2013'Ün En İyi 30 Filmi

Kerem Akça, 2013'te vizyona giren yabancı filmlerin en iyilerini seçti

Kerem Akça, 2013'te vizyona giren yabancı filmlerin en iyilerini seçti
1-Kutsal Motorlar (Holy Motors) (2012)
Sinema tarihinde "Alphaville" gibileriyle yan yana koyabileceğimiz alternatif ve yapıbozucu bir bilimkurgu başyapıtı.
Elbette Leos Carax'ın cinliğini içerirken, onun "Kötü Kan"dan ("Mauvais Sang", 1986) bu yana en çarpıcı eserine dönüşmekte zorluk yaşamıyor "Kutsal Motorlar"...
Aynı zamanda 'sinema sinemaya bakıyor' meselesi adına da lafını sakınmadan 'motor' takviyesi yapan ayrıksı bir sinema yolculuğuna açıldığı da söylenebilir.
2-Oyunbozan Ralph (Wreck-It Ralph) (2012)
Atari oyunlarının dünyasına sızıp "Scott Pilgrim Dünyaya Karşı" ile "TRON"u bir araya getiren incelikli, interaktif ve özgün bir animasyon.
"Oyunbozan Ralph", "Şrek"ten beri üretilmiş en iyi stüdyo animasyonuna dönüşürken fazla sıkıntı çekmiyor. Kötü adam tiplemesini Fix It Felix Jr. oyununda geride kalmışlıkla hırs yükleyip bir başarı hikayesi de dokuyor.
Böylece aslında katmanlı ve eskimiş değerlere odaklanan metinler anlam kazanıyor. Atari oyunlarının evreninde rengarenk bir dünyaya açılmamızı sağlıyor.
3-Babadan Oğula (The Place Beyond the Pines) (2012)
Polisiye kalıplarına tersinden bakarak 'biker film', 'kirli polisli polisiye' ve 'gençlik filmi' üzerinden parçalı bir anlatı oluşturmasıyla tadına doyum olmayan bir film...
Derek Cianfrance, bir polisin (Bradley Cooper), onun oğlunun ve bir suçlunun (Ryan Gosling) hikayesini öylesi bir çerçevede ele alıyor ki bunların her birinin suçlarını aynı kimlikte buluşturuyor sanki.
Böylece iliklerimizi donduran 'suç' diyarında 70'lerin soğukkanlılığını canlandırıp "Nashville"in peşine takılıyor. Yönetmenin zamanla kendini geliştiren bir kimliğe sahip olduğunu kanıtlıyor.
4-Mavi En Sıcak Renktir (La Vie d'Adèle / Blue is the Warmest Color) (2013)
Cannes'dan Altın Palmiye ödüllü bu eserdeki Adèle ile Emma'nın aşkı sinemanın en unutulmaz aşkları arasına girecek belki.
5-Aşkın İzleri (To The Wonder) (2013)
Terrence Malick'in mistik ve ruhsal bir dünyadan aşk filmi çıkarmak için tasarladığı, ABD'nin tabanındaki köktendinciliği ve erkek egemenliğini eleştiri yağmurunu tutan bir eser.
"Aşkın İzleri", "Hiroşima Sevgilim"i andıran yapısını steadicam üzerinden konumlandırıp Tarkovsky-Resnais-Godard arasından bulduğu yolla dikkat çekiyor.
Geleneksel aşk filmlerinin uzağında "Hayat Ağacı" etkili bir yapının habercisi olurken, hikaye kurgusuyla oynanmış hareketli bir slayt gösterisine de yanaşıyor.
6-Düşler Diyarı (Beasts of the Southern Wild) (2012)
Güney Louisiana'dan yaşayan Cajun halkının arasına sızan Benh Zeitlin'den bir umut, varoluş ve öteki hikayesi ya da başlı başına bir yaşam biçimi tanımı denebilir.
Kıyamet paranoyasını öngörürken işitsel ve görsel açıdan Herzog, Cassavetes ve De Sica'yı örnek alıp gerilla sinemasının yamacına tutunan mucizevi bir eser.
"Düşler Diyarı", tartışmasız ülkemizde bu yıl vizyona giren en iyi ilk film olmasının yanında yarattığı sevimli Hushpuppy karakteriyle de anılacak.
7-Lanet (Sinister) (2012)
Gizemli bir eve taşınan suç yazarı Ellison, snuff film görüntüleri bulur. Ancak bu durum onu bir lanetin içine sürükleyecektir...
