AİHM kararı, savcıyı meslekten men eden kurulu tartışmaya açtı
AİHM önceki gün verdiği kararda, darbecilerin yargılanmasını istediği için ihraç edilen savcı Kayasu'yu haklı buldu. İddianame hazırlama özgürlüğüne dikkat çeken mahkeme, yargı sistemini etkileyecek önemli bir adım attı. Anayasa'ya göre HSYK kararlarına yargı yolunun açılması artık kaçınılmaz.
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'nin (AİHM) Türkiye ile ilgili önceki gün verdiği karar, Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu'nu (HSYK) yeniden tartışmaya açtı. Mahkeme, 12 Eylül darbesinin lideri Kenan Evren'in yargılanması amacıyla iddianame hazırladığı için meslekten atılan eski Adana savcısı Sacit Kayasu'yu haklı bularak Türkiye'yi tazminata mahkûm etti. Her savcının darbeciler hakkında dava açma özgürlüğüne sahip olduğunu vurgulayan mahkeme, HSYK kararlarının yargıya kapalı olmasını eleştirdi. Mahkemenin tespitlerine hak veren hukukçular, kurulun yeniden yapılandırılarak yargı denetimine açılması gerektiğini vurguluyor. Doç. Dr. Mustafa Şentop'a göre, AİHM kararları aynen uygulanmalı. Çünkü Anayasa'nın 90. maddesine göre uluslararası sözleşmeler iç hukukun üstünde ve bu hükümlerin esas alınması gerekiyor. Şentop, "Tazminatı öderiz, işimize bakarız düşüncesi yanlış. HSYK oturup yeniden karar almalı. Ayrıca tazminat ihraç kararını verenlerden tahsil edilmeli." diyor. Şemdinli olaylarının iddianamesini hazırlayan Ferhat Sarıkaya'nın da meslekten atıldığını hatırlatan eski Yargıtay Savcısı Ahmet Gündel de, ihraçları 'gözdağı' olarak yorumluyor: "Bu, hukuk devleti ilkesine aykırı. YAŞ ve HSYK kararlarına yargı yolu açılması şart."
Hazırladıkları iddianameler sebebiyle meslekten ihraç edilen Sacit Kayasu ve Ferhat Sarıkaya, iç hukukta hakkını arayamadı. Anayasa'nın 159. maddesine göre, Kurul'un faaliyetlerine karşı yargı mercilerine başvurulamıyor. AİHM kararının uygulamaya konulması halinde hakim ve savcılara dava açma yolu açılacak. Meslekten ihraç edilenlerin geri dönebilmesi için AİHM kararları doğrultusunda yasal düzenleme yapılması gerekiyor. AİHM'nin içtihat niteliğindeki kararını Türk hukukunda uygulamak Anayasa'ya göre zorunlu. Ancak bunun için Anayasa'nın 159. maddesi ile Hakimler Savcılar Kanunu'ndaki antidemokratik düzenlemelerin kaldırılması lazım. 159. madde, ihraç edilen hakim-savcılara yargı yolunu kapatıyor. Hakimler Savcılar Kanunu da, HSYK'ya önemli yetkiler veriyor. Hakim ve savcının fiili suç teşkil etmese bile mesleğin şeref ve onurunu bozacak nitelikte görülen herhangi bir durumda meslekten çıkarma gündeme gelebiliyor. Adalet Bakanlığı'nın hazırladığı Yargı Reformu Strateji Taslağı'nda Kurul kararlarına yargı yolunu açacak itiraz sisteminin getirilmesi öngörülüyor. Ancak yüksek yargı taslağa karşı çıkıyor. AİHM'nin verdiği kararı yorumlayan hukukçular, HSYK'nın kararlarına yargı yolunun açılmasını istiyor. Hukukçuların görüşleri şöyle:
Marmara Üniversitesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Mustafa Şentop: Türkiye, hem YAŞ hem de HSYK kararlarına karşı yargı yolunu açmalı. AİHM'nin kararını HSYK mutlaka uygulamalıdır. Çünkü 90. maddeye göre, kararın kanunların üstünde bir yeri var. AİHM'nin kararına göre, Anayasa'nın 159. maddesinin söz konusu hükmü kaldırılmalı. Kurul, AİHM kararını değerlendirmeli. Tazminatı öderiz, işimize bakarız düşüncesi yanlış.
Eski Yargıtay Cumhuriyet Savcısı Ahmet Gündel: AİHM, darbe suçuyla ilgili savcıların soruşturma açabileceğini, savcının görevini yaptığını söylüyor. AİHM savcıya iddianameden dolayı verilen ihraç yaptırımını orantısız buluyor. Ferhat Sarıkaya olayında da yaşadık aynı şeyi. Onun ihracında orantısızlık vardı. İddianamesi ihracı gerektirmiyordu. Daha düşük bir ceza olabilirdi. Türkiye, çok kolaylıkla savcının ihraç edileceği hukuk devleti olmamalı.
Hukukçular Birliği Vakfı Başkanı Sinan Kılıçkaya: HSYK kararlarının yargı denetimine tabi olmaması Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'ne aykırı. Sözleşmeyi imzalamamızın ardından iç hukukumuzu uygun hale getirmemiz gerekirdi. Aksi halde AB'den ve sözleşmeden imzamızı çekmemiz gerekir.
Kayasu: 41 bin Euro, beni ihraç edenlerden alınsın
AİHM'de açtığı davayı kazanan eski savcı Sacit Kayasu, meslekten ihraç edilen hakim-savcılara yargı yolunun AİHM kararları doğrultusunda açılması gerektiğini belirtiyor. Kayasu, "Bütün hakim savcıların en çok şikâyet ettiği şey bu. Hakim-savcı hakkında herhangi bir mahkumiyet olmasa dahi HSYK, meslekten men cezası verebiliyor. Bu yetki keyfidir." şeklinde konuşuyor. İhraç edilen hakim-savcının dosyasına bakarak savunma yapamadığına dikkat çeken Kayasu, Anayasa'nın 90. maddesine göre kanuni düzenleme yapılması gerektiğini vurguluyor. Kayasu, devletin 41 bin Euro tazminat ödemek zorunda kaldığını belirterek, "Bu paralar vatandaştan alınan vergilerle ödeniyor. Devlet ihraç kararı verenlere rücu etsin." çağrısında bulunuyor.
Metin Arslan