MERNİS ve kimlik paylaşımı sistemine ilişkin söyleşinin tam metni

Konu: MERNİS ve kimlik paylaşımı sistemi
Konuk: İçişleri Bakanlığı Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürü Cengiz Aydoğdu

Celal Pir: NTV'ye Sorun programından mutlu akşamlar sayın seyirciler... Bugün NTV'ye Sorun'da teknik altyapısı tamamlanarak uygulamaya geçirilen MERNİS, diğer bir deyişle kimlik paylaşımı sistemi konusunu ele alacağız. Ulusal bilgi ağı sistem'nin altyapısını oluşturan MERNİS projesi, eğitim, sağlık, emniyet, askerlik, sosyal güvenlik, adli sicil gibi pek çok kamu hizmetinde bürokratik engelleri ortadan kaldırmayı amaçlıyor. Yalnızca kimlik numarası ve nüfus kayıtları baz alınarak elektronik devlet ortamında, kurumlar arası yazışma trafiğinin azaltılması ve vatandaşa hızlı ve sağlıklı kamu hizmeti sunulmasını hedefleniyor. Nüfus kütüklerindeki doğum, ölüm, evlenme gibi konuların istatistiki olarak değerlendirilmesi de bu proje kapsamında gerçekleştiriliyor. Ancak kimlik ve şahsımıza ait bilgilerimizin kayıt altına alınmasının yaratabileceği güvenlikle ilgili soruları da beraberinde getiriyor. İşte biz de birazdan aslında ocak ayında yürürlüğe giren MERNİS projesinin hayatımızı nasıl kolaylaştıracağını, projenin vatandaş açısından olumlu ve varsa olumsuz yönlerini konuşacağız. Sizlerden gelen tüm sorulara İçişleri Bakanlığı Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürü Cengiz Aydoğdu, Ankara'dan canlı yayında yanıt verecek. Sayın Aydoğdu, programımıza hoşgeldiniz... İzninizle bir imalatçının sorusuyla başlıyalım.

Murat Gökkuş (İmalatçı): Bu sistem yaşantımızı ne kadar kolaylaştıracak? Mesela yeni nüfus kağıdı çıkartırken aynı gün nüfus müdürlüğü'nden alabilecek miyiz? Çok uzun zamandır projenin hayata geçtiğiyle ilgili haberler duyuyoruz ama nerede başladı, hangi konularda hayatımızı kolaylaştırılıyor, hiç bilmiyoruz.

Cengiz Aydoğdu: MERNİS projesi iki yıldır hayata geçmiş durumda, iki yıldır faaliyette ve sorunsuz bir şekilde devam ediyor. Şu anda nüfus cüzdanı çıkarma, nüfus cüzdanı yenileme işlemi beş dakika gibi, hatta iki-üç dakika gibi kısa bir zamanda yapılabiliyor.

Celal Pir: Peki, bunun için sadece nüfus müdürlüklerine mi başvurmamız gerekiyor?

Cengiz Aydoğdu: İlçe nüfus müdürlüklerine başvurmak gerekiyor. Şu anda biz ülkemizde 923 nüfus idaresinde on line hizmet veriyoruz. Nüfusa kayıtlı olduğumuz yer neresi olursa olsun, kendinize en yakın ilçe nüfus müdürlüğüne müracaat etmeniz halinde, sizlere bir kaç dakika içinde yeni nüfus cüzdanını takdim ediyoruz. İki yıldır verdiğimiz bir hizmet.

Celal Pir: Peki, herhangi bir evrak götürme, ibraz etme zorunluluğumuz var mı?

Cengiz Aydoğdu: Nüfus cüzdanınızı yeniliyorsanız, eski nüfus cüzdanınızla birlikte iki fotoğraf ve muhtardan aldığınız, sizin nüfus cüzdanı yenileme belgesi, standart belge diyoruz, biz.. O belgenin mutlaka götürülmesi gerekiyor. Buna nüfus cüzdanı için dayanak belgesi diyoruz. Yasanın zorunlu gördüğü bir belge.

Selçuk Bozbora (Fotoğrafçı): Kimlik belgesiyle bir devlet dairesine gittiğim zaman bürokrasiyle karşılaşacak mıyım karşılaşmayacak mıyım? Yani 50 masa geçip imza attırmak için bekleyecek miyim, onu soruyorum.