"Lanet", "Şeytan Çarpması" ile tanınan Scott Derrickson'ın becerisiyle sinsilikten, tekinsizlikten, yanılsamalardan ve sessizlikten besleniyor.
'Lanetli ev' meselesini dönüştürürken de beklenmedik, şaşırtıcı ve günümüz kitlesini memnun edecek dehlizlere açılıyor. Bu doğrultuda "Ruhlar Bölgesi"nin izinde güçlenen bir esere dönüşmekte zorlanmıyor.
8-Yeni Cennet (Elysium) (2013)
Şüphesiz 2013'te çekilen en iyi Hollywood bilimkurgusu... Distopik bilimkurgu alanına "sanal şehir" alışkanlığını sokmasıyla değerlenen "Elysium", "Yasak Bölge 9" ile ünlenen Neill Blomkamp'a çok şey borçlu.
Robot teknolojisinden tek başlı düzenlere, siberpunk kavramından ismin mitolojik anlamına kadar, içini açtıkça katmanlar çıkaran bir bilimkurgu okumasının adresi aynı zamanda...
Bu alanda doğacak bir stüdyo auteur'ünün ilk büyük başarısı olarak parlarken, Matt Damon, Jodie Foster, Sharlto Copley, William Fichtner gibi oyuncuları da iyi kullanıyor.
9-Günlerin Köpüğü (L'écume des Jours / Mood Indigo) (2013)
Michel Gondry'nin "Rüya Bilmecesi" ile yüklendiği serbestliği, "Brazil"in stop-motion animasyon parçalarıyla canlanmış haline çevirip gerçek üstücülükte sınır tanımayan bir eser.
Boris Vian'ın çok sevilen romanından uyarlanan "Günlerin Köpüğü", aşkın, modern toplumdaki makineleşme sorunsalının, akciğerde çıkan nilüfer çiçeğinin ve daha fazlasının üzerine bir bilinçaltı yolculuğu kıvamında.
Gondry için ise eşsiz bir biçimci ruhla temsil buluyor
10-Savaşın Gölgesinde (Lore) (2012)
2000'lerde belki ikinci bir "yeni dalga" hareketine açılan Avustralya sinemasının, bu ivmesinde en önemli iki isim Andrew Dominik ve Cate Shortland'dir.
Shortland, şiirsel, stilize ve büyüleyici anlamlar çıkarttığı ikinci büyüme hikayesinde de başarı yakalıyor. 2. Dünya Savaşı Almanya'sında yaşanan koşulsuz kıyıma farklı bir köşeden bakıyor.
Bir Nazi ailesinin 14 yaşındaki kızının ilk cinsel deneyimini yaşayış şekline, varoluş serüvenindeki kimliksizlik sorununa ve Hitler'in intiharının çevresinde yaşadıklarına odaklanıyor.
Andrea Arnold ve Lynne Ramsay ile akrabalık kuran sinemasında, Kar-Wai ve Tarkovsky kaynaklarını da kullanarak hiç de azımsanmayacak bir başarı yakalıyor. Böylece ilk filmi "Somersault"un tesadüf olmadığını kanıtlıyor.
11-Ölümsüz Polisler (R.I.P.D.) (2013) 11-Ölümsüz Polisler (R.I.P.D.) (2013)
Dark Horse Comics'in çizgi romanından uyarlanan, yılın bu alandaki en başarılı çalışması.
"Ölümsüz Polisler", R.I.P.D. biriminde çalışan ve öldükten sonra beden değiştirip dünyaya geri dönen iki polisin öyküsüne uzanıyor.
Jeff Bridges ile Joshua Jackson'ın ulaştığı nokta ise "Siyah Giyen Adamlar"ın 'hayalet'li versiyonu ya da "Hayalet Avcıları"nın polisiye-aksiyon şubesi olarak adlandırılabilir.
Becerikli yönetmeninin katkısıyla yüksek temposunu ve aksiyonunu hiç kaybetmeyen eser, yeni milenyuma uygun bir iki kafadar polisiyesine dönüşüyor.
12-Göçebe (The Host) (2013)
Uzaylı bir parazitin insan beynine yerleştirilmesiyle hafızanın, bedenin kontrolünü ele geçirdiği bir distopik düzen...
