KİT'ler Görevde Yükselmeye Tabi Midir?

1982 Anayasasının 128 inci maddesinde "Devletin, kamu iktisadi teşebbüsleri ve diğer kamu tüzelkişilerinin genel idare esaslarına göre yürütmekle yükümlü oldukları kamu hizmetlerinin gerektirdiği asli ve sürekli görevler, memurlar ve diğer kamu görevlileri eliyle görülür.
Memurların ve diğer kamu görevlilerinin nitelikleri, atanmaları, görev ve yetkileri, hakları ve yükümlülükleri, aylık ve ödenekleri ve diğer özlük işleri kanunla düzenlenir. Üst kademe yöneticilerinin yetiştirilme usul ve esasları, kanunla özel olarak düzenlenir." denilmektedir.

Anayasa'nın bu hükmüne dayanılarak, Kamu iktisadi Teşebbüsleri personel rejimi 399 sayılı Kanun hükmünde kararname çıkarılmış ve bu KHK'ya tabi personelin özlük hakları düzenlenmiştir.

399 sayılı KHK'ya tabi Kamu İktisadi Teşebbüslerinde memur, sözleşmeli personel ve işçi statüsünde olmak üzere üç statüde personel istihdam edilmektedir. Bunları kısaca özetleyecek olursak;
Memurlar: 657 sayılı Devlet Memurları Kanunun ve 399 sayılı Kanunu Hükmünde kararname hükümlerine tabidirler.
Sözleşmeli personel: 399 sayılı Kanunu Hükmünde Kararname hükümleri ve bu kararnamede hüküm bulunmayan hallerde Devlet Personel Başkanlığının görüşü üzerine 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu hükümleri uygulanmaktadır.
İşçiler: İş kanunu hükümleri uygulanmaktadır.

Kamu İktisadi Teşebbüslerinde çalışan personelin görevde yükselmeye tabi olup olmadıkları konusuna gelince;

Görevde yükselme 15.3.1999 tarih ve 99/12647 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile kararlaştırılmış ve 18/4/1999 tarih ve 23670 sayılı Resmi Gazete'de "Devlet Memurlarının Görevde Yükselme Esaslarına Dair Genel Yönetmelik" ismiyle yayımlanmıştır. Bu yönetmeliğin 1999 yılında yayımlanan ilk halinde 399 sayılı Kanun Hükmünde Kararname Kapsamında yer alan kuruluşlar kapsamda değildi. Ancak, yönetmelik 2000 yılında değiştirilmiştir. Yönetmeliğe 21.5.2000 tarih ve 2000/1231 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile geçici dördüncü madde eklenmiştir. Söz konusu bu Bakanlar Kurulu Kararı 21.12.2000 tarih ve 24267 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanmıştır. Eklenen geçici dördüncü madde de yer alan hüküm şu şekildedir: "399 sayılı Kanun Hükmünde Kararnameye tabi kamu iktisadi teşebbüsleri ve bağlı ortaklıkları, 657 sayılı Devlet Memurları Kanununa tabi personel ile sözleşmeli personeline ilişkin görevde yükselme yönetmeliklerini Devlet Personel Başkanlığının uygun görüşünü alarak en geç 2 ay içerisinde çıkarırlar. Bu Yönetmelikler: I, II ve III sayılı cetveldeki personelin görevde yükselme niteliğindeki atamalarıyla, cetveller arasındaki geçişlerde ilgili kadrolara atanmalarına ilişkin hususları kapsar."

Bu madde her ne kadar geçici madde de olsa, bir Bakanlar Kurulu Kararına dayanmakta ve tüm 399 sayılı KHK'ya tabi kurumları 2 ay içinde görevde yükselme yönetmeliklerini çıkarmalarını emretmektedir.

