Emeklilikte, işçi-memur ayrımı kalkacak
Emeklilik yasa tasarısı memur emeklilerine sağlanan ücret avantajını ortadan kaldıracak. Yeni yasa sonrası emekli olanlar ise kademeli geçişle aynı şartlarda emekli maaşı alacak.
Hükümet'in sosyal güvenlik reformu kapsamında hazırladığı yeni Sosyal Güvenlik Yasa Tasarısı, emeklilik sistemini sil baştan değiştiriyor. Öncelikle Emekli Sandığı, SSK ve Bağ-Kur tek çatı altında toplanıp aynı statüye çekilecek. Yani bu 3 kurum ortadan kaldırılarak işçi, memur ve esnafın aynı şartlarda emekli olmasını sağlayacak yeni bir sistem devreye girecek. İşte sorularla yeni tasarının ana hatları:
Emeklilik yaşı yükselecek mi?
Kazanılmış haklar büyük ölçüde korunacak. Emeklilik yaşı 2035'e kadar değişmeyecek. 2036'dan itibaren erkekler 61, kadınlar 59 yaşında emekli olabilecek. Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren, ilk defa sigortalı olacak kadınlar için 58, erkekler için 60 yaşını doldurma ve en az 25 yıl (9 bin gün) prim ödenmiş olması koşuluyla yaşlılık aylığı bağlanacak. Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten sonra ilk defa sigortalı olup, 9 bin gün ödeyemeyenler, yaşlılık aylığı için gerekli olan minimum yaş hadlerine 3 yaş daha eklenmek ve 5 bin 400 gün prim ödenmek suretiyle yaşlılık aylığına hak kazanabilecek.
Emeklilik maaşı düşecek mi?
Mevcut sistemde işçi ve esnaf yani SSK ve Bağ-Kur'a tabi çalışanlara emekli olduklarında brüt ücretlerinin yüzde 65'i, memurlara ise yüzde 75'i oranında emekli maaşı bağlanıyordu. Yeni sistemle birlikte oran yüzde 65'te eşitlenecek. Ancak bu eşitleme birdenbire değil, kademeli olarak yıllara yayılarak yapılacak. Memurların, yeni yasa çıkana kadar çalıştıkları süre kazanılmış hak olacak. Yasa çıktıktan sonraki çalışma süreleri ise yeni sistemden hesaplanacak.
Çok çalışan çok emekli maaşı alabilecek mi?
Emekli maaşı hesaplamaları kişilerin 25 yıllık çalışma ve 9 bin gün prim ödeme üzerinden yapılacak. Ancak, bu sürenin üzerinde çalışmaya devam edilirse emekli maaşı otomatik olarak yükselecek.
Malullük sigortası nasıl olacak?
Çalışma gücünün yüzde 66'sını veya çalışma gücünün 3'te 2'sini kaybedenler en az 10 yıl (3600 gün) prim ödemek koşuluyla malullük sigortasından yararlanabilecek. Malullük veya yaşlılık aylığı alırken tekrar sigortalı olarak bir işte çalışmaya başlayanlar yüze 33.5 sosyal güvenlik destek primi öderse aylıkları kesilmeyecek.
Ölüm aylığı nasıl bağlanacak?
En az 5 yıl (1800 gün) prim ödenmiş olması koşuluyla ölüm aylığı bağlanacak.
Borçlanmanın şartları ne olacak?
Askerlik süresi, ücretsiz analık süreleri, kısmi çalışma durumu, aylıksız izin süreleri, avukatlık staj sürelerini, grev ve lokavtta geçen sürelerini, herhangi bir suçtan tutuklanan veya gözaltına alınıp, bu suçtan beraat edenler bu sürelerini borçlanabilecek. Yurtdışındayken, sadece çalışılmış süre borçlanılabilecek.
Devlet katkı sağlayacak mı?
Malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları için prim oranı yüzde 20 olacak. Bunun yüzde 9'unu sigortalı, yüzde 11'ini işveren ödeyecek. Ayrıca devlet de yüzde 5 sosyal güvenlik katkı primi ödeyecek. Bütün
ücret ve aylıklar, zam ve tazminatlar prime tabi olacak. Prime esas kazanç tabanı, yürürlükteki asgari ücretin brüt tutarı, tavanı ise tabanın 6.5 katı olarak uygulanacak.
D. B. Tercüman