Cengiz Aydoğdu: Devletle vatandaş arasındaki ilişki kayıt demek. Biz, bu hayata geçirdiğimiz MERNİS projesiyle ve dün Sayın Cumhurbaşkanımızın iştirakiyle hayata geçirdiğimiz MERNİS'in devamı olan kimlik paylaşım sistemi projesiyle nüfus müdürlüklerinde kaydı tutulan vatandaşlarımız, nüfus müdürlüklerindeki kayıtlarla ilgili kısımda bir kolaylık yapıyoruz. Yani, vatandaşlarımızın herhangi bir kamusal işlemi, kamusal hizmeti alma durumunda nüfus kayıtlarına olan ihtiyacı biz vatandaşımıza sunuyoruz. Gittiği dairede sadece nüfus cüzdanını T.C. kimlik numarasını ibraz etmesi halinde, ondan ikinci bir nüfus cüzdan sureti, nüfus kayıt sureti gibi çeşitli adlar altında nüfus kayıt örneği istenmeyecek. Bunu kurumlar bizden doğrudan alacak. Ancak şöyle bir şart var, bunun yerine getirilmesi gerekiyor. Vatandaşlarımızın yanlış anlamaması için izah etmemiz gerekiyor. Bu hizmete muhatap olan kamu kurumlarının da elektronik altyapısını tamamlayıp, nüfus genel müdürlüğüne elektronik ortamda bağlantı kurmuş olmaları şartı var.

Celal Pir: Peki, bu konuda altyapısını tamamlayıp, size bağlantı kurmuş olan kurumlar hangileri?

Cengiz Aydoğdu: Şu anda hazırlığı devam eden pek çok kurum var. Projeyi hayata geçireli bir ay gibi bir kısa süre oldu. Emniyet genel müdürlüğüyle çalışıyoruz. Yarın itibariyle SSK ve maliyenin bağlantısını kuracağız. Bu deneme bir bağlantı olacak.

Hasan Akbaht (Avukat): MERNİS projesi'nin uygulanması için kamu kurumlarında gerekli eğitim ve teknolojik altyapı hazırlandı mı? Yoksa ikinci bir SSK vakası ile karşı karşıya mı kalacağız? Ayrıca deprem, virüs gibi etkenlere karşı MERNİS projesinin yeterince korunmadığı iddia ediliyor bunlar doğru mu?

Cengiz Aydoğdu: MERNİS projesinin şu an için bizce bir güvenlik sorunu yok. Çünkü bizim kurduğumuz sistem, bilişimcilerin yarı dağıtık sistem dedikleri bir sistem. Şu anda bizim kayıtlarımız 923 ilçede, il merkezlerinde, genel müdürlüğümüzde ve ayrıca genel müdürlüğümüzde yedek bir veri tabanında tutuluyor. Bunlardan herhangi birinin kaybolması halinde, hatta birçoğunun kaybolması halinde bir tanesi bile elimizde kalsa, sistemi işletmemiz, tekrar hayata geçirmemiz mümkün. Bunların hepsinin tedbiri alınmış durumda. O açıdan bir sakınca yok. Ancak burada vatandaşlarımızın beklentilerini büyütmemeleri açısından izah etmemiz gerekiyor. Bizim verdiğimiz hizmet şu anda bütün kurumlarımız tarafından esasen şöyle veya böyle, tamamı ya da bir kısmı verilmekte. Çünkü 90'lı yıllar, Türkiye'de kamu kurumlarında bu manada bilişime başlama yılları oldu. 2000'li yıllarda da bir patlama yaşandı. Son iki yıl içerisinde de başbakanlıkta oluşturulan bilişim icra kurulu, bunlara bir organize, oryantasyon yapıldı. Ve şu anda esasen bu konuda ülkemiz epey bir mesafe almış durumda. Kamudaki bütün kurumların bir elektronik tecrübesi var. Elektronik teknolojiyi kullanma ve vatandaşımıza hizmet sunma tecrübesi var. Esasen bütün dünya henüz bu tecrübe sürecinin içinden geçiyor. Ben çok ciddi sorunlar çıkacağını zannetmiyorum. Bunu söylerken de dayanağım, son iki yılda biz MERNİS'i 923, yani Hakkari'den Edirne'ye 923 merkezde işletiyoruz, on line olarak. Ve hiçbir ciddi problemle karşılaşmadık.

Mehmet Çalık (Serbest meslek): Kimlik paylaşımı basından takip ettiğim kadarıyla gayet makul. Türkiye'de geç kalmış oldu. Sorumsa suçluların yakalanmasına ve suç oranının engellenmesine faydalı olacak mı?

