Harcırah Kanununda Yapılan Değişikliğin Geriye Yürüyemeyeceğine İlişkin Örnek Dilekçe

Harcırah Kanununda Yapılan Değişikliğin Geriye Yürüyemeyeceğine İlişkin Örnek Dilekçe

Bilindiği üzere, harcırah verilmemesine ilişkin olarak 2003 Mali Yılı Bütçe Kanununda yapılan düzenlemeler hakkında Anayasa Mahkemesince yürürlüğün durdurulması kararı verilmiştir. Bu karar üzerine Maliye Bakanlığınca hazırlanan yeni düzenleme ile 6245 sayılı Harcırah Kanunu değiştirilmiş ve harcırah verilmemesine ilişkin hükümler bu kez bu Kanuna eklenmiştir. Ancak, yeni Kanun 12.8.2003 tarihli Resmi Gazetede yayımlanmasına rağmen, bazı hükümleri 22.7.2003 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere yürürlüğe konulmuştur. Böylece Kanun geriye yürütülmüştür. Oysaki hukuk devletinde aslolan kazanılmış hakların korunmasıdır. Bu çerçevede, 22.7.2003-12.8.2003 tarihleri arasında naklen atanması yapılanların önce idarelerine bir dilekçe ile başvurarak harcırahlarını talep etmesi, daha sonra da idareden gelen olumsuz cevap üzerine (60 gün içinde cevap verilmemesi de olumsuz cevap sayılır) idare mahkemesinde dava açması gerekmektedir. Geriye yürüyen düzenlemenin hukuk ihlali içerip içermediğine İdare Mahkemesi ve Anayasa Mahkemesi karar verecektir. Örnek dava dilekçesi için tıklayın.

İDARE MAHKEMESİ BAŞKANLIĞINA

YÜRÜTMENİN DURDULMASI TALEPLİDİR

DAVACI : ???????.
(başvuranın adı ve adresi yazılacak)

DAVALI : ...................
(Son görev yapılan kurum yazılacak)

DAVA KONUSU: Davalı İdarenin, 4833 sayılı 2003 Malî Yılı Bütçe Kanununun Kısmen veya tamamen uygulanmayacak hükümlerini düzenleyen 51 inci maddesinin (f) bendine dayanarak tarafıma ödenmesi gereken sürekli görev harcırahının ödenmemesine ilişkin işleminin iptali ve yürütmesinin durdurulmasına, bu işlemin dayanağı olan 4833 Sayılı Kanunun 51 inci maddesinin (f) bendi ile 12.08.2003 tarihli Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren 4969 sayılı "Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun"un 16'ncı maddesinde yer alan ; "b) 1, 2, 3, 6, 7, 8, 9, 10, 11 ve 12 nci maddeleri ile geçici 1 ve geçici 3 üncü maddeleri 22.7.2003 tarihinden geçerli olmak üzere yayımı tarihinde," bendinin Anayasa'ya aykırılığı nedeniyle iptali için Anayasa Mahkemesi'ne başvurulmasına ve Anayasa Mahkemesinin vereceği karara kadar davanın geri bırakılarak Anayasa Mahkemesi'nin kararına göre işlemin iptaline karar verilmesi ve Anayasa Mahkemesinin vereceği karara kadar davanın geri bırakılarak Anayasa Mahkemesi'nin kararına göre işlemin iptaline karar verilmesi istemleridir.

TEBLİĞ TARİHİ :......
(İdareye başvurulduktan sonra idarenin ret kararı veya atanma tarihi yazılacak)

AÇIKLAMALAR : .......Bakanlığı'na ....?. tarihinde naklen atandım. Davalı idare, 6245 sayılı Harcırah Kanununda yer alan hükümler gereğince tarafıma ödenmesi gereken sürekli görev harcırahımı ödemesi için yapmış olduğum başvuruyu 2003 yılı Bütçe Kanununun 51 inci maddesinin (f) bendinde yer alan hükme dayanarak reddetmiştir. Bu işlemin aşağıda belirtmiş olduğum nedenlerden dolayı iptali gerekir.

