Zonguldak faciasıyla ILO sözleşmesi masaya geldi
Üst üste yaşanan maden kazaları nedeniyle hükümet, 176 sayılı ILO sözleşmesini imzalamayı gündemine aldı. ILO Sözleşmesi hükümet, işveren ve işçilere büyük sorumluluklar getiriyor
NEVİN BİLGİN ANKARA
Zonguldak'ta Yapı -Tek adlı özel şirkete bağlı sendikasız 30 işçinin hayatını kaybettiği kaza, Türkiye'yi bir kez daha maden kazası gerçeği ile karşı karşıya getirdi. Meclis Madencilik Sorunlarını Araştırma Komisyonu'nun yaptığı tespitlere göre Türkiye, madenlerdeki ölümlü kazalarda Avrupa birincisi, dünya üçüncüsü. Kazalar nedeniyle yeni tedbirler almaya karar veren hükümet, 176 sayılı ILO sözleşmesinin imzalanması ve madenciliğe mevzuatta standart getirilmesini sağlayacak. 176 sayılı ILO sözleşmesi, işverenlere kazaları önlemek için her türlü önlemi alma, işçileri bilgilendirme ve eğitme yükümlülüğü getiriyor. Bunlara, kaza sonrasındaki sağlık ve kurtarma etkinliklerinin kalitesi de dahil.
HERKESİN SORUMLULUĞU ARTTI
İşverenler riski kaynağında bertaraf etmek, güvenli çalışma sistemleri tasarlamak, kaza riskleriyle ilgili işçileri bilgilendirmek ve kaza olduğunda gerekli tıbbi yardıma ulaşmalarını sağlamak zorunda. Sözleşme, hükümetlere de teknik kılavuzların hazırlanması, denetimlerin düzenlenmesi ve kazaların etkili soruşturulması gibi yükümlülükler getiriyor. İşçilerin ve temsilcilerinin ise kazaları, riskli durumları bildirmek, güvenlik ve sağlıklarına ilişkin koşullara dair bilgi edinmek, güvenlik ve sağlık önlemlerinin karar süreçlerine katılmak gibi hakları ve yükümlülükleri var.
Maden şirketi daha önce ceza almış
Türkiye Taşkömürü Kurumu Karadon Taşkömürü İşletme Müessesi'ne bağlı maden ocağında meydana gelen ve 28 işçinin hayatını kaybettiği grizu faciası ile ilgili incelemeler devam ederken ilginç bir ayrıntı ortaya çıktı. Projeyi üstlenen firmanın bir süre önce, bazı aksaklıklar ve gecikmeler nedeniyle birçok kez uyarıldığı belirtildi. Kurumun, gecikmelerden dolayı şirkete 319 bin 456 dolar para cezası kestiği belirlendi. Kurum, firma ile 19 Temmuz 2005 tarihinde sözleşme imzaladı. Firma, sözleşme çerçevesinde projenin birinci kısmını tamamladı. Bu iş için firmaya 4.1 milyon dolarlık ödeme yapıldı. İkinci kısımla ilgili çalışma ise devam ediyor. Grizu patlaması, ikinci kısımla ilgili yapılan çalışmalar sırasında meydana geldi.
1941'den beri 3 bin 712 işçi hayatını kaybetti
Resmi kayıtlara göre, 1941 yılından bu yana maden kazalarında toplam, 3 bin 712 kişi hayatını kaybederken, 373 bin 484 kişi de yaralandı. Madencilik tarihi 1800'lü yıllara kadar uzanan Türkiye'de, 1941 öncesinde kazalarda dikkate alındığında, ölen maden işçisi sayısı 4 bini geçiyor. Taşeronlaşma ile birlikte 2004 yılında iki, 2005 yılında bir ve 2006 ve 2007 yıllarında üçer ölümlü kaza meydana gelirken, 2008 yılında 22 ayrı ilde 38 ölümlü kaza yaşandı, 43 işçi hayıtını kaybetti. Aynı şekilde, 2009 yılında 24 ilde 92 işçi hayatını kaybetti. 2010 yılının ilk 5 ayında 15 ilde meydana gelen kazalarda 37 işçi hayatını kaybetti.
24 ülke onayladı
1995 tarihli sözleşme, bir ülke onayladıktan bir yıl sonra yürürlüğe giriyor. Şimdiye kadar sözleşmeyi 24 ülke onayladı. Bu ülkeler Arnavutluk, Almanya, ABD, Avusturya, Bosna Hersek, Botsvana, Brezilya, Çek Cumhuriyeti, Ermenistan, Filipinler, Finlandiya, Güney Afrika, İrlanda, İspanya, İsveç, Lübnan, Lüksemburg, Norveç, Peru, Polonya, Portekiz, Slovakya, Zambiya, Zimbabve.
İşçi sayısı 10 binden 40 bine çıktı
Meclis Madencilik Araştırma Komisyonu raporuna göre, 1995 yılında özel sektör madenlerinde çalışan işçi sayısı 10 bin 367 iken, bu rakamın 2009 yılı sonu itibariyle 40 bin kişiye çıktığı belirtiliyor. Özel sektör tarafından işletilen kömür madenlerinde istihdam edilen işçi sayısı, son 15 yılda yaklaşık 4 kat artmasına rağmen madenlerdeki çalışma koşullarının değişmediği ve iş sağlığı açısından gerekli tedbirlerin tam olarak alınmadığı ifade ediliyor. Devletin madenlerde iş güvenliği noktasında aldığı tedbirlerin üzerinde özel sektör madencilerinin fazla bir katkı vermediği belirtilen raporda, madenlerdeki denetimin sendikaların ve üniversitelerin katılımı ile yapılması gerektiği tavsiye ediliyor.