Gri liste nedir? Nasıl çıkılır?

Vergi Müfettişleri Derneği, memurlar.net'e yaptığı özel açıklamada, gri listenin ne olduğunu ve nasıl çıkılacağını detayları ile anlattı.

İşte Gri liste ile ilgili yapılan açıklama

Mali Eylem Görev Gücü ("FATF"), 1989 yılında Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü ("OECD") tarafından kara para aklama, terörün finansmanı ve kitle imha silahlarının finansmanını önlemek amacıyla kurulmuş bir örgüttür.

Dünya çapında 200'den fazla ülke FATF tavsiyelerine uymayı taahhüt etmiştir. Türkiye, FATF tavsiyelerini kabul ederek 1991 yılında örgüte üye olmuştur. Bu kapsamda, Türkiye'de, suç gelirlerinin aklanmasının ve terörizmin finansmanının önlenmesine ilişkin olarak mali ve mali olmayan kuruluşlardan veri toplamak, şüpheli işlem bildirimlerini almak, analiz etmek ve gerektiğinde detaylı incelemeler yapmak veya yaptırmak üzere teşkilatlanılmıştır.

FATF yılda üç kez kara para aklama ve terörün finansmanı ile mücadelede yetersiz kalan ülkeleri açıklamaktadır. (Anti Money Laundering & Counter Terrorist Financing - AML/CTF). Yapılan değerlendirmeler sonucunda ülkelerin kara para aklama, terörizmin finansmanı ve kitle imha silahlarının yayılmasının finansmanı ile mücadelede eksiklikleri olduğu sonucuna varılırsa; iyileştirici eylemlerde bulunarak ilgili eksiklikleri gidermeyi taahhüt eden ülkeler "gri liste "de yer alırken, FATF tavsiyelerine uymayı kabul etmeyen ülkeler (İran ve Kuzey Kore) ise "kara liste "de takip ediliyor.

FATF tavsiyelerine uymayı kabul eden ancak taraf olduğu ticari faaliyetlerdeki işlemlerin niteliğini detaylı olarak ele alacak yeterli yasal düzenlemelere, yapısal reformlara ve izleme mekanizmalarına sahip olmayan ülkeler Gri Liste'de takip edilmektedir.

FATF Genel Kurulu, 21 Ekim 2021 tarihinde Pakistan, Suriye ve Güney Sudan'ın da yer aldığı gri listeye Türkiye'nin de dahil edilmesine karar vermiştir.

Gri listede yer alan ülkeler, yabancı yatırım çekme sürecinde uluslararası otoriteler, kredi kuruluşları ve yatırımcılar nezdinde güven kaybına uğramaktadır. Bu durum, yüksek ihracat ve ithalat ağına sahip şirketlerin çeşitli yaptırımlar ve ek yükümlülüklerle (detaylı durum tespiti, denetimler, sıkılaştırıcı önlemler vb.) karşılaşmasına sebep olmaktadır. Tüm bu faktörlerin bir sonucu olarak gri listede bulunan ülkelere sermaye akışının olumsuz etkilenmesi ve haliyle hem finans sektörünün hem de reel sektörün likidite sıkıntısıyla karşı karşıya kalması muhtemeldir.

FATF gri listeye alınma sebeplerini genel anlamda aşağıdaki şekilde sınıflandırmıştır:

Yasal ve Düzenleyici Çerçeve: Kara para aklama ve terörün finansmanı ile mücadeleye yönelik yasal ve düzenleyici çerçevenin yetersiz görülmesi veya etkin bir şekilde uygulanmaması halinde bir ülke gri listeye alınabilir.

Uygulama Tedbirleri: Kara para aklama ve terörün finansmanı ile ilgili mevcut yasa ve yönetmeliklerin yeterince uygulanmaması bir ülkenin gri listeye alınmasına neden olabilir.

Uluslararası İşbirliği: Bilgi paylaşımı ve diğer ülkelerle işbirliği gibi mali suçlarla mücadeleye yönelik uluslararası çabalarda işbirliği eksikliği, bir ülkenin bu tür listelere dahil edilmesine katkıda bulunabilir.

Risk Değerlendirmesi: Bir ülkenin kara para aklama veya terörün finansmanı faaliyetleri açısından yüksek risk taşıdığı düşünülürse, daha fazla incelemeye tabi tutulabilir ve gri listeye alınabilir.

Siyasi Taahhüt: Bir ülkenin hükümetinin bu konuları ele alma konusundaki siyasi iradesi ve kararlılığı çok önemlidir. Taahhüt veya önceliklendirme eksikliği gri listeye dahil edilmeye yol açabilir.

Daha önce 2011'de gri listeye giren Türkiye 2014 yılında çıkmayı başardı. Girmemek için pek çok önlem alınmasına rağmen 2021 yılında yeniden girdi.

FATF Türkiye'nin gri listeye alınmasının sebeplerini;

" Ciddi denetim konularının ele alınmaması,

" IŞİD ve El Kaide gibi BM tarafından belirlenen terör örgütleriyle yeterli mücadele verilmemesi,

" Kara para aklama davaları ve terörün finansmanı kovuşturmalarının Türkiye'nin ana odak noktası olmaması şeklinde değerlendirmiştir.

FATF, gri listede yer alan ülkelerin bu listeden çıkabilmeleri için almaları gereken aksiyonları ülke dinamiklerini dikkate alarak farklılaştırmaktadır.

Buna göre Türkiye'nin FATF uyarınca gri listeden çıkarılması için alması gereken aksiyonlar aşağıdaki gibidir:

- Müşterini tanı, işlemlerin niteliği, nihai faydalanıcının tespiti vb. konularda mevzuatının kapsamının genişletilmesi

- İlgili mevzuata uyulmaması durumunda cezai yaptırımların artırılması,

- Kuruluşların iş faaliyetlerinden kaynaklanan potansiyel risklerin periyodik olarak değerlendirilmesi,

- Bankacılık, altın, değerli taşlar, kambiyo ve kar amacı gütmeyen kuruluşlar üzerindeki kontrol ortamının iyileştirilmesi

Türkiye'deki finansal ve finansal olmayan kuruluşların, kara para aklama ve terörizmin finansmanının önlenmesine yönelik ulusal ve uluslararası kanun ve yönetmelikleri, genel kabul görmüş standart ve kılavuz ilkeleri ve en iyi uygulamaları benimseyerek mevcut yönetişim yapılarını ve operasyonel faaliyetleri üzerindeki kontrol ortamını güçlendirmeleri gerekmektedir.