Osmanlı'nın Derbi Klasiği

OSMANLI'NIN CİRİT AŞKI Osmanlı İmparatoluğu'nun müsabaka şeklinde oynanan en yaygın spor dalı ciritti...

CİRİT LİGİ'NİN İKİ EFSANESİ Cirit oyunu takımlar halinde oynanırken müsabaka yapan takımlara özel isimler verirdi. Bu takımların en ünlüleri ise daha sonra kayıtlara geçen "Lahanacılar" ile "Bamyacılar"dı.

OSMANLININ DERBİSİ Lahanacı Bamyacı günümüzün Fenerbahçe-Galatasaray-Beşiktaş rekabetine eşdeğer bir heyecan taşıyordu.

SEMBOLLERİ VE RENKLERİ BİLE VARDI Bu iki takımın formaları ve renkleri de vardı. Lahanacılar yeşil, Bamyacılar mâvi kadifeden elbise giyerlerdi. Bu anlamıyla Bizans’ta nasıl Yeşiller ve Maviler varsa Osmanlı'nın da Lahanacılar ve Bamyacıları vardı.

KAZANANA MÜKAFAAT VERİLİYORDU Her iki takımın yaptığı karşılaşmalar zamanla kıran kırana rekabeti ortaya çıkardı. Öyle ki, karşılaşmalarda padişah ve saraylılar hazır bulunur, herkes bir takım tutardı. Ayrıca kazanan takıma da hatırı sayılır bir mükafaat verilirdi.

ONLARIN ADINA BESTELER YAPILDI, ŞİİRLER YAZILDI VE ANITLAR DİKİLDİ Beyaz tenli genç Enderun ağalarıyla genç Harem ağalarının oluşturduğu Lahanacılar-Bamyacılar rekabeti besteler yapıldı, şiirler yazıldı, onları sembolize eden anıtlar dikildi

PEKİ BU GELENEK NEREDEN GELDİ? Osmanlı İmparatorluğu'nun fetret döneminden sonra yeniden ayağa kaldıran Çelebi Mehmet'in Amasya'da valilik yaptığı 1413-1421 yılları arasında Suluova'da düzenlediği cündiler (biniciler) cirit müsabakası aynı zamanda yıllar sürecek bir rekabetin tohumlarını atacaktı. Çelebi Mehmet çekişme heyecanlı ve zevkli olsun diye dörtyüz atlıyı lahanasıyla ünlü Merzifonlularla, bamyasıyla ünlü Amasyalılardan seçmişti.

HA GAYRET LAHANACILAR-VURUN BAMYACILAR! Lahanacılar ile bamyacıların mücadelesini izleyenler yarışın kızıştığı anda oyuncuları cesaretlendirmek için "Ha gayret Lahanacılar!", "Vurun Bamyacılar!" diye tezahürat yapması bu takımların isim oldu.

FATİH'LE REKABET KURUMSALLAŞTI Fatih Sultan Mehmet, Çelebi Mehmet'in açtığı yoldan gidip İstanbul Topkapı Sarayı'ndaki gençlerin sportif yarışlarını takım müsabakası olarak sürdürünce rekabet kemikleşti.

PADİŞAH VE ŞEHZADELER FANATİK TARAFTAR OLDU Zaman içinde padişah ve şehzadeler de bir takımın taraftarı; hatta mensubu haline geldi.

"LAHANAYA KUVVET, BAMYAYA LEZZET" Saray bahçelerinde yapılan karşılaşmaları izleyenler "Lahana kuvvet, bamya lezzet" diyerek o günün diliyle "teşyi" (cesaretlenlendirmek) ediyorlardı. Bu aynı zamanda tezahürat yapmak anlamına geliyordu.

LAHANACILAR YEŞİL, BAMYACILAR KIRMIZI Fatih Sultan Mehmet İstanbul'u aldıktan ve Topkapı Sarayı inşa edildikten sonra İstanbul' a taşınan rekabette , takımların kendilerine ait renkleri ve bu renklerde üniformalar da bulunurdu. Lahanacılar yeşil pantolon, yeşil gömlek, yeşil bayrak; Bamyacılar ise; kırmızı pantolon, kırmızı gömlek, kırmızı bayrakla yarışırlardı.

3.SELİM LAHANACIYDI Kıran kırana geçen müsabakalarda, 3. Selim Lahanacıları tutardı...

BAMYACI TARAFTARI 2.MAHMUT 2. Mahmut ise Bamyacılar taraftarıydı.

LAHANA VE BAMYA OCAĞI BİLE KURULDU Osmanlı devlet erkânı Lahana ve Bamyacılara o kadar ilgi gösterdi ki, Topkapı Sarayı Otluk Kapısı girişinde Bostancı Ocağı'na bağlı bir Bamyacılar Ocağı'nın yanısıra Cebehane Meydanı'nda eski iki kuleden birinin Bamya, diğerinin lahana ocağını temsil etti.

