktan sonra birçok ilaçla bir arada kullanılıyor. Halbuki klinik çalışma tek bir ilaçla yapılıyor.
Ayrıca o ilacı kullanırken kişi binlerce kimyasal maddeyle maruz kalıyor. Yiyecek , içecekteki katkı maddeleri, hormonlar, endüstri atıkları, deriye uygulanan kozmetik ürünler, hava kirliliği, mesleki maruziyet yani yüzlerce kimyasal bir arada. Bir de birçok ilaç bir arada kullanılıyor.
Bilimsel olarak advers etkilerin tipleri bulunuyor. Yüzde 60 oranında A tipi görülüyor.
A tipi demek doza bağlı advers etki demektir. Bundan kaçmak mümkün. Örneğin bazı burun damlalarını fazla kullanırsanız hipertansiyon gelişmesi olur, bu A tipi Advers etkidir.
B tipi ise: Öngörülmeyen etkilerdir. Örneğin kişide enzim eksikliği nedeniyle ilaca verdiği reaksiyon yada nedeni belli olmayan advers etki.
KİMLERDE GÖRÜLÜYOR
Advers etkiler genelde 40-69 yaş arasında ilaçların daha fazla kullanıldığı yaş grubunda daha çok görülüyor.
Genetik faktörlerin advers etkideki rolü araştırılmış. 2227 advers etki vakası incelenmiş. Yüzde 50' sinde genetik faktörlerin rolü olduğu görülmüş. Yüzde 42' sinde de dozlanma hatası tesbit edilmiş. Yani herkese aynı ilaç aynı dozda verilmemelidir.
Avrupa'da imal edilen ilaç ABD' de zenci ırkta da kullanılıyor. Dünyanın bir yerinde üretilen ilacın her tarafta kullanılması da risk oluşturuyor.
Sağlığın Sesi