İzmir'de ilçe ilçe son durum
İzmir kale mi kaleyse kimin kalesi?
İzmir'de CHP'nin oy artış oranı, 2007'deki seçime kıyasla daha yüksek oldu. Ancak 2007 yılında 2002'ye kıyasla Ak Parti'nin oyu CHP'den daha fazla artmış olduğu için 9 yıllık sürede CHP'nin oyu 2'ye, Ak Parti'nin oyu da 3'e katlanmış oldu
ANKARA - Türkiye, Ak Parti'nin üçüncü seçiminde kazandığı zaferin nedenleri üzerinde kafa yorarken, Türkiye genelinde olduğu gibi üç büyük şehirde de oylarını önemli ölçüde artırmış olmasını analiz etmeye çalışıyor. CHP'nin oy oranı Ak Parti'den daha yüksek çıktı ve CHP'nin oy artış oranı da Ak Parti'de daha yüksek oldu. Ama CHP, İzmir'de kaybetmişgibi algılandı. Seçimden önce İzmir'le ilgili değerlendirmelerde şu noktalar ön plana çıkıyordu:
* 2004'deki yerel seçimde il genel meclisi seçimlerinde Ak Parti yüzde 49, CHP ise yüzde 20.9 oranında oy almıştı. 2009'daki il genel meclisi oylarının dağılımı tersine döndü, Ak Parti oyları yüzde 29'a, CHP oyları da yüzde 48.3'e düştü. 2009'daki yerel seçimde oyların büyük ölçüde CHP'ye gitmiş olması, 12 Haziran seçimlerinde Ak Parti'nin ?yerinde sayacağı? beklentisi yaratmıştı.
İki bakanla yarıştı
* 1986'daki referandumda tek başına ülke genelindeki oy dengesini etkileyerek 12 Eylül darbe yönetiminin getirdiği siyasi yasakların kaldırılmasını sağlayan İzmir,12 Eylül 2010'da yapılan son referandumda yüzde 63.7'lik hayır oyuyla harita üzerinde kırmızı bir şerit oluşturan ?hayırcı kumsal?ın elebaşı gibi görünüyordu. AKP'nin ?evet? kampanyası yürütmesine rağmen referandumda bu ölçüde yüksek ?hayır? oyu çıkmasınin, 2011 seçimlerinde AKP oylarında belirgin bir artış olmayacağı tahminlerine yol açtı.
* AKP'nin, iki önemli bakanı ile İzmir'de seçim sonuçlarını etkilemek için atağa kalkmasına, kente yönelik projelerle seçime asılmasına rağmen İzmir'de çok parlak bir sonuç alabileceğine İzmirli de ihtimal vermiyordu. ?Gavur İzmir? çıkışlarının, İzmir'in ?burnu akmış kir pas içinde çocuğa benzetilmesinin?, seçimden önce belediyeye yönelik operasyon yapılmasının, hatta Kars'taki heykelin yıkılmasının bile İzmirli seçmende ters tepeceği ve AKP'nin oylarının düşmese bile artmayacağı düşünülüyordu.
* CHP'nin ?kalesi? olarak görülen İzmir'de alacağı oyun yüzde 50'yi de aşacağı tahmin ediliyordu.
Peki rakamlar ne diyor?
İzmir'de seçimin ortaya koyduğu sonuçlar ise şöyle:
* 2002 yılında ilk kez seçime giren AKP, 321 bin 865 oy ile yüzde 17.2'lik bir oran elde etti. CHP 544 bin 862 oy alarak yüzde 29.1 oranında oy aldı. 2002'de İzmir'den CHP 16, AKP ise 8 milletvekili çıkardı.
* 2007'de AKP oyunu yüzde 97.8'lik artışla neredeyse ikiye katlayarak 636 bin 826'ya çıkardı ve oyların yüzde 30.5'ini aldı. CHP'ye oy veren seçmen sayısındaki artış ise yüzde 35.8 düzeyinde kaldı ve 740 bin 269 oyla yüzde 35.5'lik bir oy oranı kazandı. AKP 9, CHP 11, MHP de 4 milletvekili çıkardı.
* 2011 seçiminde İzmir'in seçmen sayısı yüzde 15 artarak 2 milyon 905 bin 922'ye çıktı. 12 Haziran'da seçmenin yüzde 88'i sandık başına gitti. AKP, oy sayısını 2007'ye kıyasla yüzde 48.3 artırarak, oyların yüzde 37.6'sını almayı başardı. CHP'nin oylarında bir önceki seçime göre artış ise yüzde 48.5 oldu. CHP oyların yüzde 43.8'ini aldı. AKP'nin seçmen sayısı 944 bin 976'ya, CHP'nin seçmen sayısı ise 1 milyon 99 bin 478'e ulaştı.
