Devlet Memurları Kanunu Genel Tebliği (Seri No 13)
BÜMKO : 115567-14/ 17431-41
KONU : Görevinden uzaklastirilan 9.7.1973 Devlet Memurlarinin ayliklari hk.
Çesitli Kuruluslardan Bakanligimiza gelen yazilardan, görevden uzaklastirilan
Devlet Memurlarinin aylik ve özlük haklari yönünden yapilacak uygulamada tereddüde
düsüldügü ve farkli uygulamalara yol açildigi anlasilmaktadir.
788 sayili Memurin Kanununun 60 inci maddesi uyarinca; yabanci memleketlerdeki
memurlarla, Vali, Kaymakam ve Zabita Amirlerinin lüzumu kati üzerine tayinlerindeki
usule dayanilarak mensup olduklari vekaletler emrine alinmalari hükme baglanmis
ve bilahare bu madde 1777 ve 2919 sayili Kanunlarla genisletilerek degistirilmistir.
Nihayet bu hükümler bazi degisikliklerle 4 Mart 1954 tarihinde yürürlüge giren
6435 sayili (Bagli bulunduklari teskilat emrine alinmak suretiyle vazifeden
uzaklastirilacaklar hakkinda kanunda toplanarak yeniden tedvin olunmus ve dolayisiyle
bu hususlara iliskin adi geçen .kanunlarda yer alan bütün hükümler yürürlükten
kaldirilmistir.
Lüzumu halinde Bakanlik veya teskilat emrine alinmak suretiyle memurlarin görevden
uzaklastirilmalari hususu, gerek 788 sayili Memurin Kanununun 60 inci maddesiyle
bu maddeyi tadil eden kanunlarin gerek 6435 sayili Kanunun müsterek tarafini
teskil etmektedir.
657 sayili Devlet Memurlari Kanununun 137-145 inci maddeleriyle, memurlarin
görevden uzaklastirilmalari hükme baglanmis ve 137 nci madde de görevden uzaklastirma
hususu, «Devlet KamU Hizmetlerinin gerektirdigi hallerde görevi basinda kalmasinda
sakinca görülecek Devlet Memurlari hakkinda alinan ihtiyati bir tedbirdir.»
seklinde tanimlanmistir. Bu tanimlamaya göre «vekalet emrine alma» ile «görevden
uzaklastirma» da maksat aynidir. Her iki durumda da hizmetin selameti için memurun
«vazifesinden uzaklastirilma» hususu kabul edilmistir. Ancak memur hakkinda
alinan bu ihtiyati tedbir, 657 sayili Devlet Memurlari Kanununda «vekalet emrine
alinma» olarak degil de «görevden uzaklastirma» seklinde ifade olunmustur.
Nitekim, 657 sayili Devlet Memurlari Kanununun gerekçesinde de; «Devlet Memurlarindan
görevleri basinda kalmalarinda sakinca görülenlerin görevlerinden uzaklastirilmalari
hakkinda yürürlükteki mevzuatin çesitliligi, daginikligi bu madde ile giderilmis
ve hükümler tek bir sisteme baglanmistir. Böylece Memurin Kanunu, Memurin Muhakemat
Kanunu, Il Idaresi Kanunu, 1609 sayili Kanun, Memurlarin bagli bulunduklari
Kurum emrine alinmak suretiyle vazifeden uzaklastirilacaklar hakkindaki 6435
sayili Kanun ve çesitli teskilat :kanunlarinda bu hususa dair hükümlerin bu
madde ile ifadesi mümkün olmustur. Ayrica «Bakanlik emrine alinma» ve «Açiga
çikarma" gibi usulleri de lüzumsuz bulunmustur. «Sistem basit ve uygulamasi
kolay oldugu kadar, sosyal adalete uygundur denilmistir.
Bu duruma göre, 657 sayili Devlet Memurlari Kanununun «görevden uzaklastirma
ile ilgili hükümlerinin, 6435 sayili Kanun hükümlerinin yerine geçtigini süphe
ve tereddüde yer birakmadan kabul etmek gerekir. Böyle olunca, 6435 sayili Kanunun,
788 sayili Kanunu dolayli bir sekilde tadil eden kanunlardan biri oldugundan;
1) 657 sayili Kanunun 237 nci maddesinin (a) bendi,
2) Keza 657 sayili Kanuna aykiri hükümler tasimasi yönünden de 237 nci maddesinin
( b ) bendi, hükmüne göre yürürlükten kalkmis bulundugunu kabul etmek zaruridir.
657 sayili Devlet Memurlari Kanununun 141 inci maddesinin Görevden uzaklastirilan
Devlet Memurlarinin bu süre içinde her türlü hak ve yükümlülükleri devam eder.»
hükmü bu kanunun 1327 sayili Kanunla degisik 237 nci maddesinin ( a) fikrasina
göre, 1.3.1971 tarihinden itibaren yürürlüge girmis bulunmaktadir.
