Danıştay'dan öğretmen evleri ile ilgili karar

T.C.
DANIŞTAY İKİNCİ DAİRE

Esas No : 2006/1005
Karar No : 2009/1983

Davacı ; Eğitim ve Bilim Emekçileri Sendikası (EğİTİM-SEN)

Vekilleri ; Av. Akay Sayılır, Av. Nadir Selvi, Av. Zuhal Çolak, Av. Mahmut Nedim Eldem, Av.Mehmet Rüştü Tiryaki Konur Sok., 29/7 - Kızılay/ANKARA

Davalı : Milli Eğitim Bakanlığı- ANKARA

Davanın Özeti : Davacı Sendika tarafından, Aralık 2005 tarihli Milli Eğitim Bakanlığı Tebliğler Dergisinde yayımlanan Milli Eğitim Bakanlığı Öğretmen Evleri, Öğretmen Evi ve Akşam Sanat Okulları, Öğretmen Lokalleri ve Sosyal Tesisler Yönetmeliği'nin 4. maddesinin (j) bendindeki, "üye" tanımında geçen "...üye olmak isteyen ve üye aidatı ödeyen,...", 18. maddesinde yer atan "...üye olmak isteyen ve üye aidatı Ödeyenlere;..." ibarelerinin; 17 ve 19. maddelerinin tamamı ile 20. maddesinin (d) bendindeki "üye aidatı, kart gelirleri ve..." ibaresinin iptali istenilmektedir.

Savunmanın Özeti : Yasal dayanaktan yoksun bulunan davanın reddi gerektiği yolundadır.

Danıştay Tetkik Hakimi :Ayşen Bal Gül

Düşüncesi: Milli Eğitim Bakanlığı Öğretmen Evleri, Öğretmen Evi ve Akşam Sanat Okulları, Öğretmen Lokalleri ve Sosyal Tesisler Yönetmeliği'nin Öğretmen Evleri, Öğretmen Evi ve Akşam Sanat Okulları, Öğretmen Lokalleri ve Sosyal Tesisler Yönetmeliği'nin 4. maddesinin (j) bendindeki, "üye" tanımında geçen "...üye olmak isteyen ve üye aidatı ödeyen,...", 18. maddesinde yer alan "...üye olmak isteyen ve üye aidatı ödeyenlere;..." ibarelerinin; 17 ve 19. maddelerinin tamamı ile 20. maddesinin (d) bendindeki "üye aidatı, kart gelirleri ve..." ibaresinin kamu yararına, hizmet gereklerine ve hukuka aykırılık bulunmadığından davanın reddi gerektiği düşünülmektedir.

Danıştay Savcısı : Celalettin Yüksel

Düşüncesi : Dava, Öğretmen Evleri, Öğretmen Evi ve Akşam Sanat Okulları, Öğretmen Lokalleri ve Sosyal Tesisler Yönetmeliği'nin 4.maddesinin (j) bendindeki üye tanımında geçen " üye olmak isteyen ve üye aidatı ödeyen " 18.maddesinde yer alan, " üye olmak isteyen ve üye aidatı ödeyenlere...." ibarelerinin, 17. ve 19.maddelerinin tamamı ile 20.maddesinin (d) bendindeki, "... üye aidatı, kart gelirleri ve ...." ibaresinin iptali istemiyle açılmıştır. Anayasanın 124. maddesinin 1. fıkrasında," Başbakanlık, bakanlıklar ve kamu tüzel kişilerinin, kendi görev alanlarını ilgilendiren kanunlano-ve tüzüklerin uygulanmasını sağlamak üzere ve bunlara aykın olmamak şartıyla, yönetmelikler çıkarabilecekleri" belirtilmiş, 3797 sayılı MEB'.lığı Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun'un Öğretmene Hizmet ve Sosyal İşler Dairesi Başkanlığı Başlıklı 37.maddesinin (a) bendinde "Öğretmenevieri, öğretmen lokalleri, öğretmen eğitim merkezi ve diğer sosyal tesisleri açmak ve kurmak" görevi verilmiş, 59. maddesinde de, "Bakanlığın, Kanunla yerine getirmekle yükümlü olduğu hizmetleri, tüzük, yönetmelik, tebliğ, genelge ve diğer idari metinlerle düzenlemekle görevli ve yetkili olduğu" hükmü yer almıştır.

