İşçi-memur dışında herkes vergi kaçırıyor
TÜrkİye'de vergi sisteminde vergi oranları arttıkça, mükellefin daha fazla vergi kaçırdığı ortaya çıkıyor.
Maliye Bakanlığı Hesap Uzmanları Kurulu'nun 2004 yılı vergi incelemeleri, Türkiye'de kazanılan her 100 liranın sadece 40.5 lirasının vergisinin ödendiğini ortaya koydu. Vergi kaçırdığı belirlenen mükelleflere de 7.2 katrilyon lira ceza kesilmesi istendi. Hesap Uzmanları Kurulu'nun denetim sonuçları, ülkede vergi kayıp ve kaçağının boyutlarının hâlâ yüksek düzeylerde seyrettiğini gözler önüne serdi. Verilere göre 2004 yılında denetim birimlerinin Türkiye çapında
gerçekleştirdikleri vergi incelemelerinde ortaya çıkarılan kaçağın yüzde 51'ini hesap uzmanları, yüzde 1'ini müfettişler, yüzde 32'sini gelirler
kontrolörleri, yüzde 16'sını da vergi denetmenleri buldu.Denetim elemanı başına düşen matrah farkında da, hesap uzmanları yüzde 64'lük oran ile ilk sırada yeraldı.
Gelir vergisi
İnceleme sonuçlarına göre, hesap uzmanları geçen yıl 2 bin 494 vergi incelemesinde bulundu. Denetlenen mükelleflerin devlete 6 katrilyon 139 trilyon 712 milyar 991 milyon lira gelir beyan ettiği, buna karşılık 8 katrilyon 999 trilyon 395 milyar 604 milyon lirayı ise kaçırarak, katrilyonlarca lira daha az vergi ödediği saptandı.
Böylece incelemeye alınan mükelleflerin kazandıkları her 100 liranın sadece 40.5 lirasını devlete beyan ettiği, kalanını da gizleyerek vergi kaçırdığı anlaşıldı. Bu şekilde incelenen mükellef başına kaçak tutarı da 3 trilyon 608 milyar 418 milyon lira olarak hesaplandı.
Hesap uzmanlarının denetim sonuçlarına göre, ülkemizde bordro mahkûmları olarak adlandırılan işçi ve memurlar dışında kalan hemen herkes vergi kaçırıyor. İnceleme sonuçlarına göre; gelir vergisinde, işadamları ile doktor, avukat gibi serbest meslek erbabı, zirai kazanç sahipleri ve rant geliri elde edenler, kazandıkları her 100 liranın sadece 23 lirasını beyan ediyor. Gelir vergisinde denetime alınan mükellef başına ortalama kaçak tutarı 11 trilyon 385 milyar 851 milyon lira olarak belirlendi. Kurumlar vergisinde de şirketler, kasaya giren her 100 liranın ancak 16.4 lirasını beyan etti. Kurum başına ortalama kaçak tutarı da 3 trilyon 89 milyar 376 milyon lira olarak tespit edildi. Katma değer vergisinde ise beyan oranı yüzde 93.2'yi buluyor. Bu vergide de ortalama kaçak miktarı 483 milyar 508 milyon lira oldu. Özel tüketim vergisinde de her 100 liranın 95.7 lirası için beyanda bulunuldu. ÖTV'de de inceleme başına ortalama kaçak tutarı 184 milyar 588 milyon Lira. En büyük kaçak damga vergisinde. Bu vergide mükellefler, vergiye tabi gelirin sadece yüzde 1.3'ü bildirdi. Damga vergisinde mükellef başına kaçak tutarı, 10 milyar 594 milyon 737 bin lira olarak hesaplandı. Diğer vergilerde ise beyan oranı yüzde 52.24. Mükellef başına kaçak da 353 milyar 84 milyon lira.
Kayıt dışı ekonomi açıklanıyor
Bu arada Hesap Uzmanları Kurulu, 60. kuruluş yıldönümü nedeniyle kayıt dışı ekonomiyi, düzenleyeceği panelle yeniden tartışmaya açıyor.Bugün Maliye Bakanı Kemal Unakıtan, TÜSİAD Başkanı Ömer Sabancı, Gelir İdaresi Başkanvekili Osman Arıoğlu, Hesap Uzmanları Kurulu Başkanı Mahmut Vural ve Vergi Konseyi Başkanı Mustafa Uysal konuyla ilgili değerlendirmelerde bulunacaklar. Vergi Konseyi Genel Sekreteri hesap uzmanı Serdar Koyutürk de, Hesap Uzmanları Kurulu'nun uzun süredir beklenen ?Kayıt Dışı Ekonomi Raporunu'' kamuoyuna açıklayacak.
h.o.tercüman