Kanser taramasında nelere dikkat edelim?

Vatandaşa yüklenen tahlillerin maddi yükü ve bürokratik zaman kayıpları, erken tanı için yapılan uğraşları bir anda yok edebiliyor.

PROF. DR. DİLEK ÖZTÜRK / HEKİMCE

Kanser taraması, sağlıklı kişilerde, henüz bir belirti oluşmadan hastalığı erken, tedavi edilebilir dönemde ortaya çıkarmak için yapılan inceleme. Tüm amaç, kanserden ölüm oranlarını azaltmak ve kanserin yol açabileceği organ kayıplarının önüne geçmek. Tarama için kullanılacak tetkiklerin ve/veya uygulamaların güvenli, kolay ve makul bir ücret karşılığında yapılabilir olması çok önemli. Ayrıca vatandaşa sağlayacağı fayda risklerinden daha fazla olmamalı. Halkın bu testleri kabul etmesi bahsedilen özelliklerin mevcut olması ve iyi anlatılması ile yakından ilişkili. Testler sırasında, test sonucu ne olursa olsun taramanın psikolojik yönü hep akılda tutulmalı. Test sonucunda ortaya çıkabilecek yalancı pozitiflik teste karşı oluşan güveni yıkabileceği gibi, biopsi gibi gereksiz uygulamalara da yol açabilmekte. Vatandaşa yüklenen her gereksiz maddi yük ve zaman kaybı erken tanı için yapılan uğraşları bir anda yok edebiliyor.

Kanser taramalarında en çok fayda gördüğümüz tümörler, meme kanseri, kolorektal kanserler, rahim ağzı kanseri, cilt kanseri ve prostat kanseri. Meme kanserinde 40 yaş üstü hanımlarda yılda bir kez mamografi çekilmesi ve doktor kontrolü ile ayda bir kez kendi kendine meme muayenesi yapılması hastalığın erken tanısı için yeterli.

Smear testini ise, rahim ağzı kanseri için cinsel olarak aktif hale gelen her kadına öneriyorum. Arka arkaya üç kez normal geldiğinde 3-5 yılda bir yapılabilecek bir test. Ancak kadınlarımızın jinekolojik muayeneden çekinmesi bizim için büyük bir sorun haline geliyor. Bu nedenle kırsal kesimlerde rahim ağzı kanseri hala daha, kanser ileri aşamalara geçmişken yakalanıyor.

Ülkemizde, güneşe çok maruz kalmış kırsal bölge insanlarımızın cilt kanseri yönünden dikkatli olması gerektiğini düşünüyorum. Cilt kanserinin tedavisi çok kolay olmasına rağmen, ihmal nedeniyle tümör kitlesinin inanılmaz boyutlara ulaştığı hastalar gördüğümü söylemek zorundayım.

Kolorektal kanserde erken tanı 50 yaş üstü kişilerde yılda bir kez dışkıda gizli kan aranması, doktor muayenesi ve endoskopik inceleme öneriyorum.