Diğer taraftan, "Devlet Memurlarının Görevde Yükselme Esaslarına Dair Genel Yönetmeliğin" 2 nci maddesinde yönetmelik kapsamındaki kurumlarda görevli baş müdür il ve bölge müdürleri ile Dışişleri Bakanlığı Kadrolarında bulunan uzmanlar hariç müdür ve daha alt görevlere görevde yükselme suretiyle atanacaklara uygulanacağı belirtilmiştir. Genel yönetmelik kamu kurum ve kuruluşlarına, kapsama dahil olmayan daha üst görevlere ilişkin düzenlemeleri, özel yönetmeliklerde yapabileceklerini belirtilmiştir. (Madde2 fıkra 2)

Burada şu hususu da belirtmek gerekmektedir. 1999 yılında yapılan yönetmelik Danıştay kararları çerçevesinde 2004 yılı sonunda değişmiş ve "Kamu Kurum Ve Kuruluşlarında Görevde Yükselme Ve Unvan Değişikliği Esaslarına Dair Genel Yönetmelik" ismini almıştır. Yönetmeliğin son haline bakmak için tıklayın.

Yönetmelikte 21.9.2004 tarih ve 2004/8246 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yapılan değişilikte 399 sayılı KHK'ya tabi kamu kurumlarının personeli açık bir şekilde kapsama dahil edilmiştir. Söz konusunu bu Bakanlar Kurulu Kararı 28/12/2004 tarih ve 25684 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanmıştır.

Burada konunun bir de 657 sayılı Kanun ve yapılan hatalı işlemlerde neler yapılacağı yönünden incelenmesi de gerekmektedir.

657 sayılı Devlet Memurları Kanunun 10 uncu maddesinde Amir Durumda Olan Devlet Memurlarının Görev ve Sorumlulukları "Devlet memurları amiri oldukları kuruluş ve hizmet birimlerinde kanun, tüzük ve yönetmeliklerle belirlenen görevleri zamanında ve eksiksiz olarak yapmaktan ve yaptırmaktan, maiyetindeki memurlarını yetiştirmekten, hal ve hareketlerini takip ve kontrol etmekten görevli ve sorumludurlar.
Amir, maiyetindeki memurlara hakkaniyet ve eşitlik içinde davranır. Amirlik yetkisini kanun, tüzük ve yönetmeliklerde belirtilen esaslar içinde kullanır.
Amir, maiyetindeki memurlara kanunlara aykırı emir veremez ve maiyetindeki memurdan hususi bir menfaat temin edecek bir talepte bulunamaz, hediyesini kabul edemez ve borç alamaz." denilmek suretiyle düzenlenmiştir.

Ayrıca, memurlar eylem ve işlemlerinden dolayı devleti zarara uğratmaları halinde verdikleri zarardan sorumludurlar. Memur kendisi faydalanmasa bile devlet doğan zarar dolayısı ile sebep olan memura rücu etme kakkı vardır.

14/06/1974 tarihli ve 14915 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Esas:1968/8 Karar: 1973/14 sayılı Danıştay İçtihatları Birleştirme Genel Kurul Kararında; idarenin hatalı işlemlerinden her zaman dönebileceği belirtildikten sonra idarenin hatalı terfi ve işlemlerine dayanarak ödediği meblağın istirdadına (geri alınmasına) bir mahkeme kararı olmadan karar verebileceğine ve idarenin yokluk, açık hata, memurun gerçek dışı beyanı veya hilesi hallerinde, süre kaydı aranmaksızın Kanunsuz terfi veya intibaka dayanarak ödediği meblağı her zaman geri alabileceğine belirtilen istisnalar dışında kalan hatalı ödemelerin istirdadının, hatalı ödemenin ilk yapıldığı tarihten başlamak üzere 90 gün içinde kabil olduğuna ve 90 gün geçtikten (90 günlük başvuru süresi 60 gün olarak değişmiştir.) sonra istirdat edilemiyeceğine karar vermiştir.

Yukarıdaki açıklamalar uyarınca diyoruz ki KİT'lerde görevli kamu personeli 21.5.2000 tarih ve 2000/1231 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile genel Yönetmelik kapsamına dahil edilmiştir.

İlgili Kamu İktisadi Teşebbüsüne, bir an önce yukarıda yer verilen Bakanlar Kurulu Kararına uymalarını, aksi halde bugün olmasa dahi, bir başka dönemde haklarında idari takibat yapılabileceğini belirtmek istiyoruz...