1- 2003 yılı Bütçe Kanununun 51 inci maddesinin (f) bendinde; "10.2.1954 tarihli ve 6245 sayılı Kanun kapsamında bulunan kurum ve kuruluşlar ile özel hükümler gereğince anılan Kanun kapsamı dışında yer alan tüm kamu kurum ve kuruluşlarında, istihdam edilme şekline bakılmaksızın; ilk defa veya yeniden göreve alınanlar ile bunların aile fertlerine bu nedenlerle harcırah ödenmez, bu amaçla başka bir adla ödeme yapılamaz.

Yukarıda belirtilen kurum ve kuruluşlarda istihdam edilen personelden, kendilerinin yazılı talebi üzerine 1.4.2003 tarihinden itibaren bu kurum ve kuruluşlar arasında veya bunların başka yerlerdeki birimleri arasında naklen ataması yapılanlar ile başka yerlerde sürekli veya geçici olarak görevlendirilenlere, 10.2.1954 tarihli ve 6245 sayılı Kanunda veya özel mevzuatlarında bu atama veya görevlendirmeler için öngörülen harcırah ödenmez, bu amaçla başka bir adla dahi olsa herhangi bir ödeme yapılamaz. ....10.2.1954 tarihli ve 6245 sayılı Kanun ile diğer mevzuatın bu bende aykırı hükümleri uygulanmaz." hükmüne yer verilmiştir.

Davalı idare bu hükme dayanarak tarafıma ödemesi gereken sürekli görev harcırahımı ödememiştir. Halbuki sürekli görev harcırahının kimlere ve hangi hallerde ödeneceği 6245 sayılı Harcırah Kanununda düzenlenmiştir.

6245 sayılı Harcırah Kanunun harcırah verilecek kimseleri düzenleyen 4 üncü maddesinde ; "Bu Kanunda belirtilen hallerde:
1. Bu Kanun kapsamına giren kurumlarda çalışan memur ve hizmetliler ile aile fertlerine ve aynı kurumlarda fahri olarak çalışanlara;
2. Memur veya hizmetli olmamakla beraber kurumlarca geçici bir vazife ile görevlendirilenlere;
3. Kadrosuzluk dolayısıyla açıkta kalan memurlara ve bunların aile fertlerine;
7. Emekliye ayrılanlar ile bunlardan tekrar hizmete alınmaları dolayısıyla kesilmiş olan emekli aylıkları yeniden bağlananlara ve bunların aile fertlerine;
.....
9. Birlik halinde yabancı memleketlere gönderilecek Türk Silahlı Kuvvetleri mensuplarına ve bunların Türkiye'de bırakacakları aile fertlerine;
........
Harcırah verilir.
Ancak, becayiş olunanlar ile, mahallen temin ve görevlendirilmeleri mümkün ve mutat olan hizmetlilere ve bunların aile fertlerine yeni veya açıktan atanmalarında ve emeklilik hariç görevlerine son verilme hallerinde harcırah verilmez." hükmüne yer verilmiştir. Bu hükümde kimlere harcırah ödemesinde bulunulacağı ve kimlere bu ödemenin yapılamayacağı belirtilmiştir. Bu çerçevede ilk defa veya yeniden atanan memurlara harcırah ödemesinde bulunulmayacağına ilişkin bir ifadeye yer verilmemiştir. 6245 sayılı Kanunun bu hükmü dururken bu hükmü bertaraf edecek şekilde 2003 Yılı Mali Bütçe Kanununa hüküm konulması açıkça Anayasaya aykırıdır.

2. Harcırah ödenmemesine ilişkin işleminin dayanağı, 2003 Yılı Mali Bütçe Kanununun 51 inci maddesinin (f) bendinde yer alan şu hükümdür: "10.2.1954 tarihli ve 6245 sayılı Kanun kapsamında bulunan kurum ve kuruluşlar ile özel hükümler gereğince anılan Kanun kapsamı dışında yer alan tüm kamu kurum ve kuruluşlarında, istihdam edilme şekline bakılmaksızın; ilk defa veya yeniden göreve alınanlar ile bunların aile fertlerine bu nedenlerle harcırah ödenmez, bu amaçla başka bir adla ödeme yapılamaz.
Yukarıda belirtilen kurum ve kuruluşlarda istihdam edilen personelden, kendilerinin yazılı talebi üzerine 1.4.2003 tarihinden itibaren bu kurum ve kuruluşlar arasında veya bunların başka yerlerdeki birimleri arasında naklen ataması yapılanlar ile başka yerlerde sürekli veya geçici olarak görevlendirilenlere, 10.2.1954 tarihli ve 6245 sayılı Kanunda veya özel mevzuatlarında bu atama veya görevlendirmeler için öngörülen harcırah ödenmez, bu amaçla başka bir adla dahi olsa herhangi bir ödeme yapılamaz. 10.2.1954 tarihli ve 6245 sayılı Kanun ile diğer mevzuatın bu bende aykırı hükümleri uygulanmaz." hükmü ile 4969 sayılı Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunun 16'ncı maddesinde yer alan; "Bu Kanunun; b) 1, 2, 3, 6, 7, 8, 9, 10, 11 ve 12 nci maddeleri ile geçici 1 ve geçici 3 üncü maddeleri 22.7.2003 tarihinden geçerli olmak üzere yayımı tarihinde,
....Yürürlüğe girer."girer hükmüne yer verilmiştir.

