Sözleşmeli personelin emeklilik statüsü değişirse 'işçi' olur mu?

Bu tartışmalar, 2023 yılı sonunda yürürlüğe giren yeni bir düzenleme sonrasında ortaya çıktı. Bilindiği üzere kamu kurumlarında 375 sayılı KHK'nın ek 27'inci maddesine göre istihdam edilen sözleşmeli personel, 55 nolu Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile yapılan düzenlemeyle sosyal güvenlik açısından 5510 sayılı Kanunun 4/1-c bendi kapsamında sigortalı sayılmıştı. Daha sonra bu karar Anayasa Mahkemesi tarafından iptal edilmiş, sonrasında ise yeni durum yasa ile düzenlenmişti.

28.12.2023 tarih ve 32413 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan ve yayım tarihinde yürürlüğe giren "Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun" başlıklı 27.12.2023 tarih ve 7491 sayılı kanunun 81 inci maddesi ile 375 sayılı KHK ye eklenen Geçici 44 üncü maddesinde;

". Bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihte ek 26 ncı ve ek 27 nci maddeler kapsamında istihdam edilenlerden 5510 sayılı Kanunun geçici 4 üncü maddesi uyarınca haklarında 5434 sayılı Kanun hükümleri uygulananların, bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihi takip eden bir ay içinde kurumlarına başvuruda bulunmaları halinde, 5510 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (c) bendi kapsamındaki sigortalılıkları devam ettirilir ve bunlar emeklilik hakları bakımından emsali olarak belirlenen personel ile denk kabul edilir. Bu şekilde geçen süreler ilgililerin kıdem aylıkları ile 5434 sayılı Kanunun mülga ek 68 inci ve mülga ek 73 üncü maddelerinde belirtilen sürelerin hesabında dikkate alınır ve bunların emeklilik keseneğine esas aylık derece ve kademeleri genel hükümler çerçevesinde yükseltilmeye ve ilerletilmeye devam olunur. Bunlardan bir ay içinde kurumlarına başvuruda bulunmayanlar söz konusu bir aylık sürenin sona erdiği tarihi takip eden aybaşından itibaren 5510 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında sigortalı sayılır.

Bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihte ek 26 ncı ve ek 27 nci maddeler kapsamında istihdam edilenlerden 5510 sayılı Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten sonra ilk defa aynı Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (c) bendi hükümleri uygulananlar ise, taleplerine bakılmaksızın, bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihi takip eden ay başından itibaren, 5510 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında sigortalı sayılır. Bu madde uyarınca 5510 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında sigortalı sayılanlara ilgili mevzuatı uyarınca ödenecek iş sonu tazminatına veya bu mahiyette olmakla birlikte başka bir adla ödenecek tazminata hak kazanmada ve bunların hesabında, emekli ikramiyesine esas hizmet süreleri de dikkate alınır." Hükümlerine yer verilmiştir.

Yukarıda yer verilen düzenleme sonrasında şartları taşıyan personel ilgisine göre 5510 sayılı Kanunun 4/1-c bendi kapsamından çıkarılıp 4/1-a kapsamına alınmıştır. Bu düzenleme "sosyal güvenlik statüsü"nün değiştirilmesine yöneliktir. Buna karşılık işçi sendikaları bu değişikliğin aynı zamanda sözleşmeli personelin otomatik olarak "istihdam statüsü"nü de değiştirdiğini ileri sürmüş ve 4/1-a kapsamına alınan sözleşmeli personeli işçi sendikasına üye yapmıştır. Bu yeni durum kamu personel yönetiminde çok önemli soruları gündem getirmiştir: Sosyal güvenliği değişen personelin istihdam statüsü de değişir mi? Sözleşmeli personeli işçi olması buna özel bir yasal düzenleme olmadan mümkün müdür? Kamu personel yönetiminin koordinasyonundan kim sorumludur? Bu konuda ortaya çıkan tereddütleri hangi otorite giderecektir. Bunlara ilave olarak kamu görevlileri sendikaları işçi sendikalarının bu hamlesi konusunda ne düşünmektedirler?

5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu personelin sadece emeklilik yönünden tabi olacağı durumu belirlemektedir. Kamu görevlileri sendikacılığı açısından önemli olan personel mevzuatına göre belirlenmiş olan statülerdir. İdari hizmet sözleşmesi ile istihdam edilenler , sosyal güvenlik statüleri değişmiş olması dahi "işçi statüsünde" olmadıkları için işçi sendikalarına değil kamu görevlileri sendikalarına üye olması gerekmektedir.