"Truman Show"un yaratıcısı Andrew Niccol'ün katkısı ve Stephenie Meyer'in 'Alacakaranlık'ın yazarı olarak işi gençlerin arasına transfer etme becerisiyle yol alan bir bilimkurgu tanımı...
"Göçebe" tam olarak bu yoldan ilerlerken bambaşka kuralları olan bir evrenin içine girmemizi sağlıyor. 'Soul' adlı bir melez ırk da yaratıyor.
13-Kadınlar (Elles) (2011)
Orta yaşlı bir kadın olan Anne, iki de kız annesidir. Ancak belli bir yaşa gelmesi onun cinsel açlığını arttırmıştır.
Genç hayat kadınlarının, telekızların dünyasını Elle'e yazmaya karar veren bu gazeteci kadın, kendini sorgulama olanağı da bulacaktır.
Cesur sahneleriyle bir kadının cinsel arayışını sinemaskopta konformizm aşılayarak gözden geçirirken geleneksel Fransız sinemasına kafa tutan bir eser.
Fransa'ya transfer olan Polonyalı kadın yönetmen Malgorzata Szumowska, incelikli kamera kaydırmalarını öznel bir cinsel röntgen için kullanıyor.
14-Arınma Gecesi (The Purge) (2013) Haneke ruhuyla donatılmış bir "Otomatik Portakal" tanımı dersek abartmış olmayız.
Ryhs Wakefield'ın önderliğinde aile kurumunu, faşist liderliği ve banliyöyü tehdit eden tekinsiz ve işkenceci ekiple her zaman zihnimizin bir yerinde kalacak.
"Arınma Gecesi"nin Haziran'da vizyona girecek bir devam filmine açılması da sürpriz değil. Zira bilimkurgu-gerilim alanında bireysel şiddet eğilimini eleştirebilen böylesi sağlam ve bilinçli üretimler fazla çıkmıyor.
16-Zafere Hücum (Rush) (2013)
1970'lerin meşhur rekabetini, Niki Lauda ile James Hunt'ın çatışmasını mercek altına alan adrenalin yüklü bir eser.
Retro damarını günümüzün hız algısıyla doldurup o dönemin başarılı araba yarışı filmlerini (Bkz. "Ölümünle Yarışanlar", "Büyük Yarış") desatüre edilmiş, koyultulmuş, karizmatik renklerle güçlendiren "Zafere Hücum", Ron Howard'a çok şey borçlu.
Oscar yarışının en iyi rejisi şüphesiz burada canlanıyor. Sinematografi-kurgu-ses-müzik bileşimi adına kusursuz bir iş, hem açılarıyla hem temposuyla hem işitsel katmanlarıyla zevk veriyor.
Safkan araba yarışı filmi tanımı adına ise 2000'lerde aradığımız seçenekle yüzleşiyoruz.
17-Muhteşem Gatsby (The Great Gatsby) (2013)
F. Scott Fitzgerald, 'Muhteşem Gatsby' romanında 1920'lerin 'Caz Çağı'nı odağına alıp içki kaçakçılığına ve anlık borsa zenginliğine uzanarak sınıfsal uçurumun açıldığı...
Sonradan görmeliğin arttığı bir zaman dilimini ele almıştır. Baz Luhrmann'ın buna eşlik eden işitsel ve görsel yapısı ise 1974'de çarpıcı uyarlama görmüş bu eserin sinema tanımını farklılaştırıyor.
DiCaprio, Mulligan gibileri bir yana 1920'lerin flapper kültürü kendini 1980?lerin clubber kültürünün içinde buluyor
Şarkı tanımı da değişirken usta dokunuşu taşıyan postmodern bir edebiyat uyarlaması yanı başımızda canlanıyor.
18-Camille Claudel 1915 (2013)
Bruno Dumont, Juliette Binoche ile Camille Claudel'i bir araya getiren bir akıl hastanesi filminin tanımı...
"Camille Claudel 1915", bir kadını içsel dünyasında inançlarıyla baş başa bırakırken, yabancılaşmayı hakkıyla yapıyor. Bresson ile Dreyer arasına yerleşip minimalist sinema adına sorunsuz, özenli ve psikoloji dolan bir işe dönüşüyor.
Claudel'in 1910'larda yaşadığı 'delilik' süreci asap bozucu bir karakter tanımıyla da doldurulup Juliette Binoche'un omuzlarına fazlaca yük bindiriyor.
Sanat icra etmenin delirtme potansiyeli üzerine bir incelemeye ve Fransız toplumuyla ilgili bir bağnazlık eleştirisine dönüşüyor.
