En kısa süre Başbakan olan kim?

Cumhuriyet tarihinin en kısa Başbakanlık koltuğunda oturanın kim olduğunu biliyor musunuz? 1942'de yaşanan acil durum nedeniyle bir siyasi sadece 1 gün Başbakan oldu...

Suat Hayri Ürgüplü sekiz ay, Yıldırım Akbulut birbuçuk yıl, Necmettin Erbakan bir yıl, Abdullah Gül dokuz ay başbakanlık yaptı. Türkiye Cumhuriyeti tarihinde yalnızca bir gün başbakanlık yaparak en kısa süre bu koltukta oturan devlet adamı unvanına sahip kişi ise Ahmet Fikri Tüzer. İşte Tüzer'in öyküsü.

Başbakan var, bir de yardımcısı. Başbakan yurtdışına çıkabilir veya hastalanabilir... Böyle bir durum olduğunda devreye başbakan yardımcısı girer. Görevi o yürütür. 1942 yılında durum böyle değildi. Başbakan vardı ama ?yardımcısı' görevi henüz tanımlanmamıştı. Hükümet kurulurken böyle bir görev kimseye verilmiyor, gerektiğinde cumhurbaşkanı bir kişiyi görevlendiriyordu. 1942'de yaşanan ?acil durum' tarihe bir ilk olarak geçti. Dönemin başbakanı Dr. Refik Saydam aniden kalp krizi geçirerek yaşamını yitirince, Cumhurbaşkanı İsmet İnönü İçişleri Bakanı Ahmet Fikri Tüzer'i bu göreve atadı. Ancak Tüzer'in başbakanlığı bir gün sürdü. Şükrü Saraçoğlu hemen yeni hükümeti kurunca Tüzer ?24 saatlik başbakan' olarak tarihin satırları arasında yerini aldı.

Her şey 7 Temmuz 1942 salı günü İstanbul'da, saat 24.00'da Başbakan Refik Saydam'ın kalp krizi geçirmesiyle başladı. 12'inci hükümetin başbakanı Saydam, son beş ay içinde iki kez kalp spazmı geçirmişti ancak bu kez durum ciddiydi. Genç Türkiye Cumhuriyeti'nde üç buçuk yıl başbakanlık yapan dördüncü başbakan Refik Saydam, hayata gözlerini yumdu.

ATAMAYI İNÖNÜ YAPTI

Gazeteler haberi 8 Temmuz'da ?Refik Saydam kalp sektesinden yaşamını yitirdi' başlığıyla duyurdu. Dönemin cumhurbaşkanı İsmet İnönü, aynı gün taziyelerini bildirirken bir de duyuru yaptı: ?Başvekil Dr. Refik Saydam İstanbul'da vazife tetkikleri esnasında kalp sektesinden ansızın intihal etmiştir. Yeni hükümetin kati olarak teşekkülüne kadar başvekalet vazifesinin vekaleten Dahiliye Vekili Dr. Fikri Tüzer tarafından ifa edilmesi tensip edilmiştir. Reisicumhur İsmet İnönü.'

İçişleri Bakanı Tüzer'in başvekil olduğu kararı 9 Temmuz 1942 tarihli 5153 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanıp yürürlüğe girdiğinde, vekaleten yürüttüğü başbakanlığı sona ermişti. Çünkü İnönü'nün bu duyuruyu yaptığı gün hükümeti kurma görevi verdiği Şükrü Saraçoğlu, kabineyi oluşturarak başbakanlık koltuğuna oturmuştu bile.

GEÇMİŞİ BAŞARILARLA DOLU

Tarihimizin bir günlük başbakanı Tüzer'in yaşamı başarılarla dolu. 1878 yılında Bulgaristan'ın Şumnu şehrinde dünyaya gelen Tüzer, 1905'te Askeri Tıbbiye'den yüzbaşı doktor olarak mezun oldu. Gülhane Hastanesi'nde operatörlük eğitimi aldı. Bir yıl sonra 5'inci Ordu Bağdat Merkez Hastanesi'ne atandı. Burada çalışırken kıdemli yüzbaşılığa terfi etti. 1912 yılına kadar pek çok hastanede görev yaptı. Aniden hastalanınca tedavi için İstanbul'a gönderildi, kendi isteğine uygun olarak Kuleli Okulu Hastanesi'nde görevlendirildi. Kıdemli yüzbaşıyken verdiği hizmetlerden dolayı 1914'te Erzurum Hastanesi'ne atandı. Bir yıl sonra da binbaşı oldu. O dönem Türkiye tarihine baktığımızda Türkiye zor bir dönemden geçiyordu. Savaş nedeniyle halk sefalet içindeydi. Erzurum'da görev yaptığı üç yıl boyunca tifo, kolera, hummai racia (bit ve pireyle insana geçen hastalık) gibi salgın hastalıkların önlenmesinde büyük rol oynadı. Bu çalışması karşılıksız kalmadı. Harp Madalyası ve iki yıl kıdemle ödüllendirildi.

Erzurum'dan sonra Türkiye'nin pek çok hastanesinde çalıştı. 1924'te Sağlık Bakanlığı Sosyal Yardım Müdürü olan Tüzer, 1927'de bakanlıktan milletvekili olmak için ayrıldığında müsteşar olarak görev yapıyordu.

Tüzer, tek partili siyaset döneminde bir zamanlar çok emek verdiği Erzurum'u seçti milletvekili olmak için. 1927'den 1942 yılına kadar dört dönem Erzurum milletvekilliği yaptı. Tüzer ile aynı okuldan mezun Dr. Refik Saydam, 12'nci hükümeti kurmuştu 1939 yılında. 7 Mayıs 1942 yılında İçişleri Bakanı Faik Oztrak rahatsızlığı nedeniyle bakanlıktan ayrılınca yerine Tüzer getirilmişti. Ahmet Fikri Tüzer, iki ay sonra ise Refik Saydam'ın kalp krizinden yaşamını yitirmesi üzerine başbakanlık koltuğuna oturdu.

GÖREVİ BAŞINDA ÖLDÜ

İsmet İnönü, Saydam hükümetinde dışişleri bakanı olan Şükrü Saraçoğlu'na 8 Temmuz 1942'de hükümeti kurma görevi verdi. Saraçoğlu, hükümeti aynı gün kurdu. Başbakanlık koltuğunda bir gün oturan Tüzer, yeni kabinede içişleri bakanlığı görevine devam etti. Tüzer, görevini sürdürürken Refik Saydam'ın kaderini paylaştı. Daha hükümet kurulalı bir buçuk ay bile olmamıştı ki, 16 Ağustos 1942'de saat 17.30'da Tüzer, makamında kalp krizi geçirerek hayatını kaybetti. Ertesi gün törenle Ankara Asri Mezarlığı'na defnedildi.