Silahı ABD çekti, dolar 1.29 YTL oldu

Silahı ABD çekti, dolar 1.29 YTL oldu

Esra SAHİCİ

İhracatçının 'Merkez Bankası silahı çekip, faizleri düşürsün' isteğine, dün deyim yerindeyse başta ABD olmak üzere uluslararası piyasalardan yanıt geldi.

ABD'de riskli mortgage kredilerine ilişkin artan kaygılar tüm piyasaları karıştırdı. Bu gelişmeler içeride de borsayı hızlı düşürürken doları 1.29 YTL'ye zıplattı.

TÜRKİYE İhracatçılar Meclisi (TİM) Başkanı Oğuz Satıcı'nın, döviz kurlarındaki hızlı düşüş endişesiyle, "Merkez Bankası faiz silahını kullanıp, doları yükseltsin" şeklindeki isteğinin kamuoyuna yansıdığı gün, onları "rahatlatacak silah" bir anlamda ABD'den geldi. Seçimde beklentilerin üzerinde bir sonuçla AKP'nin tek parti olarak ikinci kez iktidar şansı yakalamasıyla 1.23 YTL'ye kadar inen dolar riskli mortgage kredilerindeki kaygıların derinleşmesiyle 1.29 YTL'nin üzerine çıktı. Bu yükselişe yabancıların tedirginlikle dolara kaçışların yanısıra Avustralyalı bir fonun dün döviz piyasasında yaptığı yüklü alımların neden olduğu öne sürüldü. Faiz ise yabancı satışlarıyla yüzde 17.50'nin üzerine çıktı.

HEDGE FON ENDİŞESİ OLUŞTU: Özellikle önceki gün ABD'de ev satışlarına dönük veri 2002 yılından bu yana en düşük seviyesinde geldi. Böylece ABD'de riskli mortgage kredilerine dönük kaygılar yeniden derinleşti ve yurtdışı piyasalardaki bozulma gelişmekte olan ülkelere de olumsuz yansımaya başladı. Öte yandan temmuz ayı başında Avustralyalı Basis Capital adlı hedge fonun yönettiği iki ayrı fonun itfalarını askıya almasından sonra, dün de Hollandalı ABN AMRO'nun yarısına sahip olduğu Sidney merkezli Absolute Capital de, 177 milyon dolarlık varlığa sahip iki hedge fonunu ABD'deki riskli mortgage piyasasındaki kriz nedeniyle geçici olarak kapattı. Bu haberler hedge fonlara ilişkin olumsuz söylentilerin hızla yayılmasına neden olurken, ayrıca ABD 10 yıllık tahvil getirileri de yükselişe geçti

GÜVENLİ LİMAN DOLAR: Öte yandan bazı yabancı yatırım bankalarının "bol para azalıyor" şeklindeki raporları da yatırımcıların tedirginliğini artıran unsurlar arasında yer aldı. Tüm bu yaşananlar gelişmekte olan ülkelere yatırım yapan yatırımcıların "güvenli liman" olarak gösterilen dolara kayışını sağladı. Böylece dolar, uluslararası piyasalarda yükselişe geçti. Gelişmekte olan ülke para birimleri hızla değer kaybederken, dolar karşısında tarihi zirvelere çıkan Euro'da değer kaybederek 1.37 düzeyinden işlem gördü. Raymond James Portföy ve Fon Yönetimi Direktörü Kağan Candan, "Global piyasalarda, gelişmekte olan piyasalar kaynaklı kaygılar yeniden belirdi. Şimdilik temel trendde bir değişiklik öngörmemekle birlikte bu düzeltme hareketi biraz daha devam edebilir" dedi.

