Türk Soylu Yabancıların Türkiye'de Meslek ve Sanatlarını Serbestçe Yapabilmelerine, Kamu veya Özel Kurum, Kuruluş veya İşyerlerinde Çalıştırılabilmelerine Dair Kanunun Uygulanması Hakkındaki Yönetmeli
TÜRK SOYLU YABANCILARIN TÜRKİYE'DE MESLEK VE SANATLARINI SERBESTÇE YAPABİLMELERİNE, KAMU VEYA ÖZEL KURUM, KURULUŞ VEYA İŞYERLERİNDE ÇALIŞTIRILABİLMELERİNE DAİR KANUNUN UYGULANMASI HAKKINDAKİ YÖNETMELİK
(25.10.1982 tarih ve 8/5488 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile
yürürlüğe konulan bu Yönetmelik 14.1.1983 tarih ve 17928 sayılı Resmi Gazete'de
yayımlanmıştır)
BİRİNCİ BÖLÜM
Genel Hükümler
Amaç:
Madde 1 - Bu Yönetmeliğin amacı; Türkiye'de ikamet eden Türk soylu yabancıların,yurt
içinde ihtiyaç duyulan meslek ve sanatları serbestçe yapabilmelerine, Türk
Silahlı Kuvvetleri ve Güvenlik Teşkilatı hariç olmak üzere, kamu veya özel
kurum, kuruluş veya işyerlerinde çalıştırılabilmelerine ilişkin esas ve usulleri
saptamak suretiyle uygulamaya yön vermektir.
Kapsam:
Madde 2 - Bu Yönetmelik, Türk soylu yabancıların,Türkiye'de serbestçe çalışmalarına,
kamu veya özel kurum, kuruluş veya işyerlerinde çalıştırılabilmelerine izin
verilmesine, mesleki kuruluş ve sosyal güvenlik kuruluşları ile ilişkilerine,
hak ve yükümlülüklerinin düzenlenmesine ait esas ve usul hükümlerini kapsar.
İKİNCİ BÖLÜM
Çalışma İzni Verilmesine Ait Esaslar ve İzlenecek Usul
İzin Verilebilme Şartları:
Madde 3 - Bu Yönetmelik uyarınca kanunlarda Türk vatandaşlarının yapabileceği
belirtilen veya Türk vatandaşı olma şartı aranan meslek,sanat ve işlerde Türk
soylu yabancıların çalışma veya çalıştırılabilmelerine izin verilebilmesi
için:
1) İçişleri Bakanlığınca kendilerine ikamet izni verilmiş olmak,
2) Belirli meslek ve sanatlar için, özel kanunlarda aranan nitelikleri taşıdığını
yetkili Türk makamlarından alacağı belgelerle kanıtlamış olmak,
3) Eğitim durumunu gösteren yabancı okul veya fakültelerden verilmiş diplomalarının
denkliğini Milli Eğitim Bakanlığına onaylatmış bulunmak,
4) O mesleği yapmasında güvenlik açısından herhangi bir sakınca bulunmamak
ve durumu Bakanlar Kurulunca tesbit edilmiş esaslara uygun olmak,
5) Yabancılar için açılacak özel kütüklerde nüfus kayıtlarını tesis ettirdiğini
belgelendirmek,
6) Mesleki kuruluşlara kayıtlı olmanın zorunlu bulunması halinde üyeliğini
belgelendirmek,
7) Yabancı ülkelerden alınmış kalfalık, ustalık veya dengi belgelerin Çıraklık
Kurulunun görüşü alınarak denkliğine Milli Eğitim Bakanlığınca karar verilmiş
olmak,
Şarttır.
İzin İçin Başvurma:
Madde 4 - Bu Yönetmelik uyarınca, kamu ve özel kurum, kuruluş ve işyerlerinde
çalışmasına veya meslek ve sanatını serbestçe yapmasına izin verilebilmesi için,
oturulan yer mülki idare amirliğine bir dilekçe ile başvurulması ve bu dilekçeye
üçüncü maddede gösterilen belgelerden gerekli olanların eklenmiş olması şarttır.
Dilekçede yapılacak iş açıkça belirtilir.
İllerde Emniyet Müdürlükleri, İlçelerde Emniyet Amirlikleri veya Emniyet Komiserliklerince,
varsa eksiklikler tamamlattırıldıktan sonra, emniyet noktasından da ilgilinin
durumu incelenir ve hazırlanan dosya Valilik görüşünü belirten bir yazı ile
İçişleri Bakanlığına gönderilir.
Resmi Kurum ve Kuruluşların İzin Talebinde Bulunması:
Madde 5 - Resmi kurum ve kuruluşlar da bağlı oldukları Bakanlık kanalı ile çalıştırmak
istedikleri meslek personeline izin verilmesini isteyebilirler. Bu takdirde
dördüncü maddede sözü edilen dosya, bu kurum veya kuruluşlarca hazırlanarak
bağlı oldukları Bakanlık aracılığı ile İçişleri Bakanlığına gönderilir.
İzin Verilmesi:
Madde 6 - İçişleri Bakanlığı Emniyet Genel Müdürlüğünde dosya incelenir, varsa
eksiklikleri tamamlattırılır. Dışişleri ve ilgili Bakanlıkların da görüşü alındıktan
sonra izin dileği hakkında karar verilir. Dileğin olumlu karşılanması halinde
çalışma izni verilerek, ilgili yerlere bildirilir.
İzin Süresi ve Uzatılması:
Madde 7 - Bu Yönetmelik uyarınca ilgiliye,Türkiye'deki ikamet durumuna göre,
belirli bir iş için iki yıla kadar çalışma izni verilebilir ve bu izin aynı
sürelerle uzatılabilir. İznin uzatılmasına ilişkin başvurular verilmiş iznin
bitiş tarihinden iki ay önce yapılır. Yapılan işin değiştirilmek istenmesi halinde
de yeniden izin alınır.
Verilen İznin Sona Ermesi veya Geri Alınması:
Madde 8 - Verilen izin süresinin, yukarıdaki maddelerde belirtilen esaslar çerçevesinde
uzatılması için başvurulmaması nedeniyle sona ermesi veya iznin geri alınması
hallerinde, ilgili resmi veya özel kurum veya kuruluşlar, iznin bittiği veya
geri alındığı tarihten itibaren ilgilinin işine son verilerek ilişiğini keser
ve mahalli emniyet makamlarına derhal bilgi verirler.
Ancak, ilgili, izninin uzatılması için yetkili makamlara başvurduğunu ve henüz
bir sonuç alamadığını belgelendirdiği takdirde,yetkili makamlarca bu istekle
ilgili işlem sonuçlandırılıp tebligat yapılıncaya kadar,kişinin çalıştırılmasına
devam edilir ve bu durum yazılı olarak ilgili makamlara bildirilir.
Mesleki Kuruluşlara Girme:
Madde 9 - Bu Yönetmeliğin 7 nci maddesine göre, kendilerine serbest çalışma
veya bir kurum veya bir kuruluşta çalıştırılabilmeleri için izin isteminde bulunanlar,
mevzuatta o mesleğin yapılması için bir mesleki kuruluşa üye olma zorunluluğu
bulunduğu hallerde, üye olduklarını kanıtlayan belgeleri verdikleri takdirde
kendilerine çalışma izni verilebilir.
Mesleki kuruluşlar, kayıt için başvuranları, Türk vatandaşlarına uygulanan şartlarla
üye kaydederler.
Bu kişiler o meslek kuruluşunun genel kurullarına katılamayacakları gibi yönetim
ve denetim kurulları gibi organlarına da seçme ve seçilme hakları yoktur. Ancak
meslek kuruluşlarına girmiş olmanın üyelere sağladığı bütün haklardan Türk vatandaşları
gibi yararlanırlar. Bunlar diğer üyelerin tabi olduğu bütün yükümlülüklere ve
şartlara aynen uymak mecburiyetindedirler.
Mesleki kuruluşlardan çıkarılmış olmaları halinde, Türk vatandaşları için doğan
sonuçlar bu üyeler içinde aynen geçerlidir.
Tabi Olacakları Mevzuat:
Madde 10 - Bu yönetmelik hükümlerine göre kendilerine serbestçe çalışma veya
kamu veya özel kurum,kuruluş veya işyerlerinde çalıştırılabilme izni verilenler;
personel, sosyal güvenlik, çalışma, çalıştırma, ücret, vergi, izin, sosyal haklar,
sağlık kuruluşlarında tedavi ve işyeri statülerine ilişkin diğer konularda,
aynı işlerde çalışan Türk vatandaşlarına uygulanan mevzuat hükümlerine tabidirler.
Bunlar, Türk vatandaşı olmamaları nedeniyle yukarıda belirtilen konularda farklı
bir işleme tabi tutulamazlar.
506 Sayılı Sosyal Sigortalar Kanununun 3 üncü maddesinin II nci fıkrasının A
bendi hükmü saklıdır.
Türk Vatandaşı Olma Şartının Aranmaması:
Madde 11 - Bu Yönetmelik esaslarına göre, kendilerine çalışma veya çalıştırılabilme
izni verilenler, bu izin süresince, sadece Türk vatandaşlarına hasredilen işleri
de yapabilirler. Bunlar Doktorluk, Hemşirelik, Avukatlık, Mühendislik gibi meslekleri
serbestçe veya kamu veya özel kurum, kuruluş veya işyerlerinde yapabilmek veya
memur olabilmek için genel veya özel kanunların aradığı Türk vatandaşı olma
şartından istisna edilirler.
Ancak bunlar Türk Silahlı Kuvvetlerinde veya Güvenlik Teşkilatlarında çalıştırılamazlar.
Kamu Kurum, Kuruluş ve İşyerlerinde Çalıştırılabilme Şartları:
Madde 12 - Çalıştırılabilmelerine izin verilen Türk Soylu yabancıların, kamu
veya özel kurum, kuruluş ve işyerlerine alınabilmeleri, ilgili mevzuat hükümleri
uyarınca, o göreve atanabileceklerde aranacak niteliklerin ilgilide bulunması
ve atama için öngörülen usül ve formalitelerin yerine getirilmiş olmasına bağlıdır.
Türkiye'de ikametlerine izin verilmiş Türk soylu yabancılar, kamu veya özel
kurum, kuruluş ve işyerlerinde personel ihtiyacının karşılanması amacıyla açılan
yarışma ve yeterlik sınavlarına, Türk vatandaşları gibi, girme hakkına sahiptirler.
Ancak bunların atanmaları çalışma izni verilmiş olmasına bağlıdır.
Özel Kuruluşlarda Çalıştırılabilme Şartları:
Madde 13 - Özel kuruluş ve işyerlerinde çalıştırılabilme şartları, çalışma mevzuatının
öngördüğü usul ve esaslara tabidir.
Serbest Çalışma Şartları:
Madde 14 - Bu yönetmelik uyarınca serbest çalışma izni verilmiş olan Türk soylu
yabancıların işyeri kurabilmeleri, muayenehane, büro ve yazıhane açabilmeleri
Türk vatandaşlarına uygulanan hükümlere tabidir.
Mevzuatın öngördüğü izinleri almamış ve formaliteleri yerine getirmemiş olmaları
halinde işyeri açamazlar.
Kişisel Hal Durumları ve Nüfus Kayıtları:
Madde 15 - Bu Yönetmelik hükümlerine tabi olan Türk soylu yabancılar,yabancı
nüfus kayıtlarını tesis ettirmekle yükümlüdürler. Bunlara ait nüfus kayıtları,
Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğü Merkez Nüfus İşlemler Şubesinde
açılacak özel kütüklerde tutulur. Nüfus kayıtlarının tesisi için hazırlanmış
özel formlar ilgililerce, ellerindeki belgelere göre doldurularak imza edildikten
sonra Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğüne gönderilirler. Bu formun
doldurulmasına esas olan belgelerin noterden onaylı örneklerinin de evraka eklenmiş
olması gereklidir.
Merkezde tutulan yabancılara ait nüfus kayıtları, kişinin Türk vatandaşı olduğuna
karine teşkil etmez ve vatandaşlık için bir hak bahşetmez.
İlgilinin resmi kurum ve kuruluşlarda tutulacak dosya ve sicilleri bu kayıtlardan
çıkarılıp verilecek örnekler esas alınarak düzenlenir.
İlgililer, medeni ve şahsi hallerinde meydana gelecek her türlü değişiklikleri,
nüfus mevzuatı ve bu maddenin uygulanmasına ilişkin olarak İçişleri Bakanlığınca
çıkartılacak Yönergede belirtilecek esas ve usüllere göre, nüfus idarelerine
bildirmek ve nüfus kayıtlarına işletmekle yükümlüdürler.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Çeşitli Hükümler, Yürütme ve Yürürlük
Diğer Bakanlık ve Kuruluşlarca Tutulacak Dosyalar:
Madde 16 - Kamu veya özel kurum ve kuruluşlarla işyerleri bu Yönetmelik uyarınca
çalıştırdıkları yabancılar hakkında,mevzuatın öngördüğü dosya ve kayıtları tutup
yürütürler.
Siyasi Haklarının Olmaması:
Madde 17 - Bu Yönetmelik uyarınca, Türk vatandaşları gibi, serbest çalışma veya
kamu veya özel kurum, kuruluş veya işyerlerinde çalıştırılabilmelerine izin
verilen Türk soylu yabancıların siyasi hiç bir hakları yoktur. Bunlar herhangi
bir siyasi partiye üye olamazlar. Seçimlerde oy kullanamazlar. Siyasi Partiler
lehinde veya aleyhinde propağanda yapamazlar. Bu amaçla yapılan çalışmaların
hiç bir kademe ve aşamasında görev alamazlar.
Sendikalara Üye Olma:
Madde 18 - Çalışma veya çalıştırılabilmelerine izin verilen Türk soylu yabancılar
mevzuatın öngördüğü esaslar çerçevesinde çalıştıkları resmi veya özel kuruluş
ve işyerleriyle ilgili sendikalara üye olabilirler.
Yürürlük:
Madde 19 - Bu Yönetmelik yayımı tarihinden itibaren yürürlüğe girer.
Yürütme:
Madde 20 - Bu Yönetmelik hükümleri Bakanlar Kurulunca yürütülür.