Memurların İsteğe Bağlı Sigortalılıkları, bir sorun ve çözüm önerisi
1993 yılında devlet memurluğundan istifaen ayrıldım. 2000 yılında, 5434 sayılı Emekli Sandığı Kanununun Ek Geçici 192. maddesine göre yeniden Emekli Sandığı ile ilişkilendirildim. Halen 1.derecenin 4. Kademesine göre Emekli Sandığına her ay pirim ödüyorum. Ancak, sağlık yardımından yararlanamıyorum. Yeni çıkarılan Sosyal Güvenlik Yasasına göre Sağlık yardımından ben ve eşim faydalanabilecek miyiz?
İsteğe bağlı emeklilik konusunda özellikle 4/c liler açısından açıklığa kavuşturulamayan konular bulunmaktadır. Bunların başında da daha önce memuriyeti olup da emekli sandığında isteğe bağlı iştirakçi olanların sağlık yardımından faydalanıp faydalanamayacağı hususu gelmektedir. Aşağıda bu konuyu detaylarıyla açıklamaya ve çözümüne katkı sağlamaya çalışacağız.
Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığının 28 Eylül 2008 tarihli Resmi Gazetede yayımlanan İsteğe Bağlı Sigorta İşlemleri Hakkında Tebliğinde;?G- 5510 Sayılı Kanunun Yürürlük Tarihinden Önce İsteğe Bağlı Sigortalı Olanlara İlişkin Hususlar: 5510 sayılı Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce; 506 sayılı Kanunun 85 inci, 1479 sayılı Kanunun 79 uncu, 2926 sayılı Kanunun 60 ıncı maddelerine tabi isteğe bağlı sigortalılığı devam edenlerin sigortalılığı, yeni bir yazılı talep alınmaksızın ve Türkiye'de ikamet şartı aranmaksızın 5510 sayılı Kanunun isteğe bağlı sigortalılığına ilişkin hükümlerine göre devam ettirilir. 5434 sayılı Kanunun 12 nci ve geçici 218 inci maddelerine göre devam edenlerin ise yeni bir yazılı talep alınmaksızın 5434 sayılı Kanuna göre devam ettirilir.
Yukarıdaki fıkrada belirtilenlerin isteğe bağlı sigorta primi ödenmiş süreleri, malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları ile genel sağlık sigortası hükümlerinin uygulamasında dikkate alınır ve bu süreler 5510 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi kapsamında sigortalılık süresi olarak kabul edilir. Ancak, 5434 sayılı Kanuna göre isteğe bağlı sigortaya devam edenlerin bu süreleri 5510 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (c) bendi kapsamında değerlendirilir. 506, 1479 ve 2926 sayılı kanunlara tabi sigortalıların 5510 sayılı Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önceki sürelere ait primlerin tahsil 5510 sayılı Kanun gereğince, 5434 sayılı Kanuna tabi olanların ise 5434 sayılı Kanuna göre tahsil edilir.
5434 sayılı Kanunun 12 nci maddesi ve geçici 218 inci maddesi uyarınca isteğe bağlı iştirakçiliği sağlanmış olanlardan ilgileri devam ettirilenlerin ve 5434 sayılı Kanuna göre iştirakçi iken gerek 5510 sayılı Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce gerekse5510 sayılı Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten sonra görevinden ayrılanlar ile bunlardan 5510 sayılı Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten sonra 5510 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (c) bendine tabi olarak yeniden çalışmaya başlayanlardan görevinden ayrılarak 5434 sayılı Kanunun 12 nci maddesi uyarınca isteğe bağlı iştirakçi olmak üzere başvuruda bulunanların gerekli şartları taşımaları halinde, haklarında 5510 sayılı Kanunla yürürlükten kaldırılan hükümleri de dahil 5434 ve 2829 sayılı Kanun hükümlerine göre işlem yapılır.?ifadesine yer verilmiştir.
Sosyal Güvenlik Kurumunun kendi web sitesinin Tebliğler bölümünün İsteğe Bağlı Sigorta İşlemleri Hakkında Tebliğde ise; ? ??Ayrıca, bunların emeklilik keseneklerine esas aylıkları üzerinden % 12 oranında genel sağlık sigortası primi tahakkuk ettirilir.?ifadesine yer verilmiştir. Sosyal Güvenlik Kurumunun Kendi web sitesindeki Tebliğde bu ifadenin yer almasına rağmen 28 Eylül 2008 tarihli Resmi Gazetede yayımlanan İsteğe Bağlı Sigorta İşlemleri Hakkında Tebliğinde bu ifadelerin yer almaması doğrusu ilginç ve düşündürücü görülüyor.
Bu Tebliğ çerçevesinde, değerlendirme yapmak gerekirse, mevcut uygulamada, isteğe bağlı sigortalıların sağlık yardımlarından yararlanamamaları önemli bir eksiklikti. Yeni düzenlemeyle isteğe bağlı sigortalılara sağlık primi ödemek koşuluyla sağlık hizmetinden yararlanma hakkı getirilmektedir. Ancak, isteğe bağlı 4/c li sigortalıların (Emekli Sandığı iştirakçilerinin) Genel Sağlık Sigortası priminin ödenmesi halinde sağlık harcamalarının hangi kurum tarafından karşılanacağına ilişkin boşluk bulunmaktadır. Tabiidir ki bu harcamaların Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından karşılanması gerekmektedir. Çünkü, hem kesenek hem karşılık hem de Genel Sağlık Sigortası primi Sosyal Güvenlik Kurumuna yatırılmaktadır. Sonuç olarak okurumuzun emeklilik keseneğine esas aylığı üzerinden % 12 oranında genel sağlık sigortası primi kesilerek hem kendinin hem de eşinin sağlık yardımından faydalanması gerekmektedir.
Ayrıca, 5510 sayılı Kanunun yürürlüğe girmesinden önce 657 sayılı Kanunun mülga 209 uncu maddesi gereğince isteğe bağlı sigortalıların eşlerinden dolayı sağlık yardımından faydalanmaları mümkündü. Aynı hususular bu durumda olan isteğe bağlı sigortalılar için yine devam etmektedir. Bunların ayrıca, % 12 oranında genel sağlık sigortası primi ödemelerine gerek bulunmadığını düşünüyoruz.