DOLAR YÜZDE 4 PRİM YAPTI: Bu gelişmeler ışığında seçimin olumlu havasıyla 1.23 YTL düzeyine kadar gerileyen dolar, önceki gün başlayan yükselişini dün hızlandırdı. Sabah açılışta bankalar arası piyasada 1.2470 YTL düzeyinden güne başlayan dolar, gelişmelere bağlı olarak hızla yükselişe geçti. Öğle saatlerinde ise dolar 1.28 YTL'nin üzerine tırmandı. Ardından kapanışa doğru bankalar arası piyasada bugün valörlü işlemlerde dolar en yüksek 1.2930 YTL seviyesine kadar çıkarak yüzde 4 değer kazandı. Dolar, serbest piyasada günü 1.2840 YTL'den tamamladı. Bono piyasası ise yabancıların yoğun satışlarına sahne oldu. Güne 17.20 seviyesinden başlayan 6 Mayıs 2009 vadeli gösterge kağıdın bileşik faizi, bugün valörlü işlemlerde yüzde 17.56'ye kadar çıktı.

Borsa seçimle aldığını dış dalga ile geri verdi

ABD riskli mortgage kredilerindeki kaygıların derinleşmesi ve önceki gün gelen ABD konut satış verisi ile global piyasalardaki satıcılı seyir yüksek primli İstanbul Menkul Kıymetler Borsası'nı (İMKB) tepe taklak etti. Hafta başında global piyasalarda başlayan ancak İMKB'nin seçim zaferi ile yüzde 5 yükselişle gözardı ettiği bozulma, dün derinleşince İMKB de bu kazancını iade etti. Çünkü önceki gün ABD'de konut satışlarına yönelik gelen veri 5 yılın dip seviyesinde açıklandı. Bu açıklamanın ardından hedge fonlara yönelik kaygılar, uluslararası piyasalarda doların değer kazanması ve carry trade (Japon Yeni ile ucuza fonlama) pozisyonları çözülmeye başladı. Gelişmekte olan borsalarda satış hızlanırken Avrupa borsalarında da kayıplar yüzde 1'i aştı. En son açıklanan 6 aylık bütçe rakamlarındaki açıkla morallerin bozulduğu İMKB'de, yabancı yatırımcılar panik satışı getirdi. Gün içinde 51 binli rakamlara inen borsa, günün tamamında yüzde 4.23 değer kaybederek 52.512 puandan kapanış yaptı.

Piyasalar 'hedge fon'larla sarsıldı

Dünya finans piyasalarının son yıllardaki kâbusu hedge fonlardan gelen 'ödeme yapamıyoruz' açıklamaları yatırımcıyı vurdu. İMKB 2319 puan düşüşle 52.512'ye indi. Dolar 3.6 YKr artışla 1.2840'a, faiz 0.14 puan çıkışla yüzde 17.38'e çıktı

ESİN ÇETİNEL

İSTANBUL - Son yıllarda global büyüklüğü 1.8 trilyon dolara kadar ulaşan ve dünya mali piyasalarında söz sahibi hedge fonlar için korkulan olmaya başladı. Dünya para otoriteleri tarafından 'mafyavari yapısı' nedeniyle 'mutlaka denetlenmeli' denen hedge fonlardan kötü haberler gelmeye başladı. Şimdilik 200-300 milyon dolar gibi çok küçük portföye sahip bazı hedge fonlardan 'ödeme yapamıyoruz' açıklamaları dünya piyasalarını sarstı. Avrupa borsaları yüzde 1'e yakın değer kaybetti. Dün de Avustralyalı Absolute Capital'in iki fonunu geçici olarak kapattığını duyurması tedirgin piyasaları iyice sarstı. ABD ekonomisine özellikle de mortgage kredilerine ilişkin kaygılara bir de hedge fonların ödeme sıkıntısı içine girmesi eklenince etki katlanarak yansıdı.