19-Muhteşem ve Kudretli Oz (Oz The Great and Powerful) (2013)
Öncü peri masalı filmi "Oz Büyücüsü"nün yıllardır beklenen ön bölümü, 'Oz Büyücüsü'nün bilinmeyen hikayesine uzanırken şaşırtmıyor.
Sam Raimi'nin alamet-i farikasına dönüşürken, siyah-beyaz ve tam ekran ilk bölümü ile üç şeritli technicolor işlemesine yanaşan ikinci bölümü arasındaki 'incelikli ayrım' ile dikkat çekiyor.
Cadılar, Oz Büyücüsü'nün dolandırıcı prototipi derken perdeye yakışan, sinemanın ilk yıllarına saygı duruşunda bulunan bir iş canlanıyor.
Tiyatro müzikali 'Wicked' ve 1978 tarihli Sidney Lumet filmi "The Wiz" ile beraber bir başka anlamı "Oz Büyücüsü" seri üretimini daha böylece soluyoruz.
20-Çocuklar (Djeca / Children of Sarajevo) (2012)
2000'lerin Bosna Savaşı bazlı eserlerinin en kayda değerlerinden biri...
Savaşta ailesini kaybeden iki kardeşin ekonomik ve psikolojik açıdan ayakta durma mücadelesi o dönemin çocukları ile günümüz çocukları arasında dramatik bir bağ kurarak canlanıyor.
Macar sineması damarından Dardenne Kardeşler'in "Çocuk"unu da andıran bir yönetmenlik geleneğiyle kavranıyor.
Aida Begic ikinci sinema filminde savaşın etkisinin nesiller boyu sürdüğü, bir türlü acılardan kurtulamamış bir ülkenin tanımını yapıyor.
21-Lanetli Kan (Stoker) (2013)
Bir mirasın peşine düşen aile bireylerinin 'kaçınılmaz kırılganlık'ına odaklanan "Lanetli Kan", Hitchcockyen gerilim olmanın sefasını sürüyor.
Douglas Sirk plastikliğinden Güney Kore aşırılığına uzanan dünyasında da her karesiyle resim tablosu izlenimi bırakıyor.
Park Chan-Wook'un Hollywood tür sinemasında ihtiyaç olan kıvraklığı göstermesi filmin akılda kalanları arasında. Mia Wasikowska ise en cüretkar performanslarından birinde iz bırakıyor.
22-Tepelerin Ardında (Dupa Dealuri / Beyond the Hills) (2012)
Bir Ortodoks manastırında yasaklı bir lezbiyen aşkın hikayesi ya da muhafazakar bir şeytan çıkarmanın açılımı denebilir.
Romen Yeni Dalgası'nın en önemli figürlerinden Christian Mungiu'nun Cannes'dan ödüllü filmi, yüksek bir minimalist duyarlılıkla dinin devletleri sürüklediği uçurumları merceğine alıyor.
"4 Ay, 3 Hafta, 2 Gün"ün yaratıcısını Angelopoulos'un geleneğiyle anmamızı sağlıyor.
23-Hayallerin Ötesinde (Imagine) (2012)
Bir öğretmen ile öğrencisinin aşkını merkezine alan eser, bunu 'işitsel dünya'yı öznelleştirerek özgün kılıyor.
Seslerin, flulukların devreye girdiği, sarı-sepya arasındaki renk paletinin bir hayat çizgisine dönüştüğü, Leone'ye benzer bir görsel yapı inşa ediyor.
Andrzej Jakimowski, üçüncü filminde sinemaskop oranında her karesi üzerine saatlerce düşünülmüş bir stil şovuna imza atıyor. Şüphesiz duymanın birincil duyuya dönüştüğü görme engellilerin dünyası ancak bu şekilde sinemaya aktarılabilirdi.
24-Man of Steel (2013)
Çizgi romanlarda artan 'yetişkinlere göre, karizmatik yeni sürümler'in en yakışıklısı denebilir.
"Man of Steel", Zack Snyder'in "300" ve "Watchmen" yenilikçiliğini üzerine alırken, "Kara Şövalye"den daha adaplı bir dönüşüm yüklüyor karakterine.
Bu da varoluşçuluğu 'uzay operası temsili'nin profesyonelliğiyle kavranıyor. Böylece 'reboot' meselesi anlam kazanıp yeni Superman filmleri için bir kapı açılıyor.
