İlaç ve kozmetik atıkları canlıları tehdit ediyor
- Hacettepe Üniversitesi Kimya Bölüm Başkanı Prof. Dr. Adil Denizli, ilaçlar ve kozmetik ürünlerin atıklarının kanalizasyona karışmasının sakıncalarına dikkati çekti.
Prof. Denizli, kimyasal ürünlerin atıklarının doğayı kirleterek, canlıları olumsuz etkilediğini belirtti.
Doğal suları kirleten en önemli unsurlardan birinin de ilaç ve kozmetiklerde bulunan "hormonlar" olduğunu ifade eden Denizli, "Doğal sularımızdaki mikrokirleticilerden hormonların, sudaki canlıları kıskacına alıp, besin zinciriyle bize ulaşabilme yollarından biri ilaçlar. Sulara karışan ilaçlar gelecekte ciddi sağlık sorunlarına yol açacak" diye konuştu.
Avrupa, ABD ve Asya'da incelenen sularda psikiyatrik, analjezik ve antibiyotik türünde ilaç atıklarının tespit edildiğini aktaran Denizli, bu kıtalarda 2002'de çevre sularda yapılan analizlerde yüksek oranda ilaç atığı bulunduğunu bildirdi.
İlaçlardan kalan atıkların idrar, dışkı yoluyla veya duş sırasında suya karıştığını belirten Denizli, canlı organizmalarla etkileşimde bulunmak üzere tasarlanan bu maddelerin, sudaki canlıları kısa sürede etkilediğini, bunun da ekosistem ve insanlar için potansiyel tehlike oluşturduğunu bildirdi.
Prof. Dr. Adil Denizli, çok sayıda doğum kontrol hapı ve bir çok kozmetik ürünün bileşiminde hormon bazlı malzemelerin yer aldığını ifade etti.
Suya karışan ilaçların insanları ne şekilde etkileyeceğinin tam olarak belirlenmediğini ancak su canlıları üzerinde çok önemli etkiler yarattığını belirten Denizli, "Bu canlılar, 7 gün 24 saat bu bileşiklere maruz kalıyorlar. Özellikle doğum kontrol hapları, hormon tedavilerinde kullanılan dişi seks hormonu içeren ilaçlar ve kozmetik ürün atıklarının yüksek oranlarda kanalizasyonlara karışması sudaki organizmalar üzerinde yıkıcı etki yaratıyor" diye konuştu.
Denizli, düşük düzeyde bile olsa bu tür bileşiklerin, su canlıları üzerinde 'teşhis edilemeyen", "dikkat çekmeyen", yavaş biriken etkilere neden olabileceğini hatta yeni su canlılarının ortaya çıkmasına" yol açabileceğini söyledi.
Prof. Dr. Adil Denizli, "sudaki kimyasalların, çoğunluğu beş yaşın altında olmak üzere, her yıl iki milyon insanın ölümüne neden olduğunu" belirtti.
Denizli, "Her yıl yaklaşık 300 milyon ton endüstriyel ve tüketiciler tarafından kullanılan yapay bileşiklerin atıkları, tarımsal olarak kullanılan 140 milyon ton gübre ve bir kaç milyon ton tarımsal ilaç ve kazayla 0,4 milyon ton petrol ve petrol ürünleri doğal sulara karışıyor" dedi.
Birçok ülkede çöp olarak değerlendirilen ilaçların hastanelerde, bakım evlerinde veya evlerde özel olarak toplanmasına yönelik uygulamalara başlandığını anlatan Denizli, "Bazı ülkelerde ilaç geri toplama üniteleri oluşturuldu. Bazılarında ise ilaçlar yakılarak imha edilmek üzere biriktirilen zararlı evsel atık listesine alındı" diye konuştu.