Her 9 Türk vatandaşından biri sabıkalı

Ceza yasalarında yapılan radikal değişikliklere rağmen Türkiye genelindeki sabıkalı sayısı 8 milyonu geçti.

Adalet Bakanlığı'ndan alınan bilgiye göre son bir yıl içinde, işledikleri suçlar nedeniyle 700 bin kişi adli sicil kayıtlarına geçerek sabıkalı damgası yedi. 57. Hükümet döneminde çıkan af kanunu ve erken tahliye kararlarının cezanın caydırıcılığını ortadan kaldırdığı ve suç oranının yükselmesinde etkili olduğu ifade edilirken 2004'te 300 bin kişinin adli sicil kaydı ise zamanaşımına uğrayarak kaldırıldı. Her yıl çok sayıda kişiye ait adli sicil kaydının silinmesine karşılık 2001 yılında 6 milyon 194 bin olan sabıkalı sayısının 3 yıl gibi kısa bir sürede 8 milyonu aşması suç işleme oranında ciddi bir artış olduğunu ortaya koyuyor. 2004 Ekim sonu itibarıyla 10 ayda yurtiçinde ve dışında suç işleyen Türk vatandaşlarıyla ilgili cezası kesinleşen 615 bin kişi hakkında ceza fişi düzenlendi. Geçen yıl aynı dönemde 7 milyon 317 bin olan toplam sabıkalı sayısı ise bir yıl içinde 8 milyon 21 bine yükseldi.

Sabıka kayıtlarıyla ilgili işlemleri yapan Adalet Bakanlığı Adli Sicil Genel Müdürlüğü'nden alınan rakamlara göre her 9 Türk vatandaşından biri sabıkalı durumda. Adli sicilde kaydı bulunan kişilerin yüzde 97 gibi büyük bir kısmı erkeklerden oluşurken toplam sabıkalı sayısının yaklaşık yüzde 3'ünü kadınlar oluşturuyor. Adli sicile işlenen suçların büyük bölümünü düşük cezalı suçlar oluştursa da hırsızlık, gasp, adam yaralama gibi suçlarda da artış olduğu belirtiliyor.

Son yıllarda suçlu kaydı düşülen kişi sayısındaki artışı değerlendiren ceza hukukçusu Prof. Dr. Erol Cihan, insanların suç işlemesinde ve suç oranının artışında birçok etkenin rol oynadığını belirterek, sadece rakamlara dayanarak bir sonuca ulaşmanın doğru olmadığını ifade etti.

Suç işleme eğilimindeki artışta af ve erken tahliye gibi nedenlerle cezaların caydırıcılığını yitirmesinin büyük bir etkisi olduğunu vurgulayan Cihan ?Her siyasi iktidar af çıkardığı için cezaların caydırıcılığı ortadan kalkıyor. İnfaz yasası uyarınca mahkumların cezanın beşte ikisini çektikten sonra tahliye edilmeleri de caydırıcı etkisini azaltıyor.? dedi. Sabıka kaydı, bir kişinin daha önce suç işleyip işlemediğini ve ne tür bir suçtan dolayı hüküm giydiğini gösteriyor. Özellikle iş başvurularında, üniversite kayıtlarında, davalarda, silah ruhsatı alımı sırasında ve kamu kurumlarıyla ilgili birçok işlemde vatandaşlar hakkında bilgi sahibi olmak için sabıka kayıtlarından yararlanılıyor. Adli sicilinde sabıka kaydı işlenmiş kişilerin iş başvuruları genellikle geri çevriliyor. Hakkında Türk mahkemeleri veya yabancı ülke mahkemeleri tarafından kesinleşmiş mahkumiyet kararı bulunan Türk vatandaşları ile Türkiye'de suç işlemiş olan yabancılara ait bütün adli sicil kayıtları, Adli Sicil Genel Müdürlüğü tarafından merkezi bilgi işlem sisteminde tutuluyor. Kanun değişiklikleriyle suç olmaktan çıkarılan fiillere ilişkin adli sicil kayıtları ile 80 yaşını tamamlamış kişilere ait kayıtlar ise Adli Sicil Genel Müdürlüğü tarafından siliniyor. Diğer kayıtlar ise başvuru üzerine alınan mahkeme kararıyla ortadan kaldırılıyor. Bazı suçlar ağırlıklarına göre cezanın çekilmesinden belirli bir süre geçtikten sonra sabıka kaydından silinirken rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık gibi yüz kızartıcı suçlar silinmiyor. Adli Sicil Kanunu'nun 8'inci maddesine göre; adli sicildeki kayıtlar kabahat türünden hafif suçlarda cezanın çekildiği tarihten itibaren 1 yıl, cürüm türünden mahkumiyetlerde ise 5 yıl geçtikten sonra siliniyor. Ancak bu süre içinde aynı türden ya da daha ağır bir ceza alınmaması gerekiyor. Ayrıca Anayasa'nın 76. maddesindeki milletvekilliğine engel olan suçlara ilişkin adli sicil kayıtları ise saklanıyor. Aynı şekilde Trafik Kanunu'nda sayılan bazı suçlar da affa uğramış olsa bile bu kayıtlar da sürücü belgesi almak için talep edildiğinde verilmek üzere muhafaza ediliyor.

Öte yandan Adli Sicil Bilişim Sistemi Projesi kapsamında Türkiye genelindeki 200 cumhuriyet başsavcılığında on-line bilgisayar sistemleri vasıtasıyla günde ortalama 60 bine yakın sabıka sorgulamasına cevap veriliyor. Bu yıl içinde Adli Sicil Yönetmeliği'nde yapılan değişiklikle TC kimlik numarası adli sicil belgelerinde kullanılmaya başlanırken, 18 yaşından küçükler hakkındaki adli sicil bilgilerinin verileceği makamlar da sınırlandırıldı.

zaman