Uzmanlar 4,8'lik deprem sonrasında birbirine girdi

Yalova'da meydana gelen 4.8'lik deprem yeni bir tartışma başlattı

Bülent GÜNAL

Profesör Şener Üşümezsoy, ?Bu, depremin İstanbul'dan uzaklaş-tığını gösteriyor. Büyük deprem riski Gemlik-Mudanya-Bursa fay hattından güneye doğru ilerliyor? dedi. Diğer uzmanlar ayağa kalktı

Önceki akşam saat 20:53'te Yalova'nın 8 kilometre güneybatısında, 11 kilometre derinlikte meydana gelen 4.8 büyüklüğündeki deprem panik yarattı. 1999 depremini hatırlatan sarsıntı halkı sokağa döktü. Yalovalılar, tüm geceyi dışarıda geçirdi. 4.8, uzun süredir büyük deprem riskiyle tedirgin olan İstanbullularda da paniğe neden oldu. Ancak İstanbul Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Öğretim Üyesi Profesör Şener Üşümezsoy'un sözleri yüreklere su serpti. 1999 depreminin ardından diğer birçok uzmanın aksine İstanbul'da büyük deprem olmayacağını savunan Üşümezsoy, Yalova depreminin bu tezini doğruladığı görüşünde...

Karton gibi yırtılıyor

Yalova'daki 4.8'lik deprem neyin göstergesi?

17 Ağustos'ta kırılan fay Yalova-Çınarcık kıyısı boyunca ilerledi. Buradan Güney'e dönen Bozburun fayında ise stres kilitlendi. İşte stres yüklenen bu fay üzerinde oluşan depremler, önceki gün de meydana gelen depremler. Bu fayın devamı ise Pendik-Mudanya-Bandırma kıyısı boyunca uzanan fay hattıdır. Yani deprem riski oluşan fay hattı İstanbul'dan uzaklaşıyor. Şöyle bir örnek verelim: Bir kartonu alıp ortadan yırtar ve belli bir noktada durursunuz. İşte o durduğunuz nokta 17 Ağustos depremi. O aşamadan sonra aynı kartonu biraz daha esnetirseniz yeniden yırtılmaya başladığı bölge ise Yalova Çınarcık... Yani yırtılma yönü Çınarcık-İmralı-Esenköy...

Ama bugüne kadar hep Adalar açığında 7 büyüklüğünde deprem olacağı söylendi...

Büyük İstanbul depremi söylemi bir balondur! Tüm arkadaşlarımız 17 Ağustos'tan sonra 'Kartal-Adalar açıkları-Zeytinburnu-Çekmece hattı boyunca deprem olacak, büyük İstanbul depremi eli kulağında'dediler. Ancak gerçekleşen durum, 17 Ağustos fayının Yalova-Çınarcık boyunca yırtılarak Güney'e doğru ilerlediğidir. 17 Ağustos'tan beri aynı şeyi söylüyorum. Marmara Denizi'nde araştırma yapan Fransız araştırma gemilerinin raporu açıklandı. Bu araştırmalar Marmara Denizi tabanındaki yırtıkları tespit eden bir araştırmaydı. Bu araştırmanın sonucunda hazırlanan ve ABD'de de yayınlanan rapora göre ne geçmişte ne de gelecekte 180 kilometrelik fay hattı boyunca 7.8 büyüklüğünde bir deprem Marmara'da olmamış. Yine aynı rapora göre 1894 depreminde Çınarcık kıyısı boyunca uzanan fayın 50 kilometre yırtılması Adalar fayı üzerindeki stresi boşaltmış. Dolayısıyla 17 Ağustos sonrası Adalar fayı üzerinde büyük İstanbul depremi olacak söylemi bilimsel değil. Yine 1912'de Tekirdağ-Silivri arasındaki fay hattı kırılmış, stresini boşaltmış. Bu durumda 30 yıl içinde İstanbul'da 7'nin üzerinde deprem olacak söylemi hiçbir bilimsel temele dayanmıyor. Bu söylem çürütülmüştür.

Kuzey fay hattı bir senaryo

Peki deprem İstanbul'dan uzaklaşıyorsa risk nerede toplanıyor?

Marmara'daki risk orta kesimde yer almaktadır. Sonuç olarak Güney Marmara'da olacak deprem İstanbul'a şiddeti azalarak gelecektir. Bugüne kadar hazırlanan yıkılacak evler, ölecek binlerce insanlarla ilgili senaryolar Kuzey Marmara'da olmayan ve var olduğu sanılan bir fay üzerinden yapıldı. Çınarcık'ta meydana gelen deprem de Güney Marmara'yı işaret ediyor. Oysa bu deprem sonrasında bile ?deprem geri döndü' denilirken Kuzey Marmara fayı ile ilgili senayolar hatırlatılmak isteniyor.

