Protokoller ne getiriyor?
Türkiye ile Ermenistan arasındaki iki protokolde şu unsurlar öne çıkıyor:
Diplomatik İlişkilerin Kurulmasına Dair Protokol
* İyi komşuluk ilişkileri tesis edilecek, siyasi, ekonomik, kültürel ve diğer alanlarda ikili ilişikler geliştirilecek.
* Toprak bütünlüğü ve sınırların dokunulmazlığı ilkelerine saygılı olunacak.
* Güç kullanımından ya da güç kullanma tehdidinden kaçınılacak, anlaşmazlıklar barışçıl yollarla çözülecek.
* İki ülke arasındaki mevcut sınırın uluslararası hukukun ilgili antlaşmalarında tarif edildiği şekliyle karşılıklı olarak tanındığı teyit ediliyor.
* İyi komşuluk ilişkileri anlayışıyla bağdaşmayacak herhangi bir siyaset izlenmeyeceği taahhüdü yineleniyor.
* İlişkiler için yeni bir model geliştirme ve istikamet belirleme iradesi teyit ediliyor.
* Protokol'ün yürürlüğe girdiği tarihten itibaren diplomatik ilişki kurulması ve karşılıklı olarak diplomatik temsilcilik açılması karara bağlanıyor.
İlişkilerin Geliştirilmesine Dair Protokol
* Protokol'ün yürürlüğe girmesinden itibaren iki ay içerisinde ortak sınır açılacak.
* İki ülke dışişleri bakanlıkları arasında düzenli siyasi istişareler yapılacak.
* Mevcut sorunlarn tanımlanmasına ve tavsiyelerde bulunulmasına yönelik olarak tarihsel kaynak ve arşivlerin tarafsız bilimsel incelemesini de içerecek şekilde bir diyalog uygulamaya konulacak.
* İki tarafa ait kültürel mirasın korunması ve ortak kültürel projelerin başlatılması amacıyla harekete geçilecek.
* İki ülke arasında ticaret, turizm ve ekonomik işbirliğinin geliştirilmesi amacıyla somut tedbirler alınacak.
* Hükümetlerarası bir ikili komisyon kurulacak.
Sıkı takvim izlenecek
Ankara ile Erivan arasında imzalanan protokollerin uygulanmasında şu zaman çizelgesi izlenecek. Varılan uzlaşı kısa sürede, hızlı adımlar atılmasını öngörüyor. Ancak bu adımların atılabilmesi için her şeyden önce protokollerin yürürlüğe girmesi gerekecek. Bunda da iki ülkedeki onay süreçlerinin ne kadar zaman alacağı belirleyici oynayacak. Anlaşma çerçevesine uygulanacak olan takvimde şu adımlar öngörülüyor:
* Sınırın açılması: İkili İlişkilerin Geliştirilmesi Protokolü'nün yürürlüğe girmesinden 2 ay sonra.
* İki dışişleri bakanının başkanlığında kurulacak çalışma grubu: Aynı protokolün yürürlüğe girmesini izleyen günden 2 ay sonra.
* Hükümetlerarası komisyonun çalışma kurallarının bakanlar düzeyinde onaylanması: Protokolün yürürlüğe girmesinden sonra 3 ay içinde.
* Hükümetlerarası komisyonun ilk toplantısının düzenlenmesi: Çalışma kurallarının onaylanmasının hemen ardından.
* Alt komisyonların çalışmaya başlaması, tarihsel kaynak ve arşivlerin tarafsız bilimsel incelenmesini de içeren diyaloğa geçilmesi: Hükümetlerarası komisyonun ilk toplantısından en geç 1 ay sonra.
Türkiye'de süreç böyle işleyecek
Protokolün TBMM'de onayı için şu süreç yaşanacak:
* İmzalanan protokoller Dışişleri Bakanlığı tarafından Bakanlar Kurulu'na getirilecek. Bakanlar Kurulu uygun bulması halinde protokolleri ?uluslararası anlaşmanın uygun bulunduğuna dair kanun tasarısı?na dönüştürerek, TBMM'ye sevk edecek.
* Bu tasarı önce TBMM Dışişleri Komosiyonu'nda görüşülecek. Sonra TBMM Genel Kurul gündemine alınacak.
* TBMM Genel Kurulu'nda diğer kanunlarda izlenen yol takip edilerek kanunlaşma süreci tamamlanacak.
Bu süreçte, iki ülkede konuya ilişkin olarak yaşanan siyasi gelişmeler etkili olacak. Bu açıdan, Ermenistan'ın Karabağ'la ilgili atacağı adım önem taşıyor. Başbakan Erdoğan, protokollere ilişkin muhalefet eleştirilerini yanıtlarken, ?Meclis onayı olmadan resmiyet kazanmayacağı?na vurgu yapmıştı.