Aşağıda belirtilen nedenlerden dolayı 16'ncı maddenin ( b) bendinde yer alan "1, 2, 3, 6, 7, 8, 9, 10, 11 ve 12 nci maddeleri ile geçici 1 ve geçici 3 üncü maddeleri 22.7.2003 tarihinden geçerli olmak üzere yayımı tarihinde," ibaresi Anayasaya aykırıdır.

Bu hükümler aşağıda izah edilecek nedenlerle Anayasa'ya aykırı olduğundan, Anayasa'nın 152 nci maddesi gereğince Mahkemeniz tarafından, ilgili hükmün iptali için Anayasa Mahkemesine başvurulmasını talep ediyoruz.

3.Anayasa'ya aykırılık gerekçeleri Anayasa Mahkemesi benzer konularla ilgili olarak açılan davalarda bütçe kanununun ilgili maddelerini iptal etmiştir. Buna rağmen aynı hükümlerin sürekli olarak bütçe kanunlarına konulmasını Hukuk Devleti ilkesiyle bağdaştırmak mümkün değildir.

Anayasa Mahkemesi benzer bir konuda vermiş olduğu 28.03.2003 tarihli ve 25062 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Esas Sayısı : 2003/8 Karar Sayısı : 2003/9 nolu iptal kararında aşağıdaki gerekçelere yer vermiştir.

"Anayasa'nın 87 nci maddesinde, Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin görev ve yetkileri yasa koymak, değiştirmek ve kaldırmak yanında bütçe yasa tasarısını görüşmek ve kabul etmek olarak belirtilmiştir. Bütçe yasalarıyla diğer yasalar arasında yapılan bu ayrım karşısında herhangi bir yasa ile düzenlenmesi gereken bir konunun bütçe yasası ile düzenlenmesine veya herhangi bir yasada yer alan hükmün bütçe yasaları ile değiştirilmesine ve kaldırılmasına imkan bulunmamaktadır.

Anayasa'nın 88 inci ve 89 uncu maddelerinde yasa tasarı ve tekliflerinin Türkiye Büyük Millet Meclisi'nce görüşülmesi usul ve esasları ile yayımlanması düzenlenirken, bütçe yasa tasarılarının görüşülme usul ve esasları 162 nci maddede ayrıca belirtilmiştir. Bu maddeye göre, bütçe yasa tasarılarının görüşülmesinde ayrı bir yöntem kabul edilmiş, Genel Kurul'da üyelerin gider artırıcı veya gelir azaltıcı tekliflerde bulunmaları önlenmiştir. Anayasa'nın 89 uncu maddesinde de, Cumhurbaşkanı'na bütçe yasalarını bir daha görüşülmek üzere TBMM'ne geri gönderme yetkisi tanınmamıştır. Öte yandan, Anayasa'nın 163 üncü maddesinde, bütçelerde değişiklik yapılabilmesi esasları ayrıca düzenlenmiş, Bakanlar Kurulu'na kanun hükmünde kararname ile bütçede değişiklik yapma yetkisi verilmemiştir.

Anayasa'da birbirinden tamamen ayrı ve değişik biçimde düzenlenen bu iki yasalaştırma yönteminin doğal sonucu olarak birinin konusuna giren bir işin, ötekiyle ilgili yöntemin uygulanması ile düzenlenmesi, değiştirilmesi veya kaldırılması mümkün bulunmamaktadır.