Dolar 1.3000'u denedi

Tüm dünya piyasalarını sarsan son gelişmelerden Türkiyede nasibini aldı. Dün ağırlıklı yabancı yatırımcıların yaptığı işlemler nedeniyle Türk piyasalarındaki bozulma devam etti. İMKB günü 2319 puan düşüşle 52.512'den tamamlarken, gün içinde 1.2945 puana çıkan dolar günü 3.6 YKr artışla 1.2840 YTL'ye çıktı. 6 Mayıs 2009 vadeli tahvil ise 0.14 puan çıkışla yüzde 17.4'e ulaştı.

Gözler ABD'de

Cumhurbaşkanlığı seçim süreciyle ilgili gelişmeleri takip eden Türk mali piyasalarının asıl uluslararası piyasaları izlemeye aldığını söyleyen bir bankacı, "ABD'de riskli subprime mortgage sektörüyle ilgili kaygılardaki artış, şirket kârlarındaki düşüşe bağlı olarak hisse senedi piyasasından uzaklaşma ve borsalardaki düşüşün yanı sıra şimdilik bazı küçük hedge fonların ödeme zorluğu yaşadığını açıklaması dünya piyasalarında tedirginliği artırdı. Bu yabancıların yaptığı işlemler nedeniyle sınırlı da olsa bize yansıyor. Bu küçük hedge fonlara büyükler de katılır mı? Bunu şimdiden söylemek zor. Ancak tedirginlik çok arttı, herkes ABD'yi izliyor. Bu süreçte Türkiye'den bir miktar daha çıkış görebiliriz" dedi. Aynı bankacı kurdaki yükselişte Merkez Bankası'nın günlük döviz alım tutarını 120 milyon dolara çıkarmasının da etkili olduğunu bu nedenle kurlarda bu seviyenin artık taban olduğunu söyledi.

Dünya borsalarında şok düşüş

Şirket kârlarındaki düşüş paniğine hedge fonların ödeme sorunu eklenince dün dünya borsalarının neredeyse tamamı geriledi. Dün açılışta ABD borsası Dow Jones yüzde 1.03, Nasdaq ise yüzde 0.86 değer kaybetti. Avrupalı dev şirketlerin yer aldığı FTSE Eurotop 100 yüzde 1.75 değer kaybederken, Türkiye gibi gelişmekte olan ülke piyasalarındaki kan kaybı daha yüksek oldu. Brezilya borsası dün yüzde 3.70 gerilerken, Rus borsası yüzde 2.34 değer kaybına uğradı.

BDDK da uyarmıştı

Tüm dünyada olduğu gibi son yıllarda Türkiye'de de ciddi pozisyon alan hedge fonlar Türk para otoritelerini de rahatsız etmişti. Yoğun hedge fon girişi yaşanan yılın ilk aylarında ilk uyarılardan biri BDDK Başkanı Tevfik Bilgin'den geldi. Ocak ayında bir konferans için Türkiye'ye gelen AB Yatırımcılar Federasyonu Genel Sekreteri Dr. Jean Pierre Paelinck de 'katil balinalara' benzettiği hedge fonlardan korkmaya başladıklarını söylemişti. Bankalar Birliği Başkanı ve aynı zamanda İş Bankası Genel Müdürü Ersin Özince de hedge fonların risklerine dikkat çekip önlem alınması gerektiğinin altını çizmişti. Olayın boyutu büyüdükçe yalnız dünya para otoriteleri değil devlet başkanları da bu konuda yorum yapmaya başladı. Fransa Cumhurbaşkanı Nicolas Sarkozy bu ay başında yaptığı bir konuşmada hedge fonları ağır dille eleştirerek, "Bu hedge fonlar gelip bir şirketi satın alıyor, parçalara bölüyor, çalışanların yüzde 25'ini kapının önüne koyuyor sonra da kârın yüzde 25'ini ceplerine indirip ortadan kayboluyor" demişti. Avrupalı siyasiler 'çekirge sürüsü' olarak adlandırdıkları hedge fonlar için önlem alınması gerektiğinin altını çizmişti.