Vekaleten Atananlara Ödenen Zam ve Tazminat Farkında Yaşanan Sorun ve Çözüm Önerisi

VEKALETEN ATANANLARA İLİŞKİN BİR SORUN VE ÇÖZÜM ÖNERİSİ

Vekaleten edenlerin zam ve tazminatlarına ilişkin olarak 2005/8501 sayılı Bakanlar Kurulu Kararının 9'uncu maddesinde şu hükme yer verilimştir.

"657 sayılı Kanunun 86 ncı maddesi uyarınca;
A) 1-Kurumlarınca bir göreve kurum içinden veya diğer kurumlardan vekalet ettirilenlere;
a) Vekaletin, 657 sayılı Kanunun 86 ncı maddesine binaen yapılması ve bu hususun onayda belirtilmiş olması,
b) Vekaletin, Bakanlar Kurulu kararı veya müşterek Karar ile atama yapılması gereken kadro veya görevler için ilgili Bakan, diğer kadro veya görevler için asili atamaya yetkili amir tarafından verilmesi,
c) Vekillerin, genel ve ilgili özel mevzuatı uyarınca asaleten atanmada aranan tüm şartları (asaleten atanmada sınav şartı aranılan kadro veya görevler için bu sınavlara girebilme hakkının elde edilmiş olması dahil) bir arada taşımaları,
kaydıyla; vekalet ettikleri kadro veya görevler için bu Karar uyarınca öngörülen zam ve tazminatların toplam net tutarının, asli kadro veya görevleri karşılığında fiilen aldıkları zam ve tazminatların toplam net tutarından fazla olması halinde, aradaki fark; 657 sayılı Kanunun 175 inci maddesindeki oranlar dikkate alınmaksızın, vekalet görevine başlanıldığı tarihten itibaren ve vekalet görevinin fiilen yapıldığı sürece ödenir.

2- a) Esas ve usule ilişkin olarak yukarıda belirtilen şartları bir arada taşımayanlara,
b) Mehil müddeti, yıllık izin, mazeret izni, hastalık izni, geçici görev, görevden uzaklaştırma, tutuklanma, gözaltına alınma, hizmetiçi eğitim, kurs veya seminer nedeniyle görevlerinden ayrılanlara vekalet edenlere,
c) Vekaletleri esnasında yıllık izin, mazeret izni, hastalık izni, vekalet görevine ilişkin olmayan geçici görev, görevden uzaklaştırma, tutuklanma, gözaltına alınma, hizmetiçi eğitim, kurs veya seminer ve benzeri nedenlerle vekalet görevine ara verenlere (ara verdikleri günler için),
d) Diğer personel kanunlarına tabi olanlardan bu Kararname uyarınca zam ve tazminat ödenmesi öngörülen kadro veya görevlere vekalet edenlere,
e) Kurumların 190 sayılı Kanun Hükmünde Kararnameye ekli cetvellerinde kadrosu bulunmayan okul müdürlüğü, okul müdür başyardımcılığı ve okul müdür yardımcılığı görevlerini yürütenlere,
f) Bu Kararname uyarınca zam ve tazminat ödenmesi öngörülen kadro veya görevlere vekalet eden her statüden sözleşmeli personele (6/2/1997 tarihli ve 97/9021 sayılı Bakanlar Kurulu kararı kapsamındaki kadro karşılığı sözleşmeli personel hariç),
vekalet nedeniyle öngörülen zam ve tazminatlar ödenmez.
B) Bir göreve açıktan vekalet edenlere, bu göreve ait zam ve tazminatlar, 657 sayılı Kanunun 175 inci maddesindeki oranlar dikkate alınmaksızın vekalet aylığıyla birlikte ödenir."

Bu kararnameyi açıklayan 159 seri Nolu Devlet Memurları Kanunu Genel Tebliğinin 9'uncu maddesinde ise şu açıklamalara yer verilmiştir.

"Kararın 9 uncu maddesinde, 657 sayılı Kanunun 86 ncı maddesi uyarınca kurumlarınca bir göreve kurum içinden, diğer kurumlardan veya açıktan vekalet ettirilenlere ödenecek zam ve tazminatlara ilişkin hükümlere yer verilmiştir. Buna göre:
657 sayılı Kanunun 86 ncı maddesi uyarınca kurumlarınca bir göreve kurum içinden veya diğer kurumlardan vekalet ettirilenlere;
a) Vekaletin, 657 sayılı Kanunun 86 ncı maddesine binaen yapılması ve bu hususun onayda belirtilmiş olması,
b) Vekaletin, Bakanlar Kurulu Kararı veya müşterek karar ile atama yapılması gereken kadro veya görevler için ilgili Bakan, diğer kadro veya görevler için asili atamaya yetkili amir tarafından verilmesi,
c) Vekillerin, genel ve ilgili özel mevzuatı uyarınca asaleten atanmada aranan tüm şartları (asaleten atanmada sınav şartı aranılan kadro veya görevler için bu sınavlara girebilme hakkının elde edilmiş olması dahil) bir arada taşımaları,
kaydıyla, vekalet ettikleri kadro veya görevler için öngörülen zam ve tazminatların toplam net tutarının, asli kadro veya görevleri karşılığında fiilen aldıkları zam ve tazminatların toplam net tutarından fazla olması halinde, aradaki fark; 657 sayılı Kanunun 175 inci maddesindeki oranlar (1/3 ve 2/3) dikkate alınmaksızın, vekalet görevine başlanıldığı tarihten itibaren ve vekalet görevinin fiilen yapıldığı sürece ödenecektir.
Yukarıda belirtilen tüm şartları bir arada taşımadıkları için tedviren görevlendirildikleri kabul edilecek olanlara ise bu ödemelerin yapılmasına imkan bulunmamaktadır..."

Bahis olan konuyu açıklamak için Tebliğ'de yer verilen örneklerden ikisi şu şekildedir.

"Örnek: Bir Bakanlıkta boş bulunan ve müşterek kararname ile atama yapılması gereken l inci derece kadrolu İdari ve Mali İşler Dairesi Başkanlığı görevini vekaleten yürüten aynı yerdeki bir Şube Müdürüne, zam ve tazminat farkı ödenebilmesi için, (diğer şartları da taşıması kaydıyla) vekaleten atama onayının ilgili Bakan tarafından verilmesi gerekmektedir.
Örnek: (X) Genel Müdürlüğü atama ve görevde yükselme yönetmeliği uyarınca asaleten atanmada belli bir hizmet bölgesinde belli bir süreyle görev yapmış olma şartı öngörülmüş Şube Müdürlüğü kadro görevini vekaleten yürüten bir memura zam ve tazminat farkı ödenebilmesi için, (diğer şartları da taşıması kaydıyla) bu memurun söz konusu hizmet bölgesinde aynı süreyle görev yapmış olması şartı aranacaktır."

Bu iki örnekte yer verilen belirli hizmet bölgelerinde görev alma şartı ise "Devlet Memurlarının Yer Değiştirme Suretiyle Atanmalarına İlişkin Yönetmelik"in Ek 1'inci maddesinde düzenlenmiştir. Ek madde 1 hükmü ise şu şekildedir.

"190 sayılı Genel Kadro ve Usulü Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin 2 nci maddesinin (a) ve (c) bentleri kapsamında bulunan kamu kurum ve kuruluşları ile kamu iktisadi teşebbüslerinde 657 sayılı Kanuna tabi olarak istihdam edilen memurlardan,
a) Bölge Müdürü, Başmüdür, İl ve İlçe Müdürleri, Milli Eğitim Müdürü, Mal Müdürü, İl ve İlçe Müftüsü, Şube Müdürü ve diğer müdür unvanlarına,
b) Merkez Denetim Elemanlığında bulunanlardan/bulunmuş olanlardan atanacaklar hariç olmak üzere Defterdar ile Gelirler ve İşletme Bölge Müdürü unvanlarına,
c) Yukarıda sayılanlarla aynı düzeydeki unvanlara,
d) (a),(b) ve (c) bentlerinde belirtilen unvanların yardımcılıklarına,
atanacak olanların ilk görev yerleri, atanacakları kurum veya kuruluşun hizmet birimi olması halinde bu Yönetmeliğe ekli (1) sayılı cetvelde yer alan 5 ve 6 ncı hizmet bölgeleridir.
Bu hizmet bölgelerine atananlar görevleri süresince bu Yönetmeliğin 12 nci maddesinde yer alan hükümlerden yararlanamazlar.
Birinci fıkradaki kurum ve kuruluşların, diğer hizmet bölgelerindeki yukarıda belirtilen kadrolarına atanabilmek için ilgililerin sözü edilen görevlerde iki yılını tamamlamış olmaları gerekir. Ancak, diğer unvanlarda bu hizmet bölgelerinde en az dört yıl görev yapmış olanlarda bu şart aranmaz.
5 ve 6 ncı hizmet bölgelerine dahil illerde atamayı yapacak kurum veya kuruluşuna ait, yukarıda sayılan unvanlarda boş kadro bulunmadığı hallerde, daha sonra bu bölgelere atanmak üzere diğer illere atama yapılabilir."

Bu hükme göre boş kadro bulunmadığı takdirde 5 ve 6 ncı bölge hizmeti bulunmayanların diğer bölgelere atanması mümkündür.

Yukarıda yer verilen hükümleri birlikte değerlendirdiğimizde; 159 seri Nolu Tebliğ hükümlerine göre, kurumların atama ve yer değiştirme yönetmeliklerine tabi personelinden 5 ve 6 ncı bölge hizmeti olmayan bir memurun Bölge Müdürü, Başmüdür, İl ve İlçe Müdürleri, Milli Eğitim Müdürü, Mal Müdürü, İl ve İlçe Müftüsü, Şube Müdürü ve diğer müdür, Defterdar ile Gelirler ve İşletme Bölge Müdürü unvanlarına ve bunlara denk unvanlar ile bunların yardımcılıklarına vekaleten atanması halinde bu memura zam ve tazminat farkı ödenemeyecektir.

Ancak, bu Yönetmelik gereğince 5 ve 6 ncı hizmet bölgelerine dahil illerde atamayı yapacak kurum veya kuruluşuna ait, yukarıda sayılan unvanlarda boş kadro bulunmadığı hallerde, daha sonra bu bölgelere atanmak üzere diğer illere atama yapılabilecektir. Bu durumda 5 ve 6 ncı bölge hizmeti bulunmadığı gerekçesiyle ilgili personellere zam ve tazminat farkı ödemesi yapılmayacakmıdır? Maliye Bakanlığının bu Tebliğini gören hiçbir sayman 5 ve 6 ncı bölge hizmeti olmayan personele ödeme yapmayacaktır.

159 seri nolu tebliğde yer alan örneğin zorlama bir örnek olduğu kanaatindeyiz. Çünkü, 5 ve 6 ncı bölgelerdeki boş kadrolar Kamu Kurum Ve Kuruluşlarında Görevde Yükselme Ve Unvan Değişikliği Esaslarına Dair Genel Yönetmelik hükümleri gereğince veya başka nedenlerden dolayı doldurulamamaktadır. Bu durum karşısında yukarıda belirtilen unvanlara vekalet eden memurlar açısından ciddi bir mağduriyet olacaktır. Çünkü, yönetim kadrolarında bulunanlar ciddi sorumluluklar taşımaktadırlar. Ayrıca, hiçbir memurun verilen vekalet görevini yapmam deme gibi bir hakkı da yoktur.

Yine, aynı unvanlara vekalet edenler açısından da eşitsizlikler bulunmaktadır. Örneğin, 5 ve 6 ncı bölgelerde hizmet birimi olmayan bir kurumdaki şube müdürlüğüne vekalet eden bir memur bu bölgelerde çalışmadığı halde(diğer şartları taşıdığı takdirde) zam ve tazminat farkı alabilecekken 5 ve 6 ncı bölgelerde hizmet birimi olan bir kurumdaki şube müdürlüğüne vekalet eden bir memurun 5 ve 6ncı bölgelerde hizmeti olmadığı için zam ve tazminat farkı alamayacaktır. Bu durumun bariz bir eşitsizlik olduğunda kuşku yoktur.

Tebliğde yer alan örnekten yola çıkarsak, yukarıda yer verilen mezkur Yönetmeliğin Memurun Yer Değiştirme Suretiyle Atanamayacağı Hizmet Yerlerini düzenleyen 15'inci maddesi gereğince nüfus engeline takılan bir memurun 5 ve 6 ncı bölge hizmeti olması halinde vekaleten atandığında zam ve tazminat farkı ödenebilecekmidir? Bize göre bu madde asaleten atamayı düzenlediğinden zam ve tazminat farkı ödenecektir. Ancak, Tebliğde yer alan örnekten çıkarsama yapıldığında zam ve tazminat farkı ödenmeyecektir.

Sonuç olarak, 5 ve 6 ncı bölge hizmeti olmadığı için kendilerine zam ve tazminat farkı ödenmeyen memurlara önerimiz ise 159 seri nolu Tebliğin ilgili bölümüne dava açmalarıdır. Şunu da belirtmek gerekir ki kurumlar kendilerine dava açılmasına pek hoş bakmamaktadırlar.Bu Tebliğ 17.3.2005 tarihinde yürürlüğe girdiğinden bu tarihten itibaren haklarında bu Tebliğ gereğince zam ve tazminat farkı ödenmeyen vekillerin 60 gün içerisinde Danıştay'a iptal davası açmalarını öneririz. Şunu da belirtmek gerekir ki daha önceki 157 seri nolu Tebliğde de aynı örnek vardı.