Anayasa'nın 161 inci maddesinin son fıkrasında, "Bütçe kanununa bütçe ile ilgili hükümler dışında hiçbir hüküm konulamaz" denilmektedir. Maddenin gerekçesinde de belirtildiği gibi, bütçe yasalarının öteki yasalardan ayrı olmaları nedeniyle, bir yasa kuralı nasıl aynı nitelikte bir yasa kuralıyla değiştirilebilirse bütçe yasalarının da aynı yöntemle hazırlanmış ve kabul edilmiş bir bütçe yasası ile değiştirilmesi gerekir. Yasa konusu olabilecek bir kuralı kapsamaması koşuluyla "bütçe ile ilgili hükümler" ifadesi de bütçeyi açıklayıcı, uygulanmasını kolaylaştırıcı nitelikte düzenlemeler olarak değerlendirilmelidir.

Bir yasa kuralının bütçeden gider yapmayı ya da bütçeye gelir sağlamayı gerektirir nitelikte bulunması, mutlak biçimde "bütçeyle ilgili hükümlerden" sayılmasına yetmez. Her yasada gidere neden olabilecek değişik türde kurallar bulunabilir. Böyle kuralların bulunmasıyla örneğin, yargı, savunma, eğitim, sağlık, tarım, ulaşım vb. kamu hizmeti alanlarına ilişkin yasaların bütçeyle ilgili hükümler içerdiği kabul edilirse, bu konulardaki yasaların değiştirilip kaldırılması içinde bütçe yasalarına hükümler koymak yoluna gidilebilir. Oysa, bu tür yasa düzenlemeleri, bütçenin yapılması ve uygulanması yöntemiyle ilişkisi bulunmayan, yasa koyucunun başka amaçla ve bütçe yasalarından tümüyle değişik yöntemlerle gerçekleştirilmesi gereken yasama işlemleridir. 161 inci maddedeki "bütçeyle ilgili hüküm" ibaresine dayanılarak, gider ya da gelirle ilgili bir konuyu olağan bir yasa yerine bütçe yasası ile düzenlemek, Anayasa'nın 88 inci ve 89 uncu maddelerini bu tür yasalar bakımından uygulanamaz duruma düşürmektedir.

Anayasa'nın 161 inci ve 162 nci maddelerinin getiriliş amacı, bütçe yasalarında yıllık bütçe kavramı dışındaki konulara yer vermemek, böylece bütçe yasalarını ilgisiz kurallardan uzak tutarak kendi yapısı içinde bütünleştirmektir.

Olağan yasalarla düzenlenmesi gereken bir konunun yasalaşma yöntemi ve niteliği farklı olan 2002 Malî Yılı Bütçe Kanunu'nun 41. maddesinin itiraz konusu (c) fıkrası ile düzenlenmiş olmasının bütçeyle ilgisi olmaması nedeniyle Anayasa'nın 87 nci, 88 inci, 89 uncu, 161 inci ve 162 nci maddelerine aykırıdır. Kuralın iptali gerekir."

4- 4969 sayılı Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun 1'inci maddesinde; "10.2.1954 tarihli ve 6245 sayılı Harcırah Kanununun;
a) 10 uncu maddesinin (1) numaralı bendinin başına "Kendi yazılı talepleri üzerine gönderilenler hariç olmak üzere;" ibaresi eklenmiş ve aynı bentte yer alan "yeniden veya" ibaresi metinden çıkarılmıştır.
b) 33 üncü maddesinin (b) fıkrasının son paragrafı aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
Bu şekilde gündelik ödenenlerden, yatacak yer temini için ödedikleri ücretleri belgelendirenlere, belge bedelini aşmamak üzere, gündeliklerinin tamamına kadar olan kısmı ayrıca ödenir.
c) 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (7) numaralı bendi ile ikinci fıkrası, 9 uncu maddesinin (a) bendi, 10 uncu maddesinin (2), (3) ve (4) numaralı bentleri, 11 inci maddesi, 56 ncı maddesinin (c) bendi yürürlükten kaldırılmıştır.
d) 56 ncı maddesinin (a) bendindeki "Re'sen veya isteği üzerine emekliye ayrılan memur ve hizmetlilerle" ibaresi ile "ve cezaen olmamak üzere kurumlarınca vazifelerine son verilen hizmetlilere" ibaresi, 59 uncu maddesinin birinci fıkrasında yer alan "ile 10 uncu maddenin 2 nci bendi kapsamına girenlerden 56 ncı maddede belirtilen süre içinde ikamet edecekleri yere taşınmayanlar," ibaresi madde metinlerinden çıkarılmıştır."hükmüne, 16'ncı maddesinde ise; Bu Kanunun;
a) 13 üncü maddesi 5.7.2003 tarihinden geçerli olmak üzere yayımı tarihinde,
b) 1, 2, 3, 6, 7, 8, 9, 10, 11 ve 12 nci maddeleri ile geçici 1 ve geçici 3 üncü maddeleri 22.7.2003 tarihinden geçerli olmak üzere yayımı tarihinde,
c) 4 üncü maddesi 24.7.2003 tarihinden geçerli olmak üzere yayımı tarihinde,
d) Diğer maddeleri yayımı tarihinde,
Yürürlüğe girer."girer hükmüne yer verilmiştir.