3797 sayılı Milli Eğitim Bakanlığı'nın Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun'a dayanılarak çıkarılan ve Aralık-2005 günlü 2579 sayılı Tebliğler Dergisinde yayımlanarak yürürlüğe giren Milli Eğitim Bakanlığı Öğretmenevieri, Öğretmenevi ve Akşam Sanat Okulları, Öğretmen Lokalleri ve Sosyal Tesisleri Yönetmeliğinin Tanımlar başlıklı 4.maddesinin (f) bendinde "Üye; üye olmak isteyen ve üye aidatı Ödeyen, Bakanlık kadrolarında görev yapan personel ile bunların emeklileri, Bakanlığımıza bağlı özel okul ve dersanelerde görev yapmakta olan öğretmenler görev yaptıkları sürece ve buralardan emekli olanlar. Bakanlığa bağlı okullarda en az 10 yıl öğretmenlik yaptıktan sonra yüksek öğretim kurumlarına geçen ve halen bu kurumlarda görev yapan veya görev yapmakta iken emekli olan öğretim elemanları ile Bakanlığımıza bağlı okullarda sözleşmeli olarak görev yapan öğretmenler ve öğretmen evlerinde çalışan sözleşmeli personeli" olarak tanımlandığı; Emekli Personelin Üyeliği .başlıklı 18.maddesinde,"Bakanlık kadrolarında görev yapmakta iken emekli olanlardan üye olmak isteyen ve üye aidatı ödeyenlere; emekli üye kartı,eş ve çocuklarına üye yakını kartı verilmek suretiyle kurumlardaki hizmetlerden üye statüsünde yararlanmalarının sağlanacağı"belirtilmiş,. Onur Üyeliği başlıklı 17.maddesinde," "Bu güne kadar görev yapmış Milli Eğitim Bakanları, Müsteşarları, Müsteşar Yardımcıları ve en az iki yıl kadrolu olarak Talim Terbiye Kurulu Başkanlığı, Teftiş Kurulu Başkanlığı, Araştırma Planlama Koordinasyon Kurulu Başkanlığı, Genel Müdürlük, 1.Hukuk Müşavirliği ile Öğretmene Hizmet ve Sosyal İşler Daire Başkanlığı görevinde bulunanlara, Bakanlıkça belirlenen şekil ve ölçüde her öğretmen evi/öğretmenevi ve akşam sanat okulu ve öğretmen lokalinde geçerli olan Onur Üyesi Kartı Bakanlıkça verilir.Onur Kartı Sahiplerinden üye aidatı ahnmaz"hükmü yer almış, Yönetmeliğin Üye Aidatı ve kart ücreti başlıklı 19. maddesinde,"Üye Aidatı ve kart ücreti Bakanlıkça belirlenir. Üye olmak isteyenler görev yaptıkları mahalde bulunan öğretmen evi/öğretmen evi ve akşam sanat okulu veya öğretmen lokaline üye aidatı ve kart ücretini ödemek suretiyle üye kartlarını alırlar. Şehit olan Bakanlık mensuplarının eş , çocuk, anne ve babalarından üye aidatı alınmaz. Aidat ödemeleri kurum tarafından doğrudan tahsil edilebileceği gibi kurumun banka hesabına da yatırılabilir.

Aidatların, banka hesabına yatırılmasını kurum müdürü takip eder. Bunun için gereken tedbirleri alır. defter ve kayıtların ilgili personel tarafından tutulmasını sağlayacağı"belirtilmiş, Gelir ve Giderleri ile Kurum Bütçesi başlıklı, kururrıuri". gelir kaynaklarının sayıldığı 20.maddesinin (d) bendinde "Üye aidatı ve kart gelirleri..." kurum gelirleri arasında gösterilmiştir

3797 sayılı Milli Eğitim Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanunda; Öğretmenevleri, lokaller ve eğitim merkezi ile sosyal tesislerden faydalanabilmek için aidat kesilmesi yolunda bir hüküm yer almamıştır. Önceki Yönetmelikte, bu tesislere doğal üyelik ve 33.maddesi ile de aidat ödeme zorunluluğu getirilmişse de, Danıştay Beşinci Dairesinin 15.12.1993 günlü K:1993/610 sayılı kararı ile anılan Yönetmeliğin 33.maddesi ile zorunlu aidat ödeme yükümlülüğü getirilmesi hukuka aykırı bulunarak iptal edilmiştir.

