Türkiye AİHM'de ikinci
GÜVEN ÖZALP
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi 2008 istatistiklerine göre Türkiye, karar bekleyen davalar açısından Rusya'nın ardından ikinci oldu
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM), 2008 yılı istatistiklerini açıkladı. Karar bekleyen davalar açısından Rusya'nın ardından ikinci sıraya yerleşen Türkiye, 2008'de hakkında en çok karar alınan ülke oldu.
Mahkeme, geçen yıl Türkiye hakkında 264 karar aldı. Türkiye, bu kararların 257'sinde en az bir kez Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'ni (AİHS) ihlal etti. Türkiye'nin haklı bulunduğu karar sayısı ise sadece 1 olarak belirlendi. Dostane çözüme gidilen ya da listeden silinen karar sayısı da 1 oldu. AİHM 2008'de Türkiye'nin ardından en çok Rusya (244) ve Romanya (199) hakkında karar aldı. Mahkeme'nin 2007'de Türkiye için verdiği kararların toplamı 339 olmuştu. Bu kararlar içinde ihlal belirlenenlerin sayısı ise 319'du.
Adil yargılanma
Türkiye'nin 2008'de alınan kararlarda AİHS'de en çok ihlal ettiği madde ise tıpkı bir önceki yılda olduğu gibi adil yargılanma hakkını düzenleyen 6. madde oldu. Mahkeme, 2008'de bu maddenin Türkiye tarafından 139 kez ihlal edildiğini tespit etti. Bu maddeyi 64 ihlalle güvenlik ve özgürlüğü garanti altına alan 5. madde ile 57 ihlalle işkence ve kötü muameleyi yasaklayan 3. madde izledi. Mahkeme verileri, 1998 sonundan 2008 sonuna kadar olan dönemde hakkında en çok karar alınan ülkenin de Türkiye olduğunu gösteriyor. Bu dönemde Türkiye hakkında 1905 karar alınırken, bu davaların 1652'sinde AİHS en az bir kez ihlal edildi.
10 yıllık dönem içinde alınan kararlarda da Türkiye'nin en çok AİHS'nin 6. maddesini ihlal ettiği görülüyor. Türkiye hakkında karar bekleyen dava sayısı AİHM istatistiklerine 11 bin 85 olarak yansıdı. Bu sayı, 2007 sonunda 9150 olarak belirlenmişti. Bu alanda Rusya 27 bin 246 davayla ilk sırayı alırken 3. sıra 8901 başvuruyla Romanya'nın oldu. Listenin son sırasında ise tek davayla San Marino yer alıyor.
Moskova'nın engeli
Türkiye'nin gerek karar bekleyen davalar gerekse alınan kararlar açısından en üst sıralarda yer almasında geçmişten kalan davaların yoğunluğu önemli rol oynuyor. AİHM kaynakları, Türkiye'nin dosyasının dava ve ihlal sayıları açısından kabarık olduğunu ancak davaların niteliği açısından son yıllarda belirgin bir iyileşme yaşandığının altını çiziyor.
AİHM'nin elinde karara bağlanmayı bekleyen 97 bin 300 dosya bulunuyor. Bu yığılmanın aşılmasında yaşanan sıkıntı nedeniyle hedef tahtasında olan ülke ise Rusya. Bunun nedeni ise AİHM'nin daha hızlı işleyebilmesi için hazırlanan 14. Protokol'ün devreye girmesinin Moskova tarafından engellenmesi.