25-Pırıltılı Hayatlar (The Bling Ring) (2013)
Hollywood ünlülerinin evlerindeki mücevherleri ve değerli eşyaları çalan kızların hikayesi Ekim 2008-Ağustos 2009 arasında gazetelere de konu olmuştu.
Sofia Coppola ise bu kimlik hırsızlığını ya da kokoşluk itirafını belgesele yakın bir üslupla ele alıyor
"Bebekler Vadisi" kıvamında bir yapıtla çıkagelirken kendi üslubunu filme geçirme tavizsizliğini gösteriyor.
'Kadın filmi' için canlanan bir Harmony Korine yaklaşımı böylece ortaya çıkarken, Hollywood sırtlarında burjuvazinin yozlaşma problemine dair bir gözlem devreye giriyor.
26-Saksı Olmanın Faydaları (The Perks of Being a Wallflower) (2012)
X kuşağının gözünden 90'larda akan bir hikaye anlatan "Saksı Olmanın Faydaları", üçlü ilişki kavramına odaklanıyor.
Stephen Chobsky'nin 15 yaşındaki Charlie'nin iki son dönem öğrencisiyle tanıştığı üniversite dönemine uzanan metni, yalınlıktan güç alıyor.
27-Zamanda Aşk (About Time) (2013)
Sıradan bir İngilizin zaman yolculuğu yapabildiğini öğrenmesiyle ne olur? Aslında bu sorunun cevabı muğlak...
"Zamanda Aşk", bu tezi Richard Curtis'in mizah içerirken anlam yaratabilen diyalogları ve karakter yaratma kıvraklığıyla kavrıyor.
Çarpıcı ve aranan zaman yolculuğu romantik-komedisine imza atarken sıkıntı çekmiyor. Böylece "Happy Accidents", "FAQ About Time Travel" ve "Bugün Aslında Dündü" ile akrabalık kuran, 'yeme de yanında yat bir eser' canlanıyor.
28-Sihirbazlar Çetesi (Now You See Me) (2013)
Kısa sürede 'Mahşerin Dört Atlısı' olarak anılmaya başlayan dört sihirbaz, kendilerini bir açmazda, entrikanın içinde kaybolmuş bulurlar. Bunun sonuçları ise aksiyonla ve sihir gücüyle aralanacaktır...
"Prestij"in aksiyon görmüş kardeşi olarak anılabilecek "Sihirbazlar Çetesi", soygunculuk ve dolandırıcılık meselesinin üzerine kafa yormamızı sağlayan bir zeka içeriyor.
David Copperfield şovlarını akla getiren modern ve tempolu bir sihirbazlık tanımı sunuyor. "Sihirbazlar Çetesi", yılın en orijinal senaryolarından biriyle devam filmini de şimdiden garantiledi.
29-Samsara (2011)
80'lerde Qatsi Üçlemesi ile sinemaya gerçek anlamda giriş yapan 'time-lapse fotoğraflama' tekniği, burada o projenin görüntü yönetmeni Ron Fricke'nin imzasıyla canlanıyor.
Kendisinin 20 sene önce 70mm çektiği "Baraka"dan (1992) sonra ikinci uzun metrajlı işi, dünyada olup bitenlere, reenkarnasyon arayışına, hayat döngüsüne, kıyımlara, rejimlere ve sanayileşmenin yarattıklarına dikkat çekiyor
Geleneksel doğa belgesellerinden ayrılıp fotoğraflardan, görkemli kamera kaydırmalarından ve malzemelerden şiirsel, görsel ve işitsel bir şölen çıkarmak için adımlar atıyor.
30-Trans (Trance) (2013)
Bir kara film potpurisi ya da resim estetiğiyle çekilmiş bir psikolog-hasta ilişkisi filmi...
"Trans", "Trainspotting" ve "Mezarını Derin Kaz" ile şahlansa da "Milyoner" Oscar'ı ile daha ünlenen İngiliz Danny Boyle'un biçimci sinemasından nağmeler değerinde.
Her karesi ince ince işlenmiş, modern dünyaya uydurulmuş hafıza kaybı dönemini, bir soyguncunun gözünden ve onun etrafındakilerin katkısıyla canlandırması çekici.
İncelikli dünyasında "Öldüren Hatıralar"dan "Casuslara Karşı"ya uzanan bir öznel hipnoz ya da trans vaadi de bulunduruyor.