* 2002'de 11.9 puan olan CHP ile AKP arasındaki oy farkı, 2007'de 5.5 puana indi. 12 Haziran'da fark yeniden açıldı ve 6.2 puana yükseldi.
* CHP'nin oy artış oranı, 12 Haziran'da 2007'deki seçime kıyasla yüksek oldu. 2007'de 2002'ye kıyasla AKP'nin oyu CHP'den daha fazla artmış olduğu için 9 yıllık sürede CHP'nin oyu 2'ye, AKP'nin oyu da 3'e katlanmış oldu.
* 2009'daki yerel seçimde neredeyse tüm ilçelerde belediye başkanlıklarını CHP'nin kazanmış olmasına rağmen, 12 Haziran'da bazı ilçelerden çıkan Ak Parti oylarını yüzde 30'lara yaklaştırdı. AKP'nin 2007'de de önde olduğu ilçelerde CHP ile arasındaki makas son seçimde AKP lehine biraz daha açıldı. AKP'nin geride kaldığı bazı ilçelerde CHP ile aralarındaki makas da biraz daraldı.
Hep CHP'nin kalesi oldu
Son dönemde öyle bir niteleme yapılmasına rağmen, CHP ?hep CHP'nin kalesi? olmuş bir il değil. Şu anda CHP'li bir büyükşehir belediye başkanı tarafından yönetiliyor olmasına rağmen, İzmir'de belediye başkanlığı koltuğuna Adalet Partisi'nin Osman Kibar'ı da CHP'nin İhsan Alyanak'ı da, ANAP'ın Burhan Özfaturası da oturdu. Merkez sağ kadar sosyal demokratların da bulunduğu bir kent olarak, 1980'li yıllarda ANAP'ı da iktidara getiren ve götüren oylarda önemli bir paya sahip oldu. 1991'e gelindiğinde ANAP'a yüzde 25.6 ile verdiği desteği sollayan DYP oyları yüzde 27.5 ile Süleyman Demirel'i koalisyon ortağı olarak olsa da yeniden iktidara getirdi. Demirel'in ortağı Erdal İnönü'nün SHP'sine çıkan oylar ise yüzde 24.5'da kaldı. Sonra SHP, CHP çatısı altına girdi ve merkez sağ oylar daha da güçlendi. CHP, 1995 seçimlerinde İzmir'de yüzde 13.9 oy alabildi. 1999 seçiminde ise ülke genelinde olduğu gibi İzmir'de de barajı geçemeyen CHP'nin oyu yüzde 9.8'de kaldı. Kentin oy dağılımında DSP yüzde 40.3 oyla başı çekti ve 14 milletvekili çıkardı. Ülke genelinde yüzde 18 oyla ikinci parti olan MHP de İzmir'de yüzde 11.1 oy alarak 3 milletvekili çıkarttı. ANAP Yüzde 15.8 ile 5, DYP ise yüzde 9.6 ile 2 milletvekilliği kazandı. Milletvekili çıkaramasalar da Fazilet Partisi yüzde 4.9, HADEP ise yüzde 4.4 oy aldı. Diğer partilerin oyları ise çok düşük düzeylerde kaldı. Ülke genelinde olduğu gibi İzmir seçmeninin oyu da DSP-MHP-ANAP koalisyonunu işaret etti.
Ak Parti'nin oyu neden arttı?
Parti içi sorunları kamuoyuna ve seçmene yansıtmayan, güçlü ve karizmatik bir liderin önderliğinde istikrarı sürdürebilen bir iktidarın büyük rolü olduğu, yıllardır ihmal ettiği İzmir'i iktidar nimetlerinden yararlandırmayı vaat etmesinin de iktidar partisine yaradığı düşünülüyor. CHP milletvekili adaylarında yaygın kanaat, özellikle bazı ilçelerde İzmir teşkilatının yeterince çalışmadığı ve CHP'nin eski kadrolarının, yeniden aday gösterilmiş olsalar bile, seçim kampanyasını seyretmekle yetindikleri yönünde. Ayrıca iki bakanıyla İzmir'e yüklenen Ak Parti'nin ?CHP'nin elindeki yerel yönetimleri? hedef alarak propoganda yapmasının etkili olduğunu belirtiyorlar.
Ortada kalan oylar
Siyasi yelpazenin yanısındaki değişiklikler İzmir'deki seçmeni de etkiledi. 2002'de yüzde 17.5 olan Genç Parti'nin oyu, 2007'de yüzde 7.5'a indi. Genç Parti 12 Haziran seçimine ise katılmadı. Bu oyların da AKP, CHP ve MHP'ye dağıldığı tahmin ediliyor