Cengiz Aydoğdu: Bu soru aslında tam bizim yaptığımız işi izah eden bir soru. Bu sistemin en önemli faydalarından birisi suçlu takibinde, suçluya kolay erişimde, kimlik tespitinde fevkalade açılımlar, yeni kolaylıklar sağlıyor. Ayrıca kayıtdışı ekonominin kayıt altına alınmasında, kişi kayıtlarının takibinde... Tabi bu sadece devlet açısından değil, vatandaşımız açısından da, vatandaşın şahsi kayıtlarının doğru tutulmasında, kurumlar arasında doğru paylaşılmasında, esaslı bir hizmet başlangıcı olacak.

Muharrem Şahin (Mobilyacı): MERNİS projesi tanıtılırken; sağlık, emniyet, askerlik, sosyal güvenlik v.b konular dile getirildi. Yani vatandaşların yararına olan konular; daha az bürokrasi. Ama kimse bu bilgilerin kim veya kimler tarafından kontrol edileceğini, gözleyeceğini söylemiyor. Biliyoruz ki bugüne kadar birçok vatandaş yalan yanlış fişlenip, gereksiz muamelelere muhatap kalmıştır. Bu konuya açıklık getirilebiliyor mu? Yasal güvencesi olacak mı vatandaşların? Yoksa her vatansever (!) Kimliğiyle ortaya çıkan bu bilgilere ulaşabilecek mi? Çok tedirginim...

Cengiz Aydoğdu: Vatandaşlarımızın endişelerini tamamiyle paylaşıyorum. Ve sistemimiz de bu endişeler düşünülerek kurulmuştur. Bizim kişisel verilerin gizliliğini koruma konusunda hatta dünya standartlarının da ötesinde bir kaygıyla hareket ettiğimizi söyleyebilirim. Biz, kurduğumuz sistemle, devlet teşkilatımızın işleyişini kolaylaştırıyoruz. Yeni bir sistem getirmiyoruz. Vatandaşımıza dair kayıtları, her kurum kendi kaydını tutuyor. Kurumlar arası kayıt alışverişi, bilgi alışverişi, tamamiyle yasalar güvencesinde, kişi bazında... Şu anda olduğu gibi kişi bazında olacak ve bu bilgilerin güvenilirliği, gizliliği, hukuki sonuçları, bilgiyi alan kuruma ait olacak. Hatta şunu söyleyeyim. Kimlik paylaşım sistemi içerisinde bu bilgide işlem yapan devlet görevlilerinin,kamu görevlilerinin emekliliğinde de bu gizliliği koruma yükümlülüğü devam edecek. Bunun yasal altyapısını hazırlamış durumdayız.

Onur Gültekin (Memur): Sözkonusu hizmetten vatandaşların da yararlanması, kütükteki doğum, ölüm ve evlenme bilgilerine ulaşmaları düşünülüyor mu, düşünülüyorsa ne zaman?

Cengiz Aydoğdu: Bizim şu anda Nüfus Genel Müdürlüğü olarak vatandaşlarımızın kimlik bilgilerine ve T.C. kimlik numarasına... Kimlik bilgileri derken, ilk yedi kriter, isim, soyisim, anne baba adı, doğum yeri, doğum tarihi kriterlerine ve kimlik numaralarına, elektronik ortamda kamusal internete açık bir şekilde ulaşmaları mümkün. Bu hizmeti de veriyoruz. Ve bu hizmet te herhangi bir sorun ortaya çıkmadan devam ediyor. Yani, kimlik numarasını girip, kimlik bilgilerine ulaşması veya kimlik bilgilerine girip, kendi kimlik numaralarına ulaşması hizmetini veriyoruz. Ancak bir başkasının yetkili olmayan kişi tarafından bir başkasının bilgilerine ulaşması mümkün değil. Esasen kurumlar açısından da bu mümkün değil. Bunun özellikle bilinmesini istiyorum.

Sadık Albayrak (Yazar): Bugüne kadar yurttaştan Türkiye'deki devlet veya dünyadaki devletlerden bir şeyler almak için onunla ilgili bilgileri derlediler. Bunu nasıl denetleriz, nasıl yönlendiririz, yönetiriz. Bugüne kadar bize verilen eğitimde hep bizim hangi tercihleri yaptığımızı, nasıl davranacağımızı belirlemek için düzenlendi. Dolayısıyla bu düzenlemenin de bu amaca yönelik olduğunu düşünüyorum. Mesela polis devleti diye bir uygulama var. Sokaklara kamera yerleştirmekten bahsediyorlar. Bu yüzden bunun da bu amaca hizmet edeceğini düşünüyorum. Bunun tersine bir şeyler söyleyecek mi genel müdür?

