Gereksiz yere bel fıtığı ameliyatları yapılıyor!

ESRA TÜZÜN

Bugünlerde herkes bel fıtığı nedeniyle ameliyat masasına yatıyor. Beyin Cerrahı Doç. Dr. Kemal Yücesoy, ameliyatın bel fıtığının tedavisinde son çare olması gerektiğini söylüyor ve başarısız ameliyat sayısının gün geçtikçe arttığına dikkat çekiyor..

Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Nöroşirurji Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Kemal Yücesoy, bel fıtığının tedavisinde yanlış yöntemlerin arttığını söyledi ve bu hastalıkla ilgili sorularımızı yanıtladı:

* Neden bel fıtığı sorunu bu kadar artıyor?

Fıtık olan kıkırdaklar 18 yaşına kadar çok iyi kanlanıyor. O yüzden 18 yaşın altında çok büyük bir kaza olmazsa, bel fıtığı ortaya çıkmıyor. Ancak yerçekimi yüküne karşı desteği sağlayan kıkırdaklar 30 yaşından sonra bozulmaya başlıyor. 50 yaşından sonra ise, bütün kıkırdaklarda bozulma kaçınılmaz hale geliyor. Kıkırdağın bozulması suyunu kaybetmesi ve yüke karşı koyamamasıdır. Dolayısıyla çok küçük yüklenmelerde bile yırtıklar oluşur ve kıkırdağın kırılganlığı artar. Omurgaya yılda 5 milyon kez yüklenme olur. Hastanın hareketini kısıtlayıp, bundan kurtulmak mümkün değildir. Eğilme, kalkma, çömelme hepsi yüklenme anlamına gelir. Yatma dışındaki tüm hareketlerde omurgaya yükleniriz. Bu yüzden de 70-80 yaşındaki insanlarda bel fıtığına rastlanması kaçınılmazdır.

AĞRI SÜRÜYOR

* Bel fıtığı yalnızca orta yaş hastalığı değil, gençlerde de görülüyor. Neden?

Burada değerlendirme hatası var. Oluşan bel problemlerinin yaklaşık yarısında kıkırdağın sert kısmı yırtılıyor ve içindeki yumuşak kısım çıkıp oradaki sinirlere baskı yapıyor. Bel fıtığı ilaç tedavisi ve istirahat tedavisi gibi yöntemlere cevap vermiyorsa, ameliyat gerekiyor. Bunlara klasik bel fıtığı ameliyatı yapılması gerekiyor. 50 yaşın altında genellikle karşılaştığımız durum budur. İkinci problem ise, diskin bozulması sonucu ortaya çıkan ağrılardır. Burada kıkıkırdak yapısı bozulduğu için biraz yayılır ve sinire basar. Bu maalesef bel fıtığı olarak değerlendiriliyor ve bel fıtığı diye ameliyat ediliyor. Olan kıkırdak da çıkartılınca hastanın şikayetleri azalacağına artarak devam ediyor. Ameliyata rağmen ağrılar devam ettiği için, bel fıtığı tedavisi, hastayı mutsuz eden bir tedavi olarak değerlendiriliyor.

* Aslında bunların ameliyat edilmemesi mi lazım?

Bu hastalarda öncelikle hayat koşullarının düzeltilmesi, omurgaya daha az yük getirecek tedbirler alınması, ağır kaldırmama, belin altına bir yastık koymak gibi önlemler alınması lazım. Eğer bunlarla fayda göremiyorsa ve bir türlü normal yaşama dönemiyorsa o zaman bel fıtığı değil füzyon ameliyatı yapılmalı.

ESKİ HEKİMLER BİLMİYOR

* Peki neden füzyon yerine fıtık ameliyatı yapılıyor?

Hastaya, fıtık ameliyatı mı yoksa füzyon ameliyatı mı yapılması gerektiği, aslında MR'da açık açık görülür. Ama füzyon için yani vidalama için gereken aletler pahalı ve bu ameliyatın uygulaması zor. Herkes bu ameliyatı yapamıyor, bu tekniği bilmiyor. Eski hekimlerce vidalama yöntemi hala kabul görmüyor çünkü bu tekniği bilmiyorlar. Bu son 10-15 senedir yapılan bir ameliyat. Hastaya çok iyi bilinen ve kolay olan klasik bel fıtığı ameliyatı yapıldığı zaman, sonuç başarısız oluyor.

* Kemik bozulması olan birine fıtık ameliyatı yapıp, başarılı sonuç alınabilir mi?

Sonuçtan başarı elde etme şansı çok düşüktür. Bu nedenle bel fıtığı ameliyatı olmuş ve mutlu olamamış hastaların durumlarının yeniden değerlendirilmesi gerekir.

* Bir hekim MR'da açık açık gördüğü halde, hastasına neden ona yarar sağlamayacak bir ameliyat yapar?

Sadece o ameliyatı biliyor, sadece onu uyguluyorsa veya bu konuda kendini geliştirmiyorsa o zaman bilmeden hata yapmak durumunda kalır. Yani ameliyatı isteyerek değil, bilgi yetersizliğinden ve mecburiyetten yapar. O nedenle ben son iki yıldır 25-30 kişilik kurslar düzenliyorum. Mardin ve Tarsus'ta kurslar veriyorum.

