5018 sayılı Kanundan kaynaklı, 'görevlendirme' sorunları
5018 Sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu İle İstihdamı Öngörülen
Kadro ve Görevlerde Uygulamada Ortaya Çıkan Sorunlar ve Çözüm Önerileri
5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu ile istihdamı öngörülen kadro ve görevlerde uygulamada ortaya çıkan sorunlar ve çözüm önerilerimi, yapılması beklenen II. dalga değişikliklerde kamu yararı için dile getirilmesi ihtiyacı doğmuştur.
Bilindiği gibi, 01.01.2006 tarihi itibariyle uygulamaya giren 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu ile kapatılan Bütçe Daire Başkanlıklarının yerine Strateji Geliştirme Daire Başkanlıkları kurulmuş yasa ile görev yapmak üzere ?Strateji Geliştirme Daire Başkanı-Mali Hizmetler Uzmanı-Mali Hizmetler Uzman Yardımcısı-İç Denetçi? kadroları ihdas edilmiş özlük hakları düzenlenmiştir. 26.05.1927 tarih ve 1050 sayılı Muhasebe-i Umumiye Kanunu'nda, ?Malmüdürü-Sayman/Sayman Yardımcısı-Ambar Memuru-Ayniyat Saymanı? kadrolu olarak öngörürken, 24.12.2003 tarih ve 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu'nda, ?özel bütçeli saymanlıklarda görev yapan ?Muhasebe Yetkilisi-Muhasebe Yetkilisi Yardımcısı-Taşınır Kayıt Kontrol Yetkilisi? ile yeni görev olan ?Taşınır Konsolide Görevlisi? hizmetlerini ise ?görevlendirme? ile yerine getirilmesi öngörülmüştür.
5018 sayılı Kanunun yürürlüğe girmesiyle birlikte, İdarelerde Strateji Geliştirme Daire Başkanlıkları kurulmadan Muhasebe Yetkilileri mevcut görevlerini ara vermeden ifa etmişlerdir. Söz konusu mevzuatta önemli aktör olarak görülen Muhasebe Yetkililerinin idari ve mali olarak görev ve sorumlulukları, detaylı bir şekilde yapılmasına karşın, özel bütçe Muhasebe Yetkilisi ile Muhasebe Yetkilisi Yardımcılarına kadro unvanı ve özlük haklarına yönelik hiçbir düzenleme yapılmamıştır.
Genel bütçeye ait idarelerin muhasebe hizmetlerini yürüten Bakanlığımız personelinin kadro ve özlük hakları verilmiş/korunmuş (hizmet gereklerine göre bu uygulamanın doğru olduğunu düşünüyorum) olmasına karşın, özel bütçeli idarelerde ise 5018 sayılı Kanunun yürürlüğe girmesinden bu yana muhasebe birimi sorumlusu olarak ?Muhasebe Yetkilisi?, ?Muhasebe Yetkilisi Yardımcısı? (Muhasebe Yetkilisi Adaylarının Eğitimi, Sertifika Verilmesi ile Muhasebe Yetkililerinin Çalışma Usul ve Esasları Hakkında Yönetmeliliğinin 4 üncü maddesi gereğince şartları taşıyan Mali Hizmetler Uzmanları Muhasebe Yetkilisi Yardımcısı sayılmıştır.) görevlendirme ile değişik kadrolarda çalışan personel tarafından, görevlendirme ile yürütülmektedir. Bu uygulamanın, aynı Kanunda görev yetki ve nitelikleri düzenlenmiş aynı işi yapan hatta daha fazla iş yoğunluğu ve sorumluluğu bulunan özel bütçe Muhasebe Yetkilisi ve Muhasebe Yetkilisi Yardımcılarının kadro ve özlük haklarının olmaması kariyer, liyakat, hizmet gerekleri, adalet ve eşitlik ilkeleri doğrultusunda yeniden değerlendirilmesi ihtiyacını ön plana çıkarmaktadır.
Üniversitelerde yani özel bütçede görev yapan Muhasebe Yetkilileri ile Muhasebe Yetkilisi Yardımcıları, şu anda dört saymanlığın birleşiminden oluşmuş bir hizmeti yürütmektedir. Bunları sıralayacak olursak,
1- 2006 yılı öncesi eski adıyla Bütçe Daire Başkanlığına devredilen Araştırma Fon Saymanlığı,
2- 2006 yılı itibariyle devredilen Sağlık Kültür ve Spor Dairesi Başkanlığı Saymanlığı,
3- Ayrı muhasebe usul ve esaslara tabi olan proje yürütücüleri adına banka hesaplarında ayrı ayrı hesaplarda takibi gereken BAP, TÜBİTAK, SAN-TEZ, ERASMUS, FARABİ, ÖYP (Öğretim Üyesi Yetiştirme Programı) ve Avrupa Birliği (AB) projeleri saymanlığı,
4- Asıl görev ve sorumluluğumuz olan özel bütçe (Üniversite) saymalığıdır. Mevcut durumu değerlendirdiğimizde gün geçtikçe yeni görevler gelmeye devam etmektedir.
Başka bir husus, yürürlükteki mevzuat gereğince; muhasebe hizmetlerinin yürütülmesinde ilgili yerlere zamanında rapor ve istatistik bilgilerinin gönderilmemesi ya da eksik, hatalı ve yanlış rapor ve istatistik gönderilmesinden dolayı mali sorumluluk tazminatı almadığımız halde Bakanlığınız aracılığıyla idarelerimizden cezai müeyyide isteme yetkisi verilmiştir. Yine, Muhasebe Yetkilisi Mutemetleri ile Taşınır Kayıt Kontrol Yetkilisi görevlerini yürüten kamu personeline mali sorumluluk için herhangi bir tazminat/ücret ödenmeden ?Kefalet? kesintisinin yapılması haksızlık olarak değerlendirilmektedir. Kefalet kesintilerinin emekli olduktan sonra hak sahiplerine iade edilse dahi kesilen tutar kadar çalışan mağdur edilmektedir. Bu çerçevede, evrensel hukuk normları dikkate alındığında bir kadro ve meslek grubu için ceza isteme yetkisi kullanan Devlet erki, yine aynı meslek grubunun ortaya çıkan/çıkacak mağduriyetleri gidermek için özlük haklarının iyileştirilmesi yönünde de kullanması gerektiğine inanıyorum
Üniversitemiz hesaplarının konsolide edilmesinde yıllık olarak yaklaşık 600 ile 700 milyon liralık büyüklükteki bütçeye ait gelir ve harcama belgelerini imzalamak, söz konusu belgeleri muhafaza etmek, ilgili yerlere hesap vermek için idari ve mali sorumluluğumuzu yerine getirmekteyiz. Üniversitelerde, 5018 sayılı Kanunun öngördüğü şekilde saydamlık ve hesap verilebilirlik ilkeleri çerçevesinde;
1- Sayıştay Başkanlığı,
2- Muhasebat Genel Müdürlüğü (sistem denetimi),
3- TÜBİTAK Başkanlığı iç denetçileri,
4- Sanayi ve Ticaret Bakanlığı İç denetçileri,
5- İdarelerin iç denetçileri,
6- Avrupa Birliği (Sayıştayı) denetçileri,
7- Ulusal Ajans Başkanlığı denetçileri olmak üzere saymanlık harcama belgeleri nitelikleri itibariyle değişik kamu kurum ve kuruluşları tarafından denetime tabi tutulmaktadır.
Bu kadar iş yükü ve sorumluluk karşısında gerek özlük haklarımız gerekse kadro unvanı olarak hiçbir hakka sahip değiliz. Seminer ve toplantılarda Bakanlığınız üst düzey bürokratlarının genel temennisi Muhasebe Yetkilisi ile Muhasebe Yetkilisi Yardımcılarının kadro ve özlük haklarının yapılması gerektiği yönünde görüş ve önerilerde bulunması bizleri beklentiye sevk etmiştir. Muhasebe Yetkilisi/Muhasebe Yetkilisi Yardımcısının üniversitelerde gün geçtikçe artan iş çeşitliliği ile hem idari hem de mali görev ve sorumlulukları artmaktadır. 01.01.2006 tarihinden itibaren Maliye Bakanlığı'nın bu konuya yönelik bir düzenleme yapmasını sabırla bekledik. Mevzuat uyarınca, Muhasebat Genel Müdürlüğü tarafından özenle düzenlenen Muhasebe Yetkilileri eğitimine katılıp ülke genelinde yapılan sınav neticesinde de Muhasebe Yetkilisi Sertifikasına sahip bulunmaktayız. Bu kadar ciddi bir sınava tabi tutulduktan sonra verilen Muhasebe Yetkilisi Sertifikasına sahip olanlara bu görev yetki ve sorumluluğa yakışır şekilde kadro ve özlük haklarının düzenlenmesini temenni ediyorum.
Mali anayasalar olarak bilinen 1050 sayılı Kanun ile 5018 sayılı Kanunun adalet ve eşitlik ilkeleri bazında karşılaştırmalı olarak analiz edildiğinde, 79 yıl yürürlükte kalan, 1927 tarihli 1050 sayılı Kanununda düzenlenen unvan ve mesleklerin kadro verilerek özlük haklarının düzenlenmiş olduğu görülmüştür. Ancak, kamuda sadece mali anayasa değil çağdaş ve modern yönetim anlayışı olarak nitelenen 2003 tarihli 5018 sayılı Kanun ile aynı unvan/mesleklerin görevlendirme ile yapılması göze çarpmaktadır. Kamuda modern yönetim anlayışı çerçevesinde bu çağda, gözden kaçan bu çelişkiyi takdirlerinize sunuyorum. 5018 sayılı Kanununda düzenlenen tüm pozisyon ve kadroların ikinci dalga olarak tabir edilen mevzuat değişikliklerinde, eşitlik ve adalet ilkeleri gözetilerek eşit işe eşit ücret çerçevesinde,
ü ?Muhasebe Yetkilisi Mutemedi? ile ?Taşınır Kayıt Kontrol Yetkilisi? görevlerini yürüten personele sembolik olmayan günümüz şartlarına uygun ücret ya da mali tazminat ödemesinin öngörülmesi,
ü ?Taşınır Kayıt Kontrol Yetkilisi? kadrolarının ihdas edilerek özlük haklarının düzenlenmesi, (Taşınır Konsolide Görevlisi kadro ihdasına gerek olmadığı bu görevin ise idarelerin Taşınır Kayıt Kontrol Yetkilisi tarafından yerine getirileceği şekilde yasal düzenleme yapılmasını öneri olarak sunuyorum)
ü ?Muhasebe Yetkilisi?, ?Muhasebe Yetkilisi Yardımcısı? (Muhasebe Yetkilisi Adaylarının Eğitimi, Sertifika Verilmesi ile Muhasebe Yetkililerinin Çalışma Usul ve Esasları Hakkında Yönetmeliliğinin 4 üncü maddesi gereğince şartları taşıyan Mali Hizmetler Uzmanları Muhasebe Yetkilisi Yardımcısı sayılmıştır.) kadrolarının ihdas edilerek idari ve mali sorumlulukları, iş yoğunluğu/yevmiye sayısı/nüfus kriterleri dikkate alınarak özlük haklarının düzenlenmesi,
ü İdarelerde istihdam edilen, aynı işi yapan ve farklı ücret alan, ?Mali Hizmetler Uzman Yardımcısı?, ?Mali Hizmetler Uzmanı? ile ?Strateji Geliştirme Daire Başkanı? kadrolarının mevcut özlük haklarının iç denetçilerde olduğu gibi standarda kavuşturulması için gereken yasal düzenlemelerin yapılması yukarıda dile getirilen sorunların temelde çözüme kavuşmuş olacaktır.
Adnan KOÇAK
Mali Hizmetler Uzmanı
Dokuz Eylül Üniversitesi
Strateji Geliştirme Daire Başkanlığı