Dosyanın incelenmesinden.Aralık 2005 tarihli 2579 sayılı Tebliğler Dergisinde yayımlanan söz konusu yönetmelikle.öğretmenlerin öğretmenevleri ve diğer tesislerden faydalanmalarının herhangi bir koşula bağlanmadığı, üye olup olmadığına, üye aidatı ödeyip ödemediğine bakılmaksızın, tüm öğretmenlerin ve % 25 zamlı tarife uygulanan diğer kamu personelinin bu tesislerden yararlandığı, Bütçe Kanunu.Bütçe uygulama talimatları ile Kamu Sosyal Tesislerine ilişkin Maliye Bakanlığı Tebliği (2006/1) ve tasarruf tedbirleri kapsamında bütçe kaynaklarından katkı alamayan tesislerin ağır ekonomik zorluklar ve kaynak sıkıntısıjçinde olmalarına karşılık.kendi işletme geliri ile sosyal tesis olarak hizmet vermeye çalıştığı, üye olmada serbestlik ve gönüllülük esasının benimsendiği.gönültü olarak üye olma imkanının, sadece Milli Eğitim Personeli ve öğretmenlere tanınan bir hak olduğu.üye aidatı ödeyerek.kuruma katkı sağlayan öğretmenlere, %25 indirimli fiyat uygulandığı.Bakanlıkça belirlenen üyelik aidatının da maddi yük getirmeyecek (2006 yılı için aylık 1 YTL.yıllık 12 YTL) gibi cüz'i bir miktar olduğu, diğer kamu personeline uygulanan zamlı tarife ve üye olan öğretmenlerden sağlanacak ek gefirle.hizmetin devamı ve kalitesinin yükseltilmesinin amaçlandığı.bu nedenle , alınacak aidat ve kart bedelinin, tesis gelirleri arasında sayıldığı anlaşılmıştır.

Bu durumda, dava konusu Yönetmeliğin 4/j maddesinde sayılan görevliler ve 18.maddesinde belirtilen emekli olan personelden,isteyenin gönüllü olarak Öğretmen evlerine aidat ödemek suretiyle üye olabilecekleri yolunda, Yönetmeliğin 4.maddesinin (j) bendi ve 18.maddesiyle,üye aidatı ve kart bedelinin Bakanlıkça belirleneceği ve şehit olan Bakanlık mensuplarının eş.çocuk.anne ve babalarından bir vefa ve saygı göstergesi olarak üye aidatı alınmayacağı yolunda 19.maddesiyle,üye aidatı ve kart gelirlerinin de, kurum gelirleri arasında sayılması yolunda, 20.maddesinin (d) bendi ile yapılan düzenlemede.hizmet gereklerine ve hukuka aykırılık görülmemiştir.

Anılan Yönetmeliğin, 17.maddesinde sayılan, Bakanlık üst düzey yönetiminde görev almış kişilerin, onur üyesi kabul edilerek,ücretsiz olarak kendilerine onur kartı verileceği yolundaki düzenlemenin, eşitliğe aykırı ve ayrımcılık olduğu öne sürülmekte isede,Milli Eğitime katkıda bulunan, emek veren ve çoğunlukla öğretmenlikten gelen yönetim kademelerindeki, sınırlı sayıdaki üst düzey görevlilerine,küçük bir meblağ olarak belirlenen kart ücreti alınmadan ücretsiz olarak, onur üyeliği kartı verileceği yolunda, 17.madde ile yapılan düzenlemede de hukuka aykırılık görülmemiştir.

Açıklanan sebeplerle,davanın reddi gerektiği düşünülmüştür.