Aşağıda belirtilen nedenlerden dolayı 16'ncı maddenin ( b) bendinde yer alan "1, 2, 3, 6, 7, 8, 9, 10, 11 ve 12 nci maddeleri ile geçici 1 ve geçici 3 üncü maddeleri 22.7.2003 tarihinden geçerli olmak üzere yayımı tarihinde,"ibaresi Anayasaya aykırıdır.

Anayasanın 10'uncu maddesinde; "Herkes, dil, ırk, renk, cinsiyet, siyasi düşünce, felsefi inanç, din, mezhep ve benzeri sebeplerle ayırım gözetilmeksizin kanun önünde eşittir. Hiçbir kişiye, aileye, zümreye veya sınıfa imtiyaz tanınamaz. Devlet organları ve idare makamları bütün işlemlerinde kanun önünde eşitlik ilkesine uygun olarak hareket etmek zorundadırlar."hükmü yer almaktadır.

22.07.2003 tarihinde Anayasa Mahkemesince 2003 yılı Bütçe Kanununun 51/f bendinin yürürlüğünün durdurulmasına karar verilmiştir. Bu çerçevede 22.07.2003 tarihinden sonra 6245 sayılı Harcırah Kanununda yer alan hükümler gereğince yazılı talepleri üzerine başka yerlere daimi olarak gönderilenlere daimi vazife harcırahı ödenmesi gerekmektedir. Ancak, 12.08.2003 tarihinde Resmi Gazetede yayımlanan 4969 sayılı Kanunun 16'ncı maddesinin (b) bendi daimi vazife harcırahına hak kazananlar açısından kazanılmış hakların ihlali niteliğindedir. Kişilerin Devlete olan inancını zedeleyici niteliktedir. Halbuki kazanılmış hakların korunması Hukuk Devleti İlkesinin en önemli bir ögesidir. Kişilerin mevcut kanunlara göre elde ettikleri haklarının çıkarılan bir kanunla geçmiş bir tarihten itibaren ortadan kaldırmak hukuk devletinde olmaması gereken bir durumdur. Kişilerin elde edilmesi muhtemel haklarını ortadan kaldıran kanunların Resmi Gazetede yayımlanmasından itibaren veya Resmi Gazetede yayımlanmasından itibaren belirli bir süre sonra yürürlüğe girmesi gerekmektedir. Aksi takdirde kamu görevlileri geleceğe kuşkuyla bakmak zorunda kalır.

16'ncı maddesinin (c) bendinde yer alan "4 üncü maddesi 24.7.2003 tarihinden geçerli olmak üzere yayımı tarihinde, yürürlüğe girer" ibaresi ile ek göstergeler açısından bir kısım memurların geriye dönük olarak mağduriyetleri giderilmeye çalışılırken yukarıda belirtmiş olduğumuz bentte ise memurların kazanılmış hakları geriye dönük olarak ortadan kaldırılmaya çalışılmaktadır. Bu yönüyle de yukarıda belirtmiş olduğumuz (b) bendi eşitlik ilkesine aykırıdır.

Belirtmiş olduğumuz nedenlerden dolayı 12.08.2003 tarihinde Resmi Gazetede yayımlanan 4969 sayılı Kanunun 16'ncı maddesinin (b) bendi Anayasanın eşitlik ilkesine aykırıdır.

Görüleceği üzere Anayasa Mahkemesi Anayasa'ya açıkça aykırı yasal düzenlemeye dayanılarak davalı idare tarafından tarafