'Torba Yasa' ve 10 Bin Polis Alınmasına İlişkin Yasa, Veto Edildi

Torba yasa olarak adlandırılan 5319 sayılı Kanunun TBMM tarafından kabul edilmiş şeklini görmek için tıklayın.

10 bin polis alınmasını öngören tasarının veto edilme gerekçeleri için tıklayın.

TORBA YASANIN VETO EDİLME GEREKÇESİ AŞAĞIDA YER ALMAKTADIR.

Tarih : 05.04.2005
Konu : 5319 Sayılı Kanun
Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet SEZER tarafından yayımlanması uygun bulunmayan, 5319 sayılı "Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun", 33. maddesinin Türkiye Büyük Millet Meclisi'nce bir kez daha görüşülmesi için, Anayasa'nın değişik 89. ve 104. maddeleri uyarınca Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığı'na geri gönderilmiştir.

Söz konusu Yasa'nın Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığı'na geri gönderilme gerekçeleri aşağıda sunulmaktadır:

*****

T.C.
CUMHURBAŞKANLIĞI

SAYI : B.01.0.KKB.01-18/A-3-2005-257 05 / 04 / 2005

TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ BAŞKANLIĞINA

İLGİ: 25.03.2005 günlü, A.01.0.GNS.0.10.00.02-8980/27762 sayılı yazınız.

Türkiye Büyük Millet Meclisi Genel Kurulu'nca 23.03.2005 gününde kabul edilen 5319 sayılı "Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun" incelenmiştir.

İncelenen Yasa'nın 33. maddesinde,

"Devlet Hava Meydanları İşletmesi Genel Müdürlüğü, Genel Müdürlüğün işletiminde bulunan hava alanlarını, Yap-İşlet-Devret modeli çerçevesinde yaptırarak işletimini özel sektöre verdiği tesislerini, işletme dönemleri sonunda ve hizmetin bütünlüğü yönünden gerek gördüğü diğer tesislerini ihale yoluyla kiralamak suretiyle üçüncü şahıslar eliyle işlettirebilir."

düzenlemesine yer verilmiştir.

Yapılan düzenleme ile Devlet Hava Meydanları İşletmesi Genel Müdürlüğü'ne,

- Genel Müdürlüğün işletiminde bulunan hava alanlarını,

- İşletme dönemleri sonunda, yap-işlet-devret yöntemi ile yaptırılarak işletimi özel sektöre verilen tesisleri,

- Hizmetin bütünlüğü yönünden gerek gördüğü diğer tesisleri,

ihale yoluyla kiralayarak üçüncü şahıslara işlettirebilmesi için yetki verilmekte ve hava alanı ile tesislerin işletme haklarının, kiralama yoluyla üçüncü kişilere devredilebilmesine olanak sağlanmaktadır. Bu niteliği ile hava alanları ve tesislerin işletme hakkının devri özelleştirme kavramı kapsamında bulunmaktadır.

Çünkü, özelleştirme uygulamalarının düzenlenmesine ilişkin 24.11.1994 günlü, 4046 sayılı Yasa'nın 1. maddesinin (A) fıkrasının (f) bendi ile 15. maddesinde,

- Genel ve katma bütçeli idarelerle bunlara bağlı döner sermayeli kuruluşların mal ve hizmet üretim birimleri ve varlıklarının,

- Kamu iktisadi kuruluşları, bunların müessese, bağlı ortaklık, işletme ve işletme birimlerinin,

işletme haklarının verilmesi, kiralanması ya da mülkiyetin devri dışındaki benzeri yöntemlerle özelleştirilmesinin bu Yasa kurallarına göre yapılacağı belirtilirken, işletme hakkının kiralama yöntemiyle devrinin bir özelleştirme işlemi olduğu vurgulanmaktadır.

Anayasa'nın "Devletleştirme ve özelleştirme" başlıklı 47. maddesine, 13.08.1999 günlü, 4446 sayılı Yasa'yla eklenen üçüncü fıkrada,

"Devletin, kamu iktisadi teşebbüslerinin ve diğer kamu tüzelkişilerinin mülkiyetinde bulunan işletme ve varlıkların özelleştirilmesine ilişkin esas ve usuller kanunla gösterilir"

düzenlemesine yer verilerek, özelleştirme esas ve usullerinin yasada gösterilmesi gerektiği kurala bağlanmıştır.

Oysa, incelenen Yasa'nın 33. maddesinde, hava alanı ve tesislerin işletme hakkının "ihale yoluyla" kiralanarak devredilebileceği belirtilmiş; ancak, ihale usul ve esasları ile işletme hakkının devir süresi gibi önemli konulara yer verilmemiştir.

08.11.1984 günlü, 18569 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan "Devlet Hava Meydanları İşletmesi Genel Müdürlüğü (DHMİ) Ana Statüsü"nün 1. maddesinde, Devlet Hava Meydanları İşletmesi'nin, 233 sayılı Kamu İktisadi Teşebbüsleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname kurallarına bağlı, tüzelkişiliğe sahip bir kamu iktisadi kuruluşu olduğu belirtilmiştir.

Ana Statü'nün 3. maddesinin 3.fıkrasında, Kuruluş'un, Devlet İhale Yasası kurallarına bağlı olmadığı; 2. fıkrasında da, 233 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ve bu Ana Statü kuralları saklı kalmak üzere özel hukuk hükümlerine bağlı olduğu belirtilmiştir.

233 sayılı Kanun Hükmünde Kararname'nin incelenmesinden, bu Kanun Hükmünde Kararname'ye bağlı kamu iktisadi kuruluşlarının uyacakları ihale usul ve esaslarına ilişkin bir düzenlemeye yer verilmediği görülmektedir.

Özelleştirmenin teknik, ekonomik, yönetsel ve hukuksal altyapısı, 4046 sayılı "Özelleştirme Uygulamalarının Düzenlenmesine ve Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair kanun" ile düzenlenmiştir.

Yasa'nın,

- 1.maddesinin (A) fıkrasının (f) bendinde, "...kamu iktisadi kuruluşlarının temel kuruluş amaçlarına uygun mal ve hizmet üretim birimlerinin işletilmesi haklarının özelleştirilmesine ilişkin esasları düzenlemek" Yasa'nın amaçları arasında sayılmış,

- 15. maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinde, kamu hizmeti gören tekel niteliğindeki mal ve hizmetleri üreten kamu iktisadi kuruluşları ile bunların müessese, bağlı ortaklık, işletme ve işletme birimlerinin işletme haklarının verilmesi, kiralanması ya da mülkiyetin devri dışındaki benzeri yöntemlerle özelleştirilmesinin bu Yasa kuralları çerçevesinde yapılacağı belirtilmiş,

- Aynı maddenin son fıkrasında, bu madde gereğince işletme hakkı verilmesi, kiralama ya da benzeri yöntemlerle kullanma hakkının devrinde sürenin 49 yılı geçemeyeceği kurala bağlanmış,

- 18. maddesinde de, değer saptaması ve ihale yönetmelerine ilişkin ayrıntılı düzenlemelere yer verilmiştir.

Ayrıca, 4046 sayılı Yasa'nın 3 ve 4. maddelerinde, bir kuruluşun özelleştirme kapsamına alınmasından özelleştirmenin gerçekleştirilmesine kadar tüm süreçte karar verme yetkisi Özelleştirme Yüksek Kurulu'na, bu kararları uygulama görev ve yetkisi de Özelleştirme İdaresi Başkanlığı'na verilmiştir.

4046 sayılı Yasa'nın yukarıda yer verilen kuralları, bir kamu iktisadi kuruluşu olan Devlet Hava Meydanları İşletmesi'nin hizmet üretim birimleri olan hava alanlarının ve bu alanlarla ilintili tesislerin özelleştirilmesinin bu Yasa kuralları uyarınca yapılmasını gerektirmektedir.

Ne var ki, incelenen Yasa'nın 33. maddesindeki özel kural uyarınca, bu Yasa'nın yürürlüğe girmesiyle Devlet Hava Meydanları İşletmesi Genel Müdürlüğü'ne ilişkin hava alanları ve tesislerin özelleştirilmesinde 4046 sayılı Yasa'nın uygulama olanağı kalmayacaktır.

Çünkü, incelenen Yasa'nın 33. maddesinde 4046 sayılı Yasa'ya gönderme yapılmadığı gibi, özelleştirme yetkisi Devlet Hava Meydanları İşletmesi Genel Müdürlüğü'ne verilmekte ve özelleştirmenin "ihale yoluyla kiralamak suretiyle" yapılacağı belirtilmektedir.

Anayasa'nın 47. maddesinin üçüncü fıkrasına göre, yasakoyucu kuşkusuz 4046 sayılı Yasa'dan başka yasalarla da özelleştirmeye ilişkin düzenleme yapma yetkisine sahiptir. Ancak, bu durumda, özelleştirmeye ilişkin ihale ve bedel belirleme yöntem ve ilkeleri ile kiralama süresinin yasada gösterilmesi anayasal zorunluluktur.

Çünkü, yasa ile düzenleme, özelleştirme gibi kamu varlıklarının özel kesime satışına ya da işlettirilmesine olanak sağlayan durumlarda temel ilkelerin yasada düzenlenip, yönetime hukuksal çerçevesi yasa ile çizilmiş bir alan bırakılmasını gerektirmektedir. Yönetime, bu alanda ancak teknik ayrıntılar ve uygulamaya ilişkin düzenlemeler yapma olanağı bırakılabilir. Tersi durum, yasama yetkisinin devri anlamına gelmektedir.

İncelenen Yasa'nın 33. maddesinde, hava alanları ve tesislerin işletmesinin kiralanarak özel sektöre bırakılmasında uygulanacak ihalenin yöntem ve ilkelerinin, bedel saptama yönteminin, devir süresinin ve personel özlük haklarının düzenlenmemesi nedeniyle Anayasa'nın 6., 7. ve 47. maddelerine uygun düşmemektedir.

Yayımlanması yukarıda açıklanan gerekçelerle uygun görülmeyen 5319 sayılı "Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun", 33. maddesinin Türkiye Büyük Millet Meclisi'nce bir kez daha görüşülmesi için, Anayasa'nın değişik 89 ve 104. maddeleri uyarınca ilişikte geri gönderilmiştir.

Ahmet Necdet SEZER
CUMHURBAŞKANI