Cengiz Aydoğdu: Sayın yazarın karamsarlığına maalesef katılamıyorum. Çünkü biz bu sistemi, hem MERNİS projesini, hem kimlik paylaşım sistemini kurarken, vatandaştan hiçbir bilgi toplamadık.T.C. devletinin 80 yıldır topladığı bilgilerin... Yani elimizdeki bilgileri nasıl daha hızlı, süratli, etkin kullanabiliriz düşüncesinden hareket ettik. Vatandaşımızdan bilgi toplamak gibi bir kaygıyla değil, elimizdeki bilgiyi, zaten çağdaş devlet olmanın gereği olan tuttuğumuz kayıtlar, vatandaşımızı tanımak için tuttuğumuz, sadece kimlik bilgilerini, nasıl daha etkin bir şekilde kullanabiliriz. Burada da vatandaşımızın işini kolaylaştırması açısından... Hizmetin odağında vatandaş var, bunun bilinmesini istiyorum. Ayrıca ilave hiçbir bilgi toplanmadı. Evdeki bilgiler, vatandaşın hizmetine sunulması daha hızlı nasıl olur düşüncesinden hareket edildi. Ve isabet edildi diye düşünüyorum. Burada yeni bir bilgi toplama, yeni bir fişleme hadisesi kesinlikle söz konusu değildir. Nüfus vatandaşlık işleri genel müdürlüğünün, neredeyse yüz yıldır tutageldiği bilgileri... Biz buna bilgi hazinesi diyoruz, bunları daha süratli kullanma düşüncesinden hareketle bu projeleri geliştirildi. Ve projelerin esası da budur.

Celal Pir: Bu bilgiyi almaya çalışan ve maalesef başarısız olan bazı vatandaşlarımızından gelen ilginç sorular da var.

Murat Kaner (İktisatçı): Yaklaşık bir yıl önce eskiyen nüfus cüzdanımı değiştirmek üzere nüfus müdürlüğüne başvurdum. İşlemleri yaptırmak için uzun kuyruklarda beklerken, odaların kapılarına asılmış bir yazı uzun kuyrukların sebebini de açıklıyordu. Kapılarda asılan yazı şöyle: bilgisayarlı sisteme geçildiği için işler yavaş ilerliyor, şeklindeydi. O günden bugüne de bir daha nüfus müdürlüğüne uğramadım. Çok yakında çocuğum doğacak ve ona nüfus cüzdanı çıkaracağım. Bilgi çağının vazgeçilmez aracı bilgisayar sayesinde acaba işlemler hala yavaş mı ilerliyor? Merak ediyorum.

Cengiz Aydoğdu: Bir yanlışlık olduğunu düşünüyorum. Ben bu vatandaşımızla bizzat görüşmek isterim. Hatta ben de merak ediyorum. Lütfen nüfus müdürlüğüne uğrasın. Çocuğunun kaydını yaptırsın ve ne kadar sürede yapıldığı bilgisini de paylaşalım. Biz verdiğimiz hizmetten eminiz. Vatandaşımızın kaydının birkaç dakika içinde yapılacağını biliyoruz. Şu anda bu hizmeti veriyoruz çünkü.

Cüneyt Balkanoğlu (Grafiker): 23 yıldır cüneyt olarak kullandığım ismim 2 yıl önce MERNİS projesiyle (kimlik yenilerken) ile birlikte cuneyt (u ile), doğum yeri anakar, doğum tarihi: 00.00.00 olarak değişti. İtiraz edip aldığım netice ise ismimin çüneyt, doğum yerimin de yine anakar olarak değişmesi ile sonuçlandı. Anakar diye bir ilde hiç bulunmadığına ve ben de hz. İsa olmadığıma göre 00.00.00 benim doğum yılım, ismi geçen şehirinde doğum yerim olmasına imkan yoktur. Sayın genel müdürümüze sorarım; konuşarak iletişim kuramadığımız, çalışanlarıyla düzeltemediğim bu yanlışlığı bundan sonra bilgisayarlarla konuşarak düzeltebilecek miyiz?

