Açıktan vekil olarak atananlar göreve başlamaz ise yaptırımı var mı?

Soru: 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'nun 63. maddesi, bir göreve atanıp gitmeyenin bir yıl geçmeden Devlet memuru olarak atanmasını engelliyor. Benim sorum, açıktan vekil olarak atanıp gitmeyen için de bu hüküm uygulanır mı? Bir yıl boyunca kadrolu aday memurluğa müracaat edemez mi?

Cevap: Devlet memurları Kanununun 62. maddesine göre ilk defa veya yeniden veyahut yer değiştirme suretiyle; aynı yerdeki göreve atananlar atama emirlerinin kendilerine tebliğ gününü, başka yerdeki görevlere atananlar ise, atama emirlerinin kendilerine tebliğ tarihinden itibaren 15 gün içerisinde o yere hareket ederek belli yol süresini, izleyen iş günü içinde işe başlamak zorundadır. Kanunun 63. maddesinin ilk fıkrasında ise, "Bir göreve ilk defa veya yeniden atananlardan belge ile isbatı mümkün zorlayıcı sebepler olmaksızın 62 nci maddedeki süre içinde işe başlamayanların atanmaları iptal edilir ve bunlar 1 yıl süreyle Devlet memuru olarak istihdam edilemezler. Bunların belge ile isbatı mümkün zorlayıcı sebepler nedeniyle göreve başlamama hali iki ayı aştığı takdirde atama işlemi atamaya yetkili makamlarca iptal edilir." denilmektedir.

Kamu hizmetleri süreklilik gösterdiği için bu hizmetleri yerine getiren personelin de sürekli istihdamı temel ilkedir. Memurların iş güvencesinin altında bu ilke yatmaktadır. 657 sayılı Kanun bu genel ilke dışında istisnai hizmet gördürme usullerine de yer vermiştir. Bunlar vekalet ve ikinci görev uygulamasıdır.

657 sayılı Kanunun 86. maddesinde memurların kanuni izin, geçici görev, disiplin cezası uygulaması veya görevden uzaklaştırma nedenleriyle işlerinden geçici olarak ayrılmaları halinde yerlerine kurum içinden veya diğer kurumlardan veya açıktan vekil atanabileceği hüküm altına alınmıştır. Bu dolu kadroya vekalet usulüdür.

Boş kadrolara vekalet ise sınırlı görevler için söz konusudur. 86. maddenin üçüncü fıkrasında bu görevler; ilkokul öğretmenliği (Yaz tatili hariç), tabiplik, diş tabipliği, eczacılık, köy ve beldelerdeki ebelik ve hemşirelik, mühendis ve mimarlık, veterinerlik, vaizlik, Kur'an kursu öğreticiliği, imam-hatiplik ve müezzin-kayyımlık olarak belirlenmiş, mahalli idareler dışındaki kurumlara ait boş kadrolara Maliye Bakanlığının izni ile açıktan vekil atanabileceği hükme bağlanmıştır.

Vekaleten atanan memurların mali ve sosyal hakları Kanunda özel olarak düzenlenmekle birlikte, vekalet görevi ne kadar devam ederse etsin kazanılmış hak oluşturmamakta, asli memurluğa atanma hakkı vermemektedir. Bu bağlamda açıktan vekil olarak atananlar statü anlamında memur olmayıp, memurlarca yerine getirilen görevleri geçici süre ile yerine getiren kişi konumundadır. 657 sayılı Kanunda yer alan hükümler de kural olarak kanunda belirtilen usullere göre bir kadroya atanan memurları kapsamakta, vekalet görevi yürütenler için ise kanunda belirtilen özel hükümler uygulanmaktadır.

Sonuç olarak, atama sonrası göreve başlamayan memurlar için getirilen bir yıl süreyle memuriyete atanma yasağının açıktan vekil olarak atananları kapsamadığını, açıktan vekil olarak atanıp da göreve başlamayanların herhangi bir süreye tabi olmaksızın Devlet memurluğuna atanabileceklerini değerlendirmekteyiz.