Anayasa Mahkemesi, pasaportlarda Kadın - Erkek eşitliği istedi
-Anayasa Mahkemesi, Pasaport Kanunu'nda yer alan ?Aile yanında yaşayıp reşit olan erkek çocuklarına? aile adına pasaport verilmemesini, Anayasa'nın eşitlik ilkesine aykırı buldu. Mahkeme, ailesinin yanında yaşayan ve çalışmayan bekar kız çocuklarına aileleri adına pasaport verilmesinde sakınca bulmayan yasanın, erkek çocuklarında ?reşit olmama' şartı aranmasını iptal gerekçesi saydı. Mahkemesi, söz konusu yasa maddesini iptal etti. Yasama organı, bir yıl içerisinde yeni bir düzenleme yapmak zorunda kalacak.
- Anayasa Mahkemesi, Pasaport Kanunu'nda kadın erkek eşitliğine aykırı olan bir maddeyi iptal etti. Mahkeme, ailesinin yanında yaşayan, çalışmayan bekar kız çocuklarına ailesi adına pasaport çıkartılırken, erkek çocuklarına bu hakkın verilmemesini Anayasa'nın ?eşitlik' ilkesine aykırı bularak söz konusu maddenin iptaline oybirliği ile karar verdi.
Konya 1. İdare Mahkemesi'nin açtığı bir davayı karara bağlayan Yüksek Mahkeme, söz konusu yasa maddesinin iptalinin bir yıl sonra yürürlüğe girmesine karar verdi. Bir yıl içerisinde yasama organının eşitlik ilkesini gözeterek yeni bir düzenleme yapması gerekecek. Yasama organı, Anayasa Mahkemesi'nin bu kararının ardından Pasaport Kanunu'nun da kız çocukları ile erkek çocukları arasında ayrım gözetemeyecek.
Konya da yaşayan davacı, özürlü oğlunu kendi pasaportu üzerine kaydettirmek istedi. Özürlü oğlu reşit olduğu için talebi reddedilen anne, bunun için ilgili yasal düzenlemenin iptali istemiyle Konya 1. İdare Mahkemesi'ne dava açtı. Konya 1. İdare Mahkemesi de söz konusu yasanın Anayasa'ya aykırılık iddiasını ciddi bularak Anayasa Mahkemesi'ne başvurdu.
Başvuruyu görüşen Anayasa Mahkemesi, söz konusu yasa maddesinin Anayasa'ya aykırı olduğuna karar verdi. Mahkeme, kararında, ?5682 sayılı Pasaport Kanunu'nun 14. maddesinin 28.5.1988 günlü, 3463 sayılı Yasa ile değiştirilen (A) bendinin son paragrafında yer alan ?... yine yanında yaşayıp reşit bulunmayan erkek çocuklarına da ...' ibaresinin Anayasa'ya aykırı olduğuna ve iptaline oybirliği ile karar verildi? dedi.
-KIZ ÇOCUKLARI İLE ERKEK ÇOCUKLARININ EŞİTLİĞİ?
Anayasa Mahkemesi, söz konusu yasa maddesinin iptal gerekçesinde şu görüşlere yer verdi:
?Hususi damgalı pasaport sahibi olan kişilerin kız ve erkek çocuklarının hangi koşullar altında bu pasaporttan yararlanabilecekleri belirlenmiştir. Buna göre, hususi damgalı pasaport sahibi kişilerin kız çocuklarının bu pasaporttan yararlanabilmeleri için hususi damgalı pasaport sahibi ile birlikte yaşamaları, evli olmamaları ve çalışmamaları gerekirken, erkek çocuklar için birlikte yaşama ve reşit olmama koşulları öngörülmüştür. Anayasa'nın 2. maddesinde belirtilen hukuk devleti eylem ve işlemleri hukuka uygun, insan haklarına saygılı, bu hak ve özgürlükleri koruyup güçlendiren, her alanda adaletli bir hukuk düzeni kurup bunu geliştirerek sürdüren, Anayasa'ya aykırı durum ve tutumlardan kaçınan, Anayasa ve hukukun üstün kurallarıyla kendini bağlı sayan, yargı denetimine açık, yasaların üstünde yasa koyucunun da uyması gereken temel hukuk ilkeleri ve Anayasa'nın bulunduğu bilincinde olan devlettir. Anayasa'nın 10. maddesinde öngörülen ?yasa önünde eşitlik ilkesi' nin amacı, aynı durumda bulunan kişilerin yasalarca aynı işleme bağlı tutulmalarını sağlamak ve kişilere yasalar karşısında ayrım yapılmasını ve ayrıcalık tanınmasını önlemektir. Bu ilkeyle aynı durumda bulunan kişi ve topluluklara ayrı kurallar uygulanarak yasa karşısında eşitliğin çiğnenmesi yasaklanmıştır. Bu yasak, ayrıcalıklı kişi ve toplulukların yaratılmasını engellemektedir. Durum ve konumlarındaki özellikler, kimi kişiler ya da topluluklar için değişik kuralları gerekli kılabilir. Ancak kişisel nitelikleri ve durumları özdeş olanların, farklı kurallara tabi tutulmaları Anayasa'nın eşitlik ilkesine aykırılık oluşturur.
Hususi damgalı pasaport sahibi olan kişilerin kız ve erkek çocukları aynı hukuki durumdadırlar. Aynı durumda bulunan kişilerin yasanın öngördüğü haklardan aynı esaslara göre yararlandırılmaları ya da yararlandırılmamaları eşitlik ilkesinin gereğidir. İtiraz konusu ibarenin de yer aldığı 5682 sayılı Yasa'nın 14. maddesinin beşinci fıkrası uyarınca kız çocukları hususi damgalı pasaport sahibi ile birlikte yaşadıkları, çalışmadıkları ve evlenmedikleri sürece hususi damgalı pasaporttan yararlanabilme olanağına sahip olmalarına karşın aynı durumda bulunan erkek çocuklarının bu imkandan ancak reşit olana kadar yararlanabilmeleri cinsiyetler arasında ayrımcılığa yol açmakta ve bu durum yasa önünde eşitlik ilkesine aykırılık oluşturmaktadır. Açıklanan nedenlerle, itiraz konusu ibare Anayasa'nın 2. ve 10. maddelerine aykırıdır. İptali gerekir.?