Çocuklarınıza bir öğün et 5 öğün sebze-meyve verin
ESRA TÜZÜN
Kanserden korunmada beslenmenin büyük önem taşıdığını söyleyen Prof. Dr. Topuz, aileleri uyarıyor: Çocuklarınıza doğru beslenmeyi öğretin, onlara 'yeşil terbiye' verin. Yani bir öğün ete karşılık beş katı sebze ve meyve yedirin. Ama Türkiye'de hormonu 'bastıkları' için her zaman sebze ve meyvenin organik olanını tercih edin!..
Medical Park Göztepe Hastane Kompleksi Kanser Hastanesi Onkoloji Direktörü Prof. Dr. Erkan Topuz, giderek daha çok görülen kanser hastalığıyla mücadelede; tedaviden önce korunmanın, sonra da erken teşhisin önemli olduğunun altını çiziyor. Topuz, kanserin nedenlerini ve korunma yollarını anlattı:
* Kanserden korunmak mümkün mü?
Kansere yakalananların sayısı her geçen gün artıyor. Ancak rakamlar korkutucu da olsa; erken tanı ve koruyucu tedbirler sayesinde birçok kanser türü yüzde 90-95 oranında önlenebiliyor veya iyileştirilebiliyor. Bunun için yapılması gereken; kansere yakalanmadan koruyucu tedbirleri almak, düzenli aralıklarla kanser taraması yaptırmak ve en kötü ihtimalle, bu taramalarla tümörü erken evrede yakalayarak henüz ilerlemeden yok etmektir. Sonuç olarak kanser, önlenebilir ve erken teşhisle tedavi edilebilir bir hastalıktır. Kanserden değil, geç kalmaktan korkmalı; dolayısıyla kanser sizi bulmadan siz onu bulmalısınız. Yani düzenli check-up yaptırmalısınız.
ÖNCE KORUNUN
* Korunma, erken teşhis açısından da önem taşıyor mu?
Erken teşhis hakikaten hayat kurtarır. Ama bir sıralama yaparsak; önce korunma, sonra erken teşhis, en sonunda da tedavi gelir. Biz ise inadına tersinden başlıyoruz; kanser tedavisine çok büyük önem veriyoruz, en gelişkin kanser cihazlarını alıyoruz, kanserden korunmaya yönelik ise maalesef çok fazla bir şey yapmıyoruz. Oysa Sağlık Bakanlığı tarafından ülke çapında hastanelerde taramalar, kanser check up'ları gerçekleştirilmeli, çocukların beslenmesi konusunda eğitimler verilmeli, herkese kişisel olarak alabilecekleri önlemler öğretilmeli.
BALIK TERBİYESİ DE VERİN
* Kanserojen etkenlerle bu kadar kuşatılmışken çocukları nasıl koruyacağız?
Manzara ürkütücü de olsa her şeyin çaresi var. Yeter ki biz önlem almayı bilelim, bu işi önemseyelim. En başta da çocuklarımıza 'yeşil terbiyesi' verirsek kanser riskini büyük oranda azaltmış oluruz. Yani; yeşil, yeşil, yeşil! Yeşil terbiye; her yediği kırmızı ete karşılık 5 veya 7 kat yeşil (sebze ve meyve) alması anlamına geliyor. Çocuklarımıza balık terbiyesi de vermeliyiz, balık yemeyi öğretmeliyiz. Ama tabii doğru balığı seçmeliyiz! Mesela, Marmara denizinden çıkan dip balığı yememeliyiz. Çocuklarımızı fast food'dan uzak tutmalıyız, spor yaptırmalıyız. Meyve yemeye alıştıralım. Ama onları hormondan korumak için, bunların organik olanlarını tercih edelim. Bol miktarda sebze ve meyve tüketmeyi öğrensinler.
* Bağışıklığımızı artırmak için neler yapalım?
Mesela beyaz undan uzak duralım, esmer una dönelim. Yani başta şeker olmak üzere rafine olmuş gıdalardan kaçalım. Kanserin en büyük nedeni, kanseri besleyen en önemli gıda beyaz şekerdir. Sonra da tuz gelir. Küçük yaştan itibaren çocuklarımıza bu terbiyeyi de verelim. Çocuk ekmek yesin ama organik olanı, esmer olanı yesin.
