Belediyeler borç kaçkını

Yedi belediye ve bağlı kuruluşun, borçlarını ödemek için imzaladıkları protokolleri iptal etmesi 13.5 katrilyonluk alacağı zora soktu. Vadesi dolan 9.3 katrilyon lira ödenmedi

TMSF'nin ardından Hazine'nin belediyelerden olan 13.5 katrilyon liralık alacakları da çözümsüzlüğe doğru gidiyor. Kriz sonrası çıkarılan Kamu Finansmanı ve Borç Yönetimi Yasası sonrası borçlarını ödemek üzere Hazine ile uzlaşma protokolü imzalayan yedi belediye ve bağlı kuruluşu, uzlaşma protokollerini iptal etti.
Hazine'nin Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu (TMSF), belediyeler ve KİT'ler ile diğer çeşitli kuruluşlardan alacaklarına ilişkin stok 57.4 katrilyon liraya ulaşırken, Hazine'nin bu paraları ilgili kuruluşlardan tahsil etme olanağı da giderek azalıyor. TMSF Başkanı Ahmet Ertürk, bir süre önce yaptığı açıklamada 35 katrilyon lirayı bulan borçlara karşılık, batık bankalardan tahsilatlarının en fazla 5 milyar doları bulabileceğini, dolayısıyla Hazine'ye ödenebilecek paranın da bununla sınırlı olacağını ifade etmişti.

Belediyelerin ödemeyip Hazine'ye yıktığı borçlar ise 13.5 katrilyonu buluyor. Bunun 9.3 katrilyon liralık bölümünün vadesi ise geçmiş durumda.

Hazine musluğu kapattı
2001 krizi sonrası çıkarılan Kamu Finansmanı ve Borç Yönetimi Yasası uyarınca bir yandan Hazine'nin alacakları protokole bağlanmış, bir yandan da yeni borçlanmalar için Hazine'nin garantisi sınırlandırılmıştı. Bu çerçevede Hazine, geçmiş yıllarda özellikle yerel yönetimlere ve KİT'lere bol keseden verdiği garantileri durdurdu. 2003 yılında sadece Türkiye Sınai Kalkınma Bankası'nın Avrupa Yatırım Bankası'ndan (AYB) aldığı 252.3 milyon dolarlık krediye garanti veren Hazine, bu yılki garantileri de AYB'den alınan 250 milyon avro ve Dünya Bankası'ndan sağlanan 300 milyon dolarlık kredilerle sınırladı. Bu garantilerin de tamamı yatırım ve kalkınma bankalarının sağlamış olduğu kredilerden oluşuyor.
Büyütmek için tıklayınız

2004 yılında Bütçe Yasası'nda belediyelere 1 milyar dolarlık Hazine garantisi verilebileceği hükme bağlanırken, yılın ilk altı aylık döneminde hiçbir kamu kurumu ve belediyeye garanti verilmedi. Garantinin koşulları olduğuna dikkat çeken yetkililer, 2005 yılında garanti tutarının 2 milyar dolara çıkarılmasının da bu nedenle risk oluşturmadığına dikkati çektiler.

Borçlular iptal ediyor
Hazine'nin 43 kurumdan alacağı bulunmasına rağmen, bunlardan sadece 26'sı ile uzlaşma sağlanmıştı. Sayıştay'ın Hazine İşlemleri Raporu'na göre, 13 Eylül 2004 tarihi itibarıyla, uzlaşma sağlanan kuruluşlardan Elektrik Üretim A.Ş., İSKİ, Halk Bankası, Tarsus Belediyesi, Tarım İşletmeleri Genel Müdürlüğü ile Kayseri Su ve Kanalizasyon İdaresi, vadesi geçmiş borçlarını ödeyerek kapattılar. Antalya Büyükşehir, Balıkesir ve Bursa M. Kemalpaşa organize sanayi bölgeleri, Diyarbakır Su ve Kanalizasyon İdaresi, ESHOT (İzmir), Et ve Balık Ürünleri A.Ş., İller Bankası, İZSU (İzmir), Konya Belediyesi, Süleyman Demirel Üniversitesi, Sümer Holding, Türkiye Yapağı ve Tiftik ile Yüksek İhtisas Hastanesi uzlaşma protokolüne uymayı sürdürüyor. Ancak, bu kuruluşların borçları diğerlerinin yanında devede kulak kalıyor.

Uzlaşmaya yanaşmadı
Büyük miktarlı borçlulardan Ankara Büyükşehir, ASKİ (Ankara), Gaziantep Büyükşehir ve İzmir Büyükşehir uzlaşmayı iptal ederek, mahkeme yoluyla ihtiyati tedbir kararı aldırdı.

Alanya Belediyesi, EGO (Ankara) ve TCDD ise uzlaşma uyarınca ödemeleri gereken paraları kesti. Bu kuruluşların da ihtiyati tedbir yoluna gitmeleri bekleniyor. İzmit Büyükşehir Belediyesi gibi bazı büyük borçlu kuruluşlar (3.8 katrilyon lira borcu var) ise uzlaşma girişiminde bile bulunmadı.

Yaz tahtaya
Belediyelerin uzlaşma protokollerini iptal dayanaklarını ise temmuz ayında yayımlanan Büyükşehir Belediye Kanunu oluşturuyor. Yasa, 30 Haziran 2004 tarihi itibarıyla yerel yönetimlerin birbirlerine ve kamuya olan alacak ve borçlarının mahsup edilmesini düzenliyor. Mahsup işlemi sonrası büyükşehir belediyelerinin kamu kurum ve kuruluşlarına olan borçlarının, genel bütçe vergi gelirlerinden her ay ayrılacak paylarının yüzde 40'ını geçmemek üzere kesinti yapılarak tahsili öngörülüyor.
Ancak, yapılacak kesinti miktarında son sözü Bakanlar Kurulu söyleyecek. Bakanlar Kurulu, ilgili kuruluşların borç ödeme kapasitelerini de dikkate alarak taksitlendirme yoluna gidecek. Mahsup işlemi sonrası kalan tutara ise istenirse faiz ve zam uygulanmayacak.

radikal