Cengiz Aydoğdu: Bizim nüfus kütüklerinde kayıt tutma sistemimizde vatandaşımızın bize beyanı esas alınır. Bu beyan esas alınırken de bütün işlemlerde, evlenme, boşanma, doğum, ölüm, bütün işlemlerde vatandaşın beyanında vatandaşa bir kağıt imzalatırız. Kendi beyanını zapta geçiririz, kendi imzasını alırız. Biz buna tutanak, dayanak belgesi deriz. Bu dayanak belgesinde yanlışlık yapılmışsa, bu vatandaşımızın yanlışıdır. Bunu düzeltemeyiz. Bunun düzeltilmesi için ancak mahkeme kararı gerekir. Çünkü vatandaşımızın altında imzası vardır.... Ancak bu dayanak belgesinden nüfus kütüklerine geçirilirken olabilecek yanlışların idari kararla düzeltilmesi mümkündür. Ben zannediyorum bu vatandaşımızın dayanak belgesinde yanlışlık yapılmıştır. Onun mahkeme yoluyla düzeltilmesi mümkün. Onun dışında herhangi bir düzeltme söz konusu değil. Çünkü nüfus kütüklerinin kanunla korunmasını sağlıyoruz.

Celal Pir: Eski kayıtlarında kendi ismi Cüneyt olarak varsa, eski kaydını saklamışsa, bu kayıt geçerli olur mu?

Cengiz Aydoğdu: Biz 923 ilçe nüfus idaresinde hizmet veren yaklaşık 7000 kişiyiz. Yanlışlık olabilir. Eğer bu yanlışlık olmuşsa, yine bu dediğim dayanak belgesine göre düzeltilir. Ancak yanlışlık dayanak belgesinde yapılmışsa, bu vatandaşımızın da iştirak ettiği, onayladığı bir yanlışlık olduğu için bunun düzeltilmesi sadece mahkeme kararıyla mümkündür. Bu yanlışlık tek harf yanlışlığı, u, ü, ı, i, yanlışlıkla da olsa mahkeme kararıyla düzeltebilir. Aksi halde nüfus kütüklerinin güvenilirliğini sağlayamayız.

Yıldırım Onay (Emekli): Devlet uzun süren bir çalışma ve büyük masraflar karşılığında MERNİS projesini uygulamaya koydu. Ancak vatandaş her gerektiği yerde t.c. Kimlik numarasını öğrenmiyor. Örnegin herhangi resmi veya özel bir kuruluşta ve nüfus idaresinden çok uzak bir mahalde işlem için gerekli kimlik numaranızı gerekli bilgilerinizi vererek telefon ile nüfus idaresinden öğrenmek istediğinizde gizlilik nedeniyle size vermiyorlar. Oysa ki sizin verdiğiniz kimlik bilgilerinizi internete giren herkesin öğrenmesi mümkün. Ayrıca tüm özel ve resmi kuruluşlarda mevcut olan ve artık isim yerine kullanılan bu numaranın gizli tutulması niye? Bu durum MERNİS projesi ile çelişkili bir durum yaratmıyor mu? Vatandaşın illa ki işini gücünü yarıda keserek zaman ve maddi kayba uğrayarak bir nüfus idaresine kadar gitmesi mi gerekli? Bu bürokrasiyi azaltabilirsek MERNİS projesi daha bir işlerlik kazanmaz mı?

Cengiz Aydoğdu: Bir bilgi olarak arzediyorum. Bizim hesaplarımıza göre şu anda ülkemizde 60 milyonun üzerinde T.C. kimlik numarası öğrenildi diye düşünüyoruz. Bizdeki bilgiler bu. Ancak vatandaşımızın sorusunun içinde geçen çok önemli bir şey vardı. T.C. kimlik numarasının ancak ilgilisi tarafından öğrenilmesi gerektiğini düşünüyoruz. Ve düzenlememizi de buna göre yaptık. Yani, bir kişinin kimlik bilgilerinin, sadece kendisinin bileceği kimlik bilgilerinin girilmesiyle... Biliyorsunuz bankalarımızda da annenin kızlık soyadı gibi, böyle sadece şahsın bilebileceği bilgiler sorulur. Böyle bir emniyet sistemini de getirmek zorundayız. Kişiye dair mahrem bilgileri bilmeden hiç kimse kimsenin kimlik numarasını öğrenemez. Bu kimlik bilgilerinin girilmesiyle de şu anda internet sitelerinden bunun öğrenilmesi mümkün ve bu sistemimiz fevkalade sorunsuz işliyor diye düşünüyoruz.

Demet Solmaz (Hemşire): Biraz önce MERNİS projesi kapsamında emniyetle çalışıyoruz, dediniz. Fakat daha dün fark ehliyeti almak için başvurumu tamamlamak amacıyla Bostancı, Maltepe trafik şubeleri arasında iki kez kendi evrakımı taşıdım. Aynı işlemi yapmak için tanıdığım birinin Şişli-Beşiktaş arasında iki aydır evrak gitmediği için bekletildiğini de biliyorum. Eğer bilgisayar ortamında olsaydı, böyle bir bekleme ya da evrak taşıma uygulaması olmayacaktı. Emniyet teşkilatının hangi bölümünde MERNİS projesi uygulandığı konusunu açar mısınız?

Cengiz Aydoğdu: Sistem henüz çok yeni. Bir takım sorunların olacağını biz de kabul ediyoruz. Ben emniyet teşkilatının İstanbul'da sisteme hangi seviyede entegre olduğunu şahsen şu anda bilmiyorum. Ancak vatandaşlarımızın beklentilerinin de yüksek tutulmaması gerektiği kanaatindeyim. Bütün işlemleri henüz bilgi işlem ortamında yapmıyoruz. Sadece vatandaşımızın kimlik bilgilerini bilgi işlem ortamında veriyoruz. Kimlik bilgisi dışındaki iş ve işlemler hala kağıt ortamında devam ediyor. Kaldı ki, kimlik bilgileri de dahi şu anda sadece emniyet genel müdürlüğü başlattı bunu. Hangi düzeyde başlattı, onun da bir deneme süreci olacaktır. Henüz zaman çok erken. Bu konuda vatandaşlarımızın anlayışlı olmasını, biraz süre vermelerini ben talep ediyorum.

Ömer Yeşilyurt (Satış temsilcisi): KPS'den sonra muhtardan almamız gereken nüfus sureti ve ikametgah gibi belgelere ihtiyaç olmayacak mı?

Cengiz Aydoğdu: Müracaat edilen kamusal kurum itibariyle, hangi kamu kurumuna müracaat edilmişse, müracaat edilen kamu kurumu da bizimle bağlantısını sağlamışsa, sadece nüfus bilgileri talep edilmeyecek. İkamet bağlantıları, ikamet bilgileri hala muhtarlarımızın kontrolündedir. Muhtarlarımız tarafından takip edilmektedir. Çünkü mahallinden kimin oturduğunu en iyi muhtarlarımız bilir. O açıdan ikamet ilmuhaberi uygulaması devam ediyor.

Celal Pir: Bunu da bir elektronik ortama atamaz mıyız, evrak takibinden kurtulmak için? Böyle bir çalışma olabilir mi?

Cengiz Aydoğdu: Elbette atabiliriz. Hatta muhtarlarımızı da bu sisteme dahil ederek, bu bilgileri... Ki Türkiye'nin ufkunda bu gerçekleşecektir. Esasen Başbakanlık acil eylem planında bu konuda bir görev bizim kurumumuza verilmiştir. İkamet adreslerinin tutulması kaydı çalışmalarımız devam ediyor. Bu konuda da önümüzdeki günlerde Sayın Bakanımız tarafından gerekli açıklamalar yapılacaktır.

Ebru Yılmaz (Pazarlamacı): Kendimize ait soy ağacına nasıl ulaşabiliriz?

Cengiz Aydoğdu: Soy ağacı konusunda, yani aile kayıtları, kişinin bizdeki aile kayıtları... Bunu çeşitli organizasyonlarla, Cumhuriyetin 80'inci yıl organizasyonu gibi vatandaşlarımıza sistemi tanıtmak maksadıyla bu işlemi yaptık. Ancak şu anda bunu ilçe nüfus idarelerinde yapamıyoruz. Çünkü sistemi çok yavaşlatıyor bu... Önümüzdeki yıllarda belki bunun için ayrı bir hizmet veririz. Şu anda bu sistemi veriyoruz. Lakin böyle bazı özel günlerde vatandaşlarımıza bunu tanıtım amacıyla aile kayıtlarını veriyoruz.

Ali Kara (İdareci): Adli sicil kaydı almadaki zorlukları ortadan kaldırabilecek mi bu proje?

Cengiz Aydoğdu: Adli sicil Adalet Bakanlığı tarafından tutuluyor. Esasen Adalet Bakanlığının da bu konuda UYAP projesi devam ediyor. Ve bildiğim kadarıyla belirli bir aşamaya da geldi. Bu MERNİS projesi dışında bir proje. Az önce bir soruya cevap verirken arz ettiğim gibi adli sicil kayıtlarını MERNİS projesine dahil etmiyoruz. Bu tür bilgilerin de ayrı ayrı yerlerde, ayrı ayrı kurumlarda tutulması, hem kişi bilgilerinin güvenliği hem insan hakları açısından daha uygun olur diye düşünüyoruz.

Metin Orak / (Bursa Orhaneli Nüfus Müdürlüğü Nüfus memuru): Ben 12 yıllık bir nüfus çalışanıyım. 1993 yılında bu kuruma geçtiğimde MERNİS projesi ismi geçmekteydi. Fakat 1996 yılından itibaren bizler fiilen çalışmalara katılarak tüm yetersiz koşullara rağmen 2004 yılından itibarenbu projeyi hayata geçirdik. E-devlet projesinin en önemli ayağı olan MERNİS projesi için bütün nüfus çalışanları en yoğun çalışma ortamında en düşük ücretle çalışmakta. Diğer kurumlarda çalışanların aldığı ek ücret, tazminat, mesai gibi ücretlerden, özlük haklarından nüfus çalışanlarının yararlanması için bir çalışma yapılıyor mu, bunu öğrenmek isteriz. Dengimiz çalışanlarla aramızda 300 milyonu geçen ücret farkı bulunuyor.

Cengiz Aydoğdu: Nüfus müdürlüklerinde çalışanlar, nüfus teşkilatının mensupları, bizim bir parçamız. Onların acısını en az onlar kadar hissediyoruz. Ve bu konuda elimizden gelen herşeyi yapıyoruz. Ancak siz de kabul edersiniz ki, imkanlarla idealler her zaman uyuşmuyor. Ülkemizin içerisinden geçtiği ekonomik koşullar, hükümetimizin takip ettiği politikalar... Biliyorsunuz ülkemiz burada bir krizden yeni çıktı. Ekonomimiz bir nekahat döneminde. Ama nüfus müdürlüklerinde çalışan arkadaşlarımızın ızdırabına canı gönülden ben de katılıyorum. Ve o konuda yapabileceğimiz herşeyi yapmaya, bu sorunları yetkili makamlara ulaştırmaya gayret ediyoruz. Fakat arkadaşlarımızın bunu da gözönüne alması gerekiyor. Her zaman istediğimiz boyutta imkana sahip olmayabiliyoruz.

Bülent Uras (Mühendis): Sayın Aydoğdu, yeni kimliklerin iki dakika gibi kısa sürede alınabileceğini ifade ediyorsunuz. Herhalde, başka bir ülkeden bahsediyorsunuz. Çünkü söz ettiğiniz işlemi ben, tam günde yapabildim.

Celal Pir: Nüfus müdürlüklerinde aksaklıklar olabilir mi?

Cengiz Aydoğdu: Nüfus müdürlüklerinde son iki yılda bize hiç bir aksama gelmedi. Ancak şu var. Biz, şu anda personel yönünden ciddi bir sıkıntı yaşıyoruz. Yeni bir personel ihtiyacımız var. Nüfus müdürlüklerinde benim o söylediğim iki dakikalık veya üç dakikalık süre, nüfus memuruna intikalden sonraki süredir. Ancak o nüfus memuruna ulaşana kadar bir kuyruk olabilir. Ki, bunu da biliyoruz. Özellikle İstanbul'da büyük yerleşim yerlerinde, memur azlığından, memur ihtiyacımız var, bunu karşılayamıyoruz. Vatandaşlarımıza hizmet verirken kuyruklar oluşuyor, nüfus idarelerinde. Bunu biliyoruz. Benim söylediğim sistemin çalışması itibariyle.. Bu konuda da iddialıyız. Bunu herkes biliyor. Çünkü son iki yılda hiçbir sorunla karşılaşmadık. Nüfus memuruna vatandaşımız muhatap olduğu andan itibaren iki dakika içerisinde nüfus cüzdanını alıyor.

Celal Pir: Aklıma gelen iki soru. İnsanlar, nüfus cüzdanlarını uzaktan erişim yoluyla çıkartamazlar mı? Yenileme anlamında söylüyorum.

Cengiz Aydoğdu: Bu Türkiye'deki elektronik dönümüşün ufkundan bahsediyorsunuz. Geleceğimiz nokta inşallah orası olacak. Ama şu anda buna henüz hazır değiliz. Altyapımız hazır değil. Hatta vatandaşlarımız hazır değil. Türkiye, 70 milyon.. Ancak bilgisayar kullananın sayısı ne kadar? Belki bir milyon bile değil, bunu biliyorsunuz. Fakat bu gidişin ufku orasıdır. Yani, biz evimizde oturacağız, kişisel bilgisayarımızda birçok kamu hizmetini herhangi bir devlet dairesine gitmeden inşallah gerçekleştireceğiz. Hedefimiz orası...

Celal Pir: Ne zaman desem?