Fransızlar'ın raporunda var

Fransız gemilerinin yaptığı bu araştırmalar bu yönde hazırlanan deprem senaryolarını tamamen çürütüyor mu?

Evet, baştan beri karşı çıktığım deprem senaryoları bizzat Fransız gemilerinden gelen resmi raporla çürütüldü. 15 ayrı Fransız Araştırma Kurumu'nun imzasını taşıyan bu rapor topluma yansıtılmadı. Belki de hala bu senaryoları üreten arkadaşlarımızın da bu rapordan haberi yok.

İstanbul 6 hisseder

Güney Marmara'daki deprem ne zaman meydana gelebilir?

1719'da İstanbul'da 17 Ağustos'takine benzer bir deprem meydana geldi. Daha sonra 1754 ve 1766'da Güney'e giden fay kırıldı. Buna bakarak önümüzdeki 40-50 yıl içinde Mudanya-Bozburun fayının kırılma riskinin olduğunu söyleyebiliriz.

Bu depremin büyüklüğü ne olabilir?

7 büyüklüğünde bir deprem tahmin ediliyor.

Bu deprem nasıl etki yaratır?

Bu depremi Güney Marmara kıyıları 9 şiddetinde hissederken; İstanbul 6 şiddetinde hissedecektir. Bursa ise bu depremden 7 şiddetinde etkilenir.

?Bu bir safsata, büyük deprem kuzeyde olacak'

Emre Öztürk/HABER MERKEZİ

Üşümezsoy'un açıklamasına deprem hocalarından tepki geldi. Prof Dr. Haluk Eyidoğan ve Prof. Dr. Naci Görür ?Polemiğe bile girmeyiz' derken, Yrd. Doç. Dr. Oğuz Gündoğdu ?Deprem kesinlikle Marmara'nın kuzeyinde olacak? dedi.

Yrd. Doç. Dr. Oğuz Gündoğdu (İstanbul Üniversitesi Jeofizik Bölümü): Şener Üşümezsoy'un söylediği raporu ben okumadım. Ancak diğer uluslararası araştırmalar ve ülkemizdeki çalışmalar Marmara'daki büyük depremin olası hattının kuzey olduğunu gösteriyor. 'Deprem uzaklaşıyor, güneye kayıyor' demek için güney hattının ana fay olduğunu ispatlamak gerekir ki tam tersi doğrudur. Bunu iddia eden hocalar bir zamanlar 'Tek parça halinde kırılacak' diyorlardı. Şimdi başka bir şey diyorlar. Gerçek şu ki 30 yıl içinde büyük bir depremin olma olasılığı çok yüksek.

Bilim dışı bir iddia

Prof. Dr. Haluk Eyidoğan (Ulusal Deprem Konseyi Başkanı): Bu söylenenler dedikodu. Deprem İstanbul'dan uzaklaşıyor gibi bilimsel bir söylem yok. Benim için bu açıklamalar spekülasyondur. Bu tür bir tartışmaya da girmem.

Gerçekçi değil

Prof. Dr. Ahmet Ercan (Jeofizik Kurumu Onursal Başkanı): Hiç gerçekçi bir yaklaşım değil. Bu düşünce Üşümezsoy Hoca'nın tezi. Ancak böyle bir şey olmaz. Marmara'daki kuzey ve güney fay hatlarının arasındaki mesafe 35 kilometre. Yani güneyde olan bir hareketlenme doğrudan kuzey hattını da etkiler. Küçük hareketlenmeler güney bölgesine kayıyor diye bundan kuzey hattı etkilenmeyecek diyemezsiniz. 1999 depreminden sonra ben ?2007 sonuna kadar İstanbul'da yıkıcı deprem beklemiyorum? dedim, doğru çıktı. 2008-2015 arasında artık Marmara'da küçük orta boylu depremlerin olacağını söyledim. Bunların ilki dün gerçekleşti. 1999-2007 arasındaki rahat günler geride kaldı.

Polemiğe girmem

Prof. Dr. Naci Görür (İTÜ Maden Fakültesi)

Fransızlar'ın Marmara Denizi'nde yaptıkları araştırmanın başında ben bulunuyordum. O yüzden deprem İstanbul'dan uzaklaşıyor gibi bir tartışmaya da polemiğe de girmem!