Ayrica, 657 sayili Kanunun 140 inci maddesine istinaden 138 inci maddede sayilan
yetkililerce görevden uzaklastirilan Devlet Memurlarinin aylik ve özlük haklarinin
ödenme........................ .........öngörülen tüzükle bir ilgisi bulunmamaktadir.
657 sayili Devlet Memurlari Kanununun 141 inci maddesinde «görevden uzaklastirilan
Devlet Memurlarinin bu süre içinde her türlü hak ve yükümlülükleri 'devam eder.»
Madde gerekçesinde de «Bu madde Anayasanin 30 uncu maddesinin son fikrasinin
kabul ettigi yepyeni bir sosyal düsüncenin ifadesidir. Memurun, görevinden uzaklastirilmakla
kesin olarak Devlet Memurlugundan çikarilacagi veya Devlet Memurluguna engel
olabilecek bir hüküm giyecegi belli degildir. Bir taraftan hizmetin selameti
için memuru görevinden uzaklastirmak lüzumu kabul edilirken, öte ,andan süpheli
bir sonuç için ayligini tamamen veya kismen kesmek, onu ve geçindirmeye mecbur
oldugu ailesi fertlerini sefalete birakmak uygun görülmemis, memurun her türlü
hak ve yükümlülükleri devam ettirilmistir. Memurun görevinden uzakta kaldigi
süre ne kadar uzun olursa alinan bu haklar devam edecek hatta yetkili mahkemelerce
tutuklanmasina karar verilse bile, tutuklu kaldiklari sürece yine haklarini
kaybetmiyeceklerdir. » seklinde açiklamada bulunulmaktadir.
Diger taraftan, sözü geçen kanunun 145 inci maddesi ile; «görevden uzaklastirma;
bir disiplin kovusturmasi icabindan oldugu takdirde, en çok 3 ay devam edebilir
bu süre sonunda hakkinda bir karar verilmedigi takdirde memur görevine baslatilir.
Bir ceza kovusturmasi icabindan oldugu takdirde, görevinden uzaklastirmaya yetkili
amir ilgilinin durumunu her iki ayda bir ve ilgiliye de yazi ile teblig eder.»
hükmü getirilmistir. Bu suretle, inceleyerek görevine dönüp dönmemesi hakkinda
bir karar verir görevden uzak kalma müddetinin süresiz olarak devam etmiyecegi
ve haklarinda görevden uzaklastirma islemi uygulanan memurlarin belirli süreler
sonunda memuriyetle iliskilerinin kesilip kesilmemesi konusunda yetkili amirlerine
inceleme yetkisi verilmesi öngörülmüstür.
Haklarinda görevden uzaklastirma islemi uygulanan personelin aylik ve özlük
haklarina gelince :
657 sayili Devlet Memurlari Kanununun 141 inci maddesi hükmü geregince, bu gibilerin
memuriyetle iliskilerinin kesilmesine kadar, haklarinda 138 inci maddeye göre
görevden uzaklastirma islemi yapilmis ise, suçun mahiyetine (vazifeden mütevellit
olsun veya olmasin) bakilmaksizin, tutuklu .......................................
Ancak; ödenecek ayligin miktarinin tesbitinde 2 ayri durum bahis konusudur.
Çünkü 30.12.1972 tarihinde yürürlüge giren «2 sayili Kanun Hükmünde Kararname»
ile bu gibi memurlara ödenecek aylik miktari degistirilmis bulunmaktadir.
Bu duruma göre haklarinda görevden uzaklastirma islemi uygulanmis bulunan memurlara;
l ) 1.3.1971 tarihinden 31.12.1972 tarihine kadar tam
2) 2 sayili Kanun Hükmünde Kararnamenin yürürlüge girdigi 30.12.1972 tarihini
izleyen ay basi olan 1.1.1973 tarihinden itibaren yarim aylik;
ödenmesi gerekmektedir.
Su kadar ki, 657 sayili Kanunun 2 sayili Kanun Hükmünde Kararname ile degisik
141 inci maddesinin son paragrafi geregince 657 sayili Kanunun 143 üncü maddesinde
sayilan durumlarin gerçeklesmesi, yani :
a) Haklarinda memurluktan çikarmadan baska bir disiplin cezasi verilenler;
b) Yargilamanin men'ine veya beraatina karar verilenler,
c) Hükümden evvel haklarindaki kovusturma genel af ile kaldirilanlar;
ç) Görevlerine ve memur haklarina iliskin olsun veya olmasini memurluga engel
olmiyacak bir ceza ile hükümlü olup cezasi ertelenenler; » haklarinda görevden
uzaklastirma tedbirinin kaldirilmasi halinde, görevden uzaklastirilan, tutuklanan
veya gözaltina alinan memurlarin kesilmis olan ayliklarinin diger yarisinin
kendilerine ödenmesi lazim gelmektedir.
Bu uygulama, 657 sayili Devlet Memurlari Kanunu kapsami disinda kalan ve fakat
ayliklarini bu kanuna göre alan kuruluslarin personeli hakkinda da caridir.
Bilgileri ve uygulamanin bu teblig esaslarina göre yapilmasi rica olunur.