İKİNCİ GÖRÜŞ ÖNEMLİDİR

* Bel fıtığı ameliyatını, bir ortopedist mi yoksa bir beyin cerrahı mı yapmalıdır?

Eskiden beyin cerrahları beyinle, ortopedistler kemikle uğraşıyordu. Zamanla beyin cerrahları omurgayı, ortopedistler de sinirleri öğrendi. İki branştan da olabilir ama omurga konusunda uzman olmaları gerekir.

* Bel fıtığı ya da füzyon ameliyatı olmak için, bir hasta kaç doktordan görüş almalıdır?

İkinci görüş her zaman çok önemli. Bizde Türk usulü, Diyarbakır'dan başlayıp İzmir'e kadar 20 doktor geziliyor. Öncelikle bir doktora inanmaları çok önemli. Burada olması gereken hastanın doktor doktor gezip ikinci görüş araması değil, doktorun ikinci görüş sormasıdır. Üniversite hastanelerinde bu mümkün. Onların birbirine danışması, yaşanacak problemlerin azalmasını sağlar. Hekimin ikinci görüş alması, her zaman çok daha yararlı.

12 kez yanlış ameliyat olan hastalar var

Bu tip ameliyatlarda hedef; 'normal yaşama dönüştür'. Eğer hasta normal yaşamına bir türlü dönemiyorsa, mutlaka teşhiste veya tedavide bir eksiklik vardır. O yüzden, hastanın durumu yeniden değerlendirilmeli. Hasta, yapılacak ikinci bir ameliyatla normal yaşama dönebilir. Eğer füzyon ameliyatı yerine bel fıtığı ameliyatı yapılmışsa, füzyon ameliyatı yapılarak hasta iyileştirilebilir. İkinci ameliyatlar her zaman daha zor ameliyatlardır. Bu teşhislerle ikinci, üçünçü ve 12. kez ameliyat olan hastalar var. 'Fıtık tekrarı' olarak nitelendirilen hastalar bulunuyor. Fıtık ameliyatı hekimlerin kolayına gelen bir ameliyattır, yarım saatte biter. Füzyon ameliyatı ise bir saat, bazen iki saat sürer. Kanlı bir ameliyattır.

Ameliyat kararı ne zaman verilebilir?

Öncelikle kişiye ilaç tedavisi uygulanır ve istirahat verilir. Ardından fizik tedavi ve egzersiz programları uygulanır. Eğer hasta tüm bunlara rağmen normal yaşamına dönemiyorsa, ameliyat olması gerekebilir. 30 yaşında bir hastadan beklediğimizle, 60 yaşındaki hastadan beklediğimiz çok farklıdır. Hastanın sinirlerinin geçtiği kanallar tamamen tıkanmışsa ona fizik tedavi, ilaç ya da istirahat fayda etmez. O zaman atılması gereken ilk adım ameliyattır. Cerrahide iki önemli kriter var. Bunlardan bir tanesi ilerleyici kuvvet kaybı olmadır. İkincisi de idrar ve büyük abdest tutamama. Bunlar varsa mutlaka cerrahi müdahale gerektirir. Tüm dünyada yapılan ameliyatların yüzde 95'i ağrı nedeniyle yapılıyor. Sadece yüzde 4'ü kuvvet kaybı, yüzde biri de idrar tutamama nedeniyle yapılır.

Felç riski var mı?

Bel bölgesinde omurilik yok. Omurilik insanın birinci bel omuru hizasında biter. Dolayısıyla bunların hem oluşmasında, hem de ameliyatlarında bir felç ya da yatalak olma riski yoktur. Buradan çıkan sinirlerin herbirinin ayrı bir fonksiyonu var. Kimi kalçayı, kimi dizi, kimi de kalçanın hareketlerini kontrol ediyor. Bu sinirlerden herhangi birinin bozulması, fonksiyon yaptığı yerde sorun yaratıyor. Örneğin kişinin ayağında ya da dizini tutmasında bir sorun olabilir. Ameliyata bağlı bu sorunun oluşma riski yüzde birin altındadır ve geri dönüşü vardır.

2 ameliyat birbirine karışıyor

Bel fıtığı ameliyatları yarım saatle, bir saat arasında sürer. Kan kullanılmaz, anestezi yapılır. Dünyanın her yerinde bel fıtığı ameliyatları mikro cerrahi ile yapılır. O yüzden, o ayrı bir teknik değildir. Hasta aynı akşam ayağa kalkar, ertesi gün evine gider. 15-20 gün süren sonra aktif yaşamına döner. Kârlı ameliyatlardır.

Füzyon ameliyatı zordur

Füzyon ameliyatı bir ile üç saat arasında sürer ve daha zordur. Anestezi ile yapılır. Füzyon olan hasta ertesi gün ayağa kalkıp, öğleden sonra evine gider. Bir ay boyunca korse takması önerilir. Bir aylık bir dinlenme sürecinden sonra, normal yaşamına döner. Dinlenmek yatmak değildir, yatmak problemi artırır