TÜRK MİLLETİ ADINA

Hüküm veren Danıştay İkinci Dairesince işin gereği düşünüldü:

Dava; Davacı Sendika tarafından, Aralık 2005 tarihli Milli Eğitim Bakanlığı Tebliğler Dergisinde yayımlanan Milli Eğitim Bakanlığı öğretmen Evleri, öğretmen Evi ve Akşam Sanat Okulları, Öğretmen Lokalleri ve Sosyal Tesisler Yönetmeliği'nin 4. maddesinin (j) bendindeki, "üye" tanımında geçen "...üye olmak isteyen ve üye aidatı ödeyen,...", 18. maddesinde yer alan "...üye olmak isteyen ve üye aidatı ödeyenlere..." ibarelerinin; 17. ve 19. maddelerinin tamamı ile 20. maddesinin (d) bendindeki "üye aidatı, kart gelirleri ve..." ibarelerinin; dava konusu Yönetmelikten önceki Yönetmeliğin "üyelik aidatı alınmasına ilişkin" 33 üncü maddesinin iptali yolundaki Danıştay Beşinci Dairesi'nin 15.2.1993 günlü, E:1992/27, K:1993/610 sayılı kararına aykırı düzenlemeler içerdiği, Öğretmenevi üyeliğinin ödenti koşuluna bağlanmasının hukuka aykırı olduğu; "Onur Üyeliği" başlıklı 17. maddesinin de; üst düzey kamu görevlilerine onur üyeliği kartı verilerek aidat ödemeksizin tesislerden yararlandırılması sonucunu doğurduğu ve bu durumun eşitliğe aykırı olduğu öne sürülerek iptali istemiyle açılmıştır.

T. C. Anayasasının 128 inci maddesinin 2 nci fıkrasında, memurların ve diğer kamu görevlilerinin niteliklerinin, atanmalarının, görev ve yetkilerinin, hakları ve yükümlülüklerinin, aylık ve ödeneklerinin ve diğer özlük işlerinin kanunla düzenleneceği hükmüne yer verilmiş olup, 3797 sayılı Milli Eğitim Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanunda, öğretmen evleri, lokaller ve eğitim merkezi, sosyal tesisleri için öğretmenlerden aidat kesilmesi yolunda bir hüküm yer almamıştır.

Nitekim, 20.8.1990 günlü, 2319 sayılı Tebliğler Dergisinde yayımlanan "öğretmen Evleri, Lokaller ve Eğitim Merkezi, Sosyal Tesisler Yönetmeliğinin üyelik aidatı alınmasına ilişkin 33 üncü maddesi de, Danıştay Beşinci Dairesinin 15.2.1993 günlü, E:1992/27, K:1993/610 sayılı kararıyla, Anayasada açıkça kanunla düzenleneceği öngörülen konuda yönetmelikle düzenleme yapılarak, anılan yönetmeliğin 33 üncü maddesi ile üyelere aidat ödeme yükümlülüğü getirilmesinde hukuka uyarlık bulunmadığı gerekçesiyle iptal edilmiştir.

Bu kararın konusunu teşkil eden Yönetmelikte Üye; Bakanlığa bağlı resmi okul ve kurumlardaki öğretmenler, özel okullardaki öğretmenler, Bakanlığın merkez ve taşra teşkilatı personeli, emekli personel, Milli Eğitim Bakanlığında en az 10 yıl öğretmenlik yapmış ve halen Yüksek Öğretim Kurumlarında görev yapan veya görev yapmakta iken emekli olan öğretim elemanları ile mülki amirin o il için tensip ettiği şahısları ifade eder, şeklinde "doğal üyelik" olarak tanımlanmıştır.

Dava konusu Yönetmeliğin 4/j maddesinde ise, Üye; üye olmak isteyen ve üye aidatı ödeyen, Bakanlık personeli ile bunların emeklileri, Bakanlığa bağlı özel okul ve dershanelerde görev yapmakta olan öğretmenler görev yaptıkları sürece ve buralardan emekli olanlar, Bakanlığa bağlı okullarda en az 10 yıl öğretmenlik yaptıktan sonra yüksek öğretim kurumlarına geçen ve halen bu kurumlarda görev yapan veya görev yapmakta iken emekli olan Öğretim elemanları ile Bakanlığa bağlı okullarda sözleşmeli olarak görev yapan öğretmenleri ve öğretmen evlerinde çalışan personeli görev yaptıkları sürece ifade eder, şeklinde tanımlanarak, üyelikte "gönüllülük" esası getirilmiştir.