Kızartmalar çocukları zehirliyor!
ESRA TÜZÜN
Maalesef çocuklarımızın beslenme şartları çok kötü. Özellikle fast food! Fast food yiyenler üzerine yapılan bir çalışmada; haftada üç kereden fazla fast food yiyen çocuklarda beyin tümörü, lenfoma ve lösemide üç kat artış olduğu tespit edilmiş. Mesela kızartılmış yağlar... Çocuğun yediği patates kızartmasını adam, yedinci kez kullandığı yağda kızartıyor. Bir kullanımda atılması gereken yağ, doğrudan kanserojene dönüşüyor ve kızartmalarla çocukları zehirliyor. Böylelikle kanser riski, daha çocukluktan itibaren artmaya başlıyor.
Gazoz ve şeker vermeyin
* Obezite de kanser riskini artırır mı?
Evet, obezite kansere zemin hazırlar. O nedenle çocuk, şekerli gıdalardan uzak dursun. Mesela gazozların, kolaların içine bol miktarda şeker konuluyor. Bunlarla beslenen çocuklarda obezite oluyor. Her içilen gıdanın içine tatlandırıcı atılıyor. Amerika o kadar modernken; her şeye şeker atıyor. Onun için Amerika'da çok obez var. Obezite de kanserin hazırlayıcı faktörlerinden biri. Çocuklara lıkır lıkır içirdiğimiz şekerli gazozlar, çocuğu obez yapıyor ve dolayısıyla onu kansere hazırlıyor. Aile olarak dikkat edin.
Kansere karşı en kolay check-up nasıl yaptırılır?
ESRA TÜZÜN
Belli yaşlarda, belli hastalıklarda ve ailevi kanserlerde check-up çok farklı şekillerde yapılır. Genel check-up diyorsak, onun içine her şey girer. Kanser check-up'ı diyorsak, her yaş için ayrı bir check up vardır. Kanser check-up'larını şöyle sıralayabiliriz:
MOMOGRAFİ ÇEKTİRİN
* Meme kanseri ailevi, yani genetik ise 30 yaşlarında muhakkak mamografi ve ultrasonografi yaptırılmalı. Eğer şüphe yoksa iki senede bir, 35 yaşından sonra her sene tekrarlanmalı. Ama ailede yoksa 35 yaşında hasta muayene olmalı. Bir şüphe yoksa 40 yaşından sonra rutin olarak her sene mamografi ve ultrasonografi yapılmalı. Bunlara rağmen fibrokistik durumu varsa daha ileri tetkik olarak meme MR'ı çekilmeli.
* Prostat kanserinde de ailevi etken varsa; kişi 35 yaşından itibaren tetkike başlamalı, PSA (prostat spesifik antijen) testi yaptırılmalı, ürolojik muayene olmalı.
* Kadınlar serviks kanserine karşı belli bir yaştan sonra her yıl smear testi yaptırmalı.
* Eğer ailede kolon kanserine yakalanan varsa mutlaka gençlik yaşında, yani 20-25 yaşlarında bir kolonoskopi yaptırılmalı. Kanda bazı tümör vakalarına bakılmalı. Kolik varsa daha kanserojen bir durum vardır; o zaman sıklıkla senede bir, kolik yoksa üç senede bir kolonoskopi yaptırılmalı.
ANNENİZDE VAR MI?
* Kadınlarda over, yani yumurtalık kanseri genellikle orta yaş kanseridir ve çok geç fark edilir. Onun için ailede over ya da meme kanseri varsa çok dikkat edilmeli. Çünkü bu iki kanser kardeştir. Meme kanseri olanlar over, over kanseri olanlar da meme kanseri açısından sürekli kontrol edilmeli. Over kanserinde; belli bir yaştan sonra kadınlar bir jinekolojik muayene, çok basit bir batın ultrasonografisi ve çok basit bir tümör marker'ı (CA125 diyoruz) ile erken tanıyı kolayca yakalayabilir.