Bir dava nasıl zamanaşımına kalır?
Bütün deliller açık olmasına rağmen Çeber davası sürüncemede bırakılmıştı.
ENİS TAYMAN
İSTANBUL- Türkiye'de adaletin kanayan yarası haline gelen zamanaşımı davalarından en çok faydalananlar kamu görevlileri oldu. Özellikle işkence ve kötü muamele suçlamasıyla yargı önüne çıkarılan kamu görevlilerini hep ?zamanaşımı' kurtardı.
Bazılarının sonu AİHM'ye kadar uzanan davalarda zamanaşımına avukat Ömer Kavili'nin deyişiyle ?devlet terbiyesi' yol açıyor. Kavili zamanaşımını şöyle değerlendirdi: ?Zamanaşımı standart. Ancak memurların yargılandığı davalarda yargı yetkisini idareye devrediyor. İdare, sanık olan memurların yerini değiştiriyor. Hızlı hareket edemeyen yargı, sanığı kendi yetki bölgesinde sorgulayamıyor. Talimatla uğraşıyor. Talimatla da ifade alınamıyor. Kimi zaman mühür bile eksik kalıyor. Burada sorumluluk, etkili soruşturma yapmayan savcılık makamı ve açılan davayı delilleri toparlamadan usul eksikliklerine sebep veren mahkemelerde.?
Etkin soruşturma yok
?Adaletin Yok Olduğu An: Zamanaşımı' başlıklı TİHV çalışmasını yürüten Hülya Üçpınar ve Evren Özer de ?Yaşam hakkı ihlallerinin zamanaşımına uğramasının temel nedeni soruşturmaların etkin yapılmıyor olmasıdır? dedi. TİHV'nin 1990'larda ağır insan hakları ihlallerini içeren eylemlerin insanlığa karşı suç kabul edilmesi için bir çalışma başlattığını belirten Özer, bu suçların zamanaşımından kurtarılması için çalıştıklarını söyledi. Hülya Üçpınar ise ?Eski TCK'da 20 yıl olan zamanaşımı süresi nedeniyle yaşam hakkı ihlallerinin yoğun olarak yaşanmaya başladığı 1990'lara ait ihlaller ancak 2010'dan itibaren yıl yıl zamanaşımına uğrayacak? derken, yaşam hakkı ihlallerinin zamanaşımına uğramasının temel nedenini soruşturmaların etkin yapılmıyor olmasına bağladı.
İnsanlık suçunda olmaz
Üçpınar, ?Etkin soruşturma yaşam hakkının korunması, yaşam hakkına yönelik fiillerin ceza yaptırımına bağlanması ve fiiller gerçekleştikten sonra da sonuç alınabilir şekilde soruşturulma işkence ve yaşam hakkına yönelik fiillerin ağırlığı nedeniyle zamanaşımı kaldırılmalı? diye konuştu. Ercan Kanar da zamanaşımının hukuk felsefesi açısından öneminin kamu yararı kalması olduğunu belirterek, ancak insanlığa karşı suçlarda zamanaşımının olmaması gerektiğine dikkat çekti.
Örnek bazı önemli davalar
A. YAMAN: 1995'te gözaltına alındı. İşkencede sol kolunu hiç kullanamaz hale geldi. 23 duruşma sonra dava zamanaşımına uğradı.
SÜLEYMAN YETER: 1999'da gözaltına alındıktan iki gün sonra ölüsü ailesine verildi. 15 kişiye işkence iddiasıyla dokuz polis hakkında dava açıldı. Dava 2007'de zamanaşımı nedeniyle düştü.
ENGİN ÇEBER: Davada savcının kararın bozulması talebi Yargıtay'da kabul edildi. Böylece ?işkenceyle adam öldürme' fiili dışında kalan sanıklara zamanaşımı yolu açıldı. İki gardiyan, üç polis ve bir doktorla ilgili cezalarda zamanaşımı söz konusu.
BAYRAMPAŞA KATLİAMI: Ölüme sebebiyet vermekten 39 erin yargılandığı davada zamanaşımı 2020'de bitiyor. Ama onun daşındaki görevi kötüye kullanmak, görevi ihmal, evrakta sahtecilik gibi suçlardan açılan davalar zamanaşımına uğradı.
N.Ç.: Aralarında asker, memur, esnafın da bulunduğu 26 kişinin tecavüzüne uğrayan N.Ç.'nin temyiz davası zamanaşımı tehlikesiyle karşı karşıya. Tecavüz suçunda da zamanaşımı tehlikesi var.