İKİ NİŞAN TAŞINDAN BİRİ LAHANA DİĞERİ BAMYA

3.SELİM'İN LAHANA ŞİİRİ BİLE VAR Padişahlar içinde Sultan 3. Selim’in Lahanacı takımına taraftarlığının ‘fanatiklik’ düzeyinde olduğu da bilinir. Türk sanat musikisinde besteleri hala ‘klasik’ repertuarın seçkin örnekleri arasında anılan Selim Han’ın ‘İlhami’ mahlasıyla takımı için yazdığı bir şiir de var:

Kış mevsiminde çıkar ortaya lahana Gerçi biçimce Keykavus’ un topuzuna benzer Can verir insana, çünkü taze gül yaprağıdır lahana Dizilmez yüz bin, bir ipliğe bamya gibi, Arslandır o, arabayla gezer sanki lahana Hiçbir zevk ve mutluluk olmazmış onsuz Olur mu, helva söyleşileri, olmazsa eğer lahana, Lâyıktır ona, İlhâmî ne türlü övgüler yazsa Lahanacım, Lahanacım, Lahanacım, Lahana.

SARAYIN BAHÇESİNDE İKİ ANIT Osmanlı İmparatorluğu'nu uzun yıllar idare edildiği Topkapı Sarayı'nın Bâb-ı Hümayun (ilk kapı)'dan birinci bahçeye geçildiğinde, sağdan deniz yönüne doğru eski Gülhane Hastahanesi'ne inen yolun solunda, Cephane Meydanı denilen yerde iki sütun dikkati çeker. Bu sütunlardan soldaki Lahana sağdaki ise Bamya anıtıdır.

LAHANA VE BAMYA ANITLARI GÜNÜMÜZE KADAR ULAŞTI İstanbul'da bu iki takımın galibiyetleri adına dikilmiş hatıra taşlarında, su terazilerinde, çeşmelerde lahana ve bamya sembollerini bugün bile görmek mümkün...

ÇENGELKÖY'DE SADE BİR ÇEŞME Bugün Üsküdar'dan Beykoz yönüne sahil tarafından giderken tarihi semt Çengelköy'deki karakolun hemen önünde bulunan Serkavas Ahmet Ağa Çeşmesi’nin tepesindeki figür Lahanacılar'ın anısını yaşatıyor.

BAMYACILAR'IN ZİRVE KEYFİ Üsküdar'daki tarihi Karacaahmet Mezarlığı'nın köşesinde yer alan su terazisinin tepesindeki bamya figürü ise muhtemelen Lahanacılar'ı mağlup eden Bamyacılar'ın zirve keyfini sembolize ediyor.

PAŞABAHÇE PARKI'NDAKİ LAHANACILAR ANITI Beykoz'un Paşabahçe semtinde bulunan tarihi Mustafa Paşa Çeşmesi Lahanacılar'ın bir galibiyetini ölümsüzleştirmiş sanki...

454 METREDEN YUMURTAYI VURUNCA 1811 yılında Bamyacı Ocağı'ndan olan Osmanlı Sultanı 2. Mahmut (1808-1839) tarafından yerli bir tüfekle 454 adımdan yapılan nişan alarak yumurtayı vurmasının anısına dikilen anıt...

VALİDE SULTAN'IN KASR-I DİLKUŞASI Yıldız Teknik Üniversitesi, Rektörlük binasının, ahşap olan ana giriş merdiveninin iki tarafında da yine lahana şeklinde trabzan başlıkları dikkat çekiyor. Sultan 2. Abdülhamid döneminde tâmirât ve tâdilât yapılarak kullanılan bu binâ, Sultan Abdülmecid’in 1842 de annesi Bezmiâlem Vâlide Sultan için yaptırdığı Kasr-ı Dilküşâ olduğu tahmin ediliyor.

EVLİYA ÇELEBİ'NİN DİŞİ KIRILMIŞ Dönemin nefes kesen mücadelesinin cazibesine kapılan Evliya Çelebi, zayıf, narin ve çocuk yapılı bir bedene sahip olmasına rağmen, oldukça atik ve çevikmiş. İyi ata biner, iyi cirit atarmış. Meşhur Seyahatnamesi'nden okuduğumuza göre 1647 senesinde Seyit Ahmet Paşa ile oynadığı bir cirit esnâsında dört dişi kırılmıştır. Bu kırılan dişlerini Viyana’da yaptırdığını yazar.

FOTOĞRAFLARDA YAŞAYAN ANIT Yıldırım Beyazıt'ın inşa ettirdiği Anadoluhisarı'nın önünde bulunan anıt (küçük ok işaretiyle) fotoğraflarda yaşıyor...

İŞTE LAHANACILAR-BAMYACILAR ANISINA DİKİLMİŞ ANITLARDAN BAZILARINDAN ÖRNEKLER: