AİHM'e gitmeden bir çok sorun giderilebilecek

AİHM'E GİTMEDEN BİRÇOK SORUN GİDERİLİR

Hacettepe Üniversitesi Öğretim Üyesi ve Uluslar arası Af Örgütü Türkiye eski Temsilcisi Doç.Dr. Levent Korkut, anayasa mahkemesine bireysel başvuruyu düzenleyen 19. maddenin önemine dikkat çekerek, ?Bireysel başvuru ek bir hak arama yoludur. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'ne (AİHM) gitmeden birçok sorun giderilebilir? dedi.

Aynı zamanda Sivil Toplum Geliştirme Başkanı ve anayasa hukuku uzmanı olan Korkut, Türkiye'nin AB süreci ve demokrasi gelişmişliği göz önüne alındığında anayasa tartışmaları ile zaman kaybedildiğini belirterek, sağlıksız anayasal sistemin bir an önce değiştirilmesi gerektiğini savundu.

Doç.Dr. Levent Korkut'la anayasa değişikliğini madde madde konuştuk. İşte o söyleşi:

Anayasa referandumunu nasıl değerlendiriyorsunuz? Gerekli mi?

Değişiklik kabul edilirse anayasal sorun bitmeyecek elbette. Bölük pörçük değişiklikler olsa da Türkiye'nin yeni bir anayasaya ihtiyacı var. Değişikliğe bakıldığında eleştirilecek noktalar olsa da mevcut anayasadan daha iyi. Örneğin, geçici 15. madde şimdiye kadar çoktan kaldırılmalıydı. Çünkü 15. Madde yargı bağışıklığını getiriyor. Çok gecikmiş bir kaldırma.

Askeri yargının görev alanının yeniden belirlenmesi için ne diyorsunuz?

Askeri yargının alanının iyi belirlenmesi önemli bir gelişmedir. Sivilleri askeri yargının dışında tutuyor. Askeri yargının sınırlarını çizmesi olumlu. Askeri yargı, mesleki bir yargı alanı olarak kalmalı.

Değişiklikle Anayasa Mahkemesi'ne bireysel başvuru yolu açılıyor mu?

Türkiye'de 2004-2005 yıllarında Anayasa Mahkemesi böyle bir yasa taslağı oluşturmuştu. Hatta yeni binalarına bile o yüzden taşındılar. O zaman Yargıtay ve Danıştay bu düzenlemeye karşı çıktı.

Neden?

Yargıtay ve Danıştay'da dava sonlanmayacaktı. Anayasa Mahkemesi üst mahkeme gözükecekti. Bundan dolayı hoşlanmadılar ve yasalaşamadı.

Anayasa Mahkemesi'ne bireysel başvuru ne anlama geliyor peki?

Ombudsman, Kamu Denetçiliği Kurumu Kanunu demektir. Ombudsman, vatandaşlara bir şikayet yolu getiriyor. Bireysel başvuru yolu getiriliyor. Bizde Anayasa Mahkemesi, bireylerin başvurusu üzerine çalışmıyor. Bu, ek bir hak arama yoludur ve belki AİHM'e gitmeden bazı sorunlar giderilebilir. Birçok ülkede de uygulanıyor. Bu açıdan olumlu bir düzenleme.

Hangi ülkeler mesela?

İspanya'da, Almanya'da var. Bütün yargı yolları tükendikten sonra son bir hak arama yolu olarak görülebilir. Yargının bir kez daha bakmasının sağlanması AİHM başvurularını azaltacaktır. Bireysel başvuru hakkı, Türkiye açısından olumlu.

Bir de ispanya, Portekiz, Yunanistan, Güney Afrika'da anayasanın tümü değişti. Bizde de 17. değişiklik yapılıyor. Bu fazla. Daha derli toplu, daha geniş bir sistem yapıp tartışmaları sonlandırmak gerekir. Türkiye'nin AB süreci ve demokrasinin gelişmişliği göz önüne alındığında tartışmalarla zaman kaybediyoruz.

Evet oyu mu kullanacaksınız?

Genel olarak olumlu düşünüyorum. Adalet Bakanı'nın kuruldaki yeri tekrar düşünülebilir. Anayasa Mahkemesi üye seçiminde meclisten fazla kişi olabilir. Türkiye'nin anayasa değişim süreci birden olmayacak gibi gözüküyor, adım adım gelişecek.

Evet çıkarsa ne olur?

Ak Parti dedi diye bazı şeylere hayır demek istemem. Kurumlar olarak baktığımızda olumsuz yönler az, olumlu yönler fazla. HSYK üye sayısının artırılması da olumlu. Farklı kaynaklardan gelen kişiler bir çeşitlilik yaratacak. Literatüre baktığımızda bu tür kurulların 11-20 kişiden oluşması daha olumlu.

Hayır çıkarsa?

Bence hayır çıkarsa etkisi daha fazla olur. Türkiye'deki anayasal sistem çok sağlıksız, değişmesi gerekiyor. Bunu uzun vadeye atar. Oysa bekleyecek zaman yok. Seçimden sonraki dönemde yeniden anayasa meseleleri gündeme gelir. Türkiye'nin demokratik sisteme dayalı anayasa yapması gerekiyor.

Muhalefetin tutumunu nasıl görüyorsunuz?

Yapıcı değiller. Bazı kaygılar doğru olsa da alternatif üretme yok. 70'li tarzlara döndük bu son dönemde, kutuplaşma hakim. Bu kutuplaşma iktidar partisi için de tehlikeli, yapılmamalı. Anayasa toplum içindir, eleştiri yapılmalı ama alternatif de ortaya koyulmalı. Muhalefet çok yetersiz kaldı. CHP, negatif tutum sergileyerek anayasa oylamasını siyasi bir oylamaya dönüştürdü. Gelecek seneki seçimlerin provası gibi. Hükümet muhalefet arasındaki karşılıklı olarak bu algılama meselenin özünü ortadan kaldırdı.

Başak Medya Ajans