Cengiz Aydoğdu: Bilemem...

Celal Pir: Bir de çok dikkat çeken bir sorular silsilesi var. Vergi numarası var. MERNİS'te vatandaş kimlik numarası var. Hepimizin kredi kartları var. Üzerinde bir sürü numara var. İşte adli sicile gidiyorsanız, orada başka bir numara var. Bunlar, tek bir numara haline gelemez mi, diye soruyorlar. Yani bir numarayı madem kullanıyoruz, bize verilmiş bir numara... Tek bir numara var. O numara değişmiyor. Onu her yerde niye kullanamıyoruz? Bu uygulamaya geçilemez mi?

Cengiz Aydoğdu: Bu uygulamaya esasen geçildi. Şu anda birçok kurumumuz bu uygulamaya geçti. Emniyet de geçti. Mesela son iki senedir, bu uygulamayı en başarılı uygulayan kurumumuz ÖSYM... Orada T.C. kimlik numarası, aynı şekilde Milli Eğitim Bakanlığı... Sayın Maliye Bakanımız kamuoyuna açıkladı bunu... Gerçek kişilerin önümüzdeki günlerde, T.C. kimlik numarası kullanacağı, ancak şirketlerin yani tüzel kişiliklerin vergi numarasının devam edeceği şeklinde. Demek ki bu bir tedrici gerektiriyor. Bir uyum sürecini gerektiriyor. Fakat bütün kurumlar, şu anda kurumsal kayıtlarında, T.C. kimlik numarasını uygulamaya başladılar. Belki birlikte uygulanacak, bir sene iki sene... Fakat çok sürmeyecek. Bu önümüzdeki yıl, belki bir sonraki yıl, sadece kimlik numarası bütün kamusal iş ve işlemlerde kullanılır hale gelecek. Esasen buna başlamayan kurum kalmadı. Çünkü biz, bütün kurumsal kayıtları, son iki yıl bu çalışmayı tamamladık. MERNİS veri tabanıyla eşleştirdik. Şu anda sadece kimlik numarasını verdiğinizde vergi numarası istenmiyor. O uygulamaya başladılar. Belki geçmeyen vergi daireleri olabilir. Birçok yerde başlandı.

Zekiye Salih (Ev hanımı): Şeffaflıktan bahsediyorsunuz. Fakat nüfus müdürlüğünde kimseyle görüşmek maalesef mümkün değil. Bu müdürler ne zaman değişecek?

Cengiz Aydoğdu: Sayın vatandaşımız, galiba istisnai bir olay yaşamış. Çünkü halka en yakın idareler, nüfus idareleri. Bu konuda iddialıyım. Ayrıca son günlerde yapılan bir araştırmaya göre, en kolay, en rahat nereye gidebiliyorsunuz diye vatandaşımıza sorulmuş. Ve birinci muhtarlar, ikinci sırada nüfus idareleri vardır. Ve ben iddia ediyorum, halka en yakın devlet daireleri nüfus idareleridir. Nüfus müdürleri de halkın içindedir. Bizim teşkilatlanmamız, yapılanmamız da öyledir. Bürolarla, nüfus müdürlerimizin odaları bir çok yerde içiçedir. Vatandaşımız, istisnai bir durum yaşamış. Bizzat bize bu konuyu bilgilendirmesini isterim.

Celal Pir: İstisnai durum yaşayan bir vatandaş, bu durumu nereye iletebilir? Bir başvuru adresi ya da bir telefonu var mıdır?

Cengiz Aydoğdu: İnternet sitelerimizde telefonumuz var. Genel müdürlüğümüze iletebilir. Valiliklere, kaymakamlıklara iletebilir. Diyelim kaymakamlıkta ilçe nüfus müdürlüğünde bunu yaşamışsa, derhal ilçenin kaymakamına iletebilir. O bilgiler bize intikal eder.

Celal Pir: İzleyenlerimiz, ne kadar zamanda bir değiştirilmelidir diye soruyor. Nüfus cüzdanlarını değiştirme, yenileme süresi var mıdır?

Cengiz Aydoğdu: 10 yıl gibi bir süre konulmuş. Ancak buna riayet de edilmiyor. Vatandaşlarımıza güçlük çıkarmamak için nüfus cüzdanı çok yıpranmamışsa, resim tanınmaz hale gelmemişse, bunu da problem haline getirmiyoruz. Ancak on yılda bir değiştirilmesi yönetmelik hükmü..

Celal Pir: Sayın Cengiz Aydoğdu, çok teşekkür ediyorum.

NTV