Danıştay Beşinci Dairesinin söz konusu kararındaki davanın konusunu oluşturan üyelerden aidat kesilmesi konusundaki uyuşmazlığın, çalışanların zorunlu olarak üye kapsamına alınmasından kaynaklandığında herhangi bir duraksama bulunmamaktadır.

Bu karardan sonra yürürlüğe konulan Yönetmelikte ise, üye olmanın zorunluluktan çıkartılarak gönüllülük esasına dayandırılmış olması nedeniyle, kendi istekleri ile üye olanlardan da "üye aidatı" alınması ve bu "aidatın", "kurum bütçesi" içerisinde gösterilmesinin, Danıştay Beşinci Dairesinin söz konusu kararının uygulanmaması anlamına gelmeyeceği açık olup, gönüllü olarak üye olanların üye aidatı ödeyerek kuruma katkı sağlamaları nedeniyle %25 indirimli fiyat uygulandığı, Bakanlıkça belirlenen üyelik aidatının ise, maddi yük getirmeyecek nitelikte bir miktar olduğu, gönüllü olarak üye olanlardan alınan üyelik aidatı ile üye olmayan diğer öğretmenlere sunulan hizmet sonucu elde edilen gelirlerle sosyal tesisin devamının sağlanmasının ve sunulan hizmetin kalitesinin yükseltilmesinin amaçlandığı, alınacak aidat ve kart bedelinin tesis gelirleri arasında sayıldığı da görülmektedir.

Yönetmeliğin "Onur Üyeliği" başlıklı 17nci maddesinin iptali istemine gelince; Söz konusu maddede, Bakanlık üst düzey yönetiminde görev almış kişilerin, onur üyesi kabul edilerek bunlara Bakanlıkça belirlenen şekil ve ölçüde her öğretmen evi/öğretmen evi ve akşam sanat okulu ve öğretmen lokalinde geçerli olan onur üyesi kartının yine Bakanlıkça verileceği ve onur kartı sahiplerinden üye aidatı alınmayacağı yolundaki düzenlemenin, eşitliğe aykırı olduğu ve ayrımcılık yarattığı öne sürülmekte ise de, Bakanlık kurum ve kuruluşlarının üst kademelerinde görev yapan, uzun yıllar Mili Eğitime hizmet veren, katkıda bulunan, emek veren ve çoğunlukla öğretmenlikten gelen yönetim kademelerindeki, sınırlı sayıdaki üst düzey görevlilerine, küçük bir meblağ olarak belirlenen kart üceti alınmadan ücretsiz olarak onur üyeliği kartı verileceği yolunda 17.madde ile yapılan düzenlemede kamu yararına, hizmet gereklerine ve hukuka aykırılık görülmemiştir.

Bu durumda, Aralık 2005 tarihli Milli Eğitim Bakanlığı Tebliğler Dergisinde yayımlanan Milli Eğitim Bakanlığı öğretmen Evleri, öğretmen Evi ve Akşam Sanat Okulları, öğretmen Lokalleri ve Sosyal Tesisler Yönetmeliği'nin 4. maddesinin (j) bendindeki, "üye" tanımında geçen "...üye olmak isteyen ve üye aidatı ödeyen,..,", 18. maddesinde yer alan "...üye olmak isteyen ve üye aidatı ödeyenlere;..." ibarelerinde; "Onur.Uyeliği" başlıklı 17. maddesi ile.. "Üye Aidatı ve Kart Ücreti" başlıklı 19. maddesinde ve J'Gelir ve Giderler İle Kurum Bütçesi" başlıklı 20. maddesinin (d) bendindeki "üye aidatı, kart gelîr|erirye.,." ibaresinde kamu yararına, hizmet gereklerine ve hukuka aykırılık bulunmamaktadır.

Açıklanan nedenlerle, davanın reddine, yargılama giderlerinin davacı üzerinde bırakılmasına, posta ücretinden artan 27.00 TL'nın istemi halinde davacıya iadesine,18.5.2009 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.

BaşkanÜyeÜyeÜyeÜye

Kamuran Ayfer Kırdar Nurben Yüksel

ERBUĞA ÖZDEMİR ÖZSOYLU ÖMERBAŞ ÖZTÜRK