Anayasa Komisyonu eski üyesi: Geç kalınmış bir değişiklik

GEÇ KALINMIŞ BİR DEĞİŞİKLİK

12 Eylül'de yapılacak halk oylamasına yönelik bir evet oyu da TBMM Anayasa Komisyonu Eski Üyesi Mehmet Ali Bulut'tan geldi. Referandumu sivilleşme yönünde önemli bir adım olarak değerlendiren Bulut, yapılacak değişikliğin geç bile kaldığını söyledi.

12 Eylül'de yapılacak referandum hakkında ne düşünüyorsunuz?

12 Eylül'de yapılacak referandumu, askeri darbenin yıldönümünde sivilleşme yönünde bir adım olarak değerlendiriyorum. 12 Eylül'ü yaşadık. 12 Eylül öncesinde Türkiye'de bir anarşi vardı, Tahminimiz kontrollü bir anarşi yapıldığı yönündeydi, çünkü Türkiye'nin hemen hemen her yerinde sıkıyönetim vardı. Güvenlikte birinci dereceden sorumlu bütün sivil kurumlar tüm imkanlarıyla sıkı yönetimin emrindeydi, ama 12 Eylül 1980'e doğru anarşi azami derecede yükselmişti. Buradan da anlıyoruz ki askeri bürokrasinin yönetime el koyabilmesinin şartlarını oluşturuyorlarmış. 12 Eylül'de Arguvan Savcısıydım. 12 Eylül günü bütün anarşi durdu. Demek ki yönlendirilmiş kontrollü bir anarşi vardı.

82 Anayasasını nasıl değerlendiriyorsunuz?

Askerlerin yaptığı 1982 anayasası yani darbecilerin anayasası, ülkeyi bir çerçeve içine almış, önü tıkalı ve askeri bürokrasiyi ilelebet benimsemiş bir anayasadır. Şubat 1997'deki ifadeleri bin yıl devam edecektir. Yani askeri bürokrasinin Türkiye üzerindeki güvenlik açısından değil, yönetim açısından etkinliğinin bin yıl devam edeceği anlamına geliyor. Bu anayasa 16 kez değişmiştir. 1982'de darbecilerin, askerlerin anayasasında hiç kimsenin övme dışında, yanlışlıkları eleştirme hakkı yoktu. Eleştirenlere ceza veriliyordu. Nitekim yazar Nazlı Ilıcak eleştirdiği için o zaman 3 ay ceza almış ve infaz edilmişti. O şartlarda milletin önüne sunuldu. Doğrusu, yanlışı tartılmadan, anlaşılmadan, düzeltilmeden, darbecilerin tamamen askeri bürokrasinin ülke yönetimine hakim olduğu cephe oluşturulmuştu. Bu yapı Türkiye şartlarına uymadı. Hemen daha 5 yıl geçmeden değişiklikler yapılmaya başlandı.

Çoğunluğun ?evet? diyeceğini düşünüyorum

17. değişiklik bu ve özgürlükleri genişleten en kapsamlı 26 maddelik değişiklik ve bunun şurası yanlış, hangi partinin diye bakmamak lazım. Anayasa değişikliği, milletin, toplumun faydasına olacak bir değişikliktir. Demokrasinin önünü açacak bir değişikliktir. 17. değişiklik, tabir-i caizse yamalı bohça haline gelmiş, bu değişiklikten sonra yeni meclis döneminde 24. dönem meclisinde tamamen yeni bir anayasanın yapılması gerekecek. Türk toplumunun gelişme düzeyi ve dünya şartları bunu gerekli kılıyor. Bu yeterli olmamasına rağmen gerekli bir değişiklik. Türk toplumunun çoğunluğunun evet diyeceğini düşünüyorum, çünkü toplum hiçbir zaman yanlışta birleşmiyor. Her şeye rağmen toplum doğruda birleşir.

Siz bir hukukçusunuz. Hukukçu kimliğiniz ile yapılan değişiklikleri nasıl buldunuz?

Tüm anayasanın yeniden tümden sivil bir anayasa olarak yenilenmesi lazım. Yeterli olmamasına rağmen bu mevcuttan daha ileri bir özgürleşme alanı, insan hakları alanında, demokratikleşme alanında, sivilleşme alanında yenilikler getirdiği için yeterli olmamasına rağmen olması gereken bir değişiklik hatta geç kalınmış bir değişikliktir ve her geç kalışta maliyeti fazla oluyor, gittikçe de artıyor.

Peki sizin oyunuzun rengi ne olacak?

1982'de darbecilerin anayasasına hayır demiştim. Ama bu anayasa da yeterli olmasa bile normalleşme, demokratikleşme, sivilleşme ve özgürleşme getirdiği için oyum evet olacaktır. Bir hukukçu olarak da bir aydın olarak da bundan başka bir şey düşünmek mümkün değil.

Sandıktan 'evet' çıktığı takdirde bir kazanç olacak mı?

Elbette bir kazanç olacak. Yeterli mi? Değil, ama çok büyük kazanç olacak. Bugüne kadar yapılan 16 ayrı değişiklik içinde 17'nci değişikliği yapıyoruz. Bu değişikliğin Türkiye'nin dar boğazına yani demokratikleşme ve insan hakları anlamında pek çok faydaları olacaktır.

Kenan Evren'in 'evet' çıktığı takdirde intihar edeceğini açıklaması sizce ne anlama geliyor?

Kemal Paşa'nın köşesine çekilip bu konularda açıklama yapması olumlu olmayan bir ruh halini gösteriyor. Onun için de gazetelerde haberler vardı. Bazı gazetelerde ?psikolojisi iyi değil kontrol altına alınsın? diye bir haber vardı. Sanıyorum normal bir ruh hali olmadığı için kontrol altına alınması gerekir diye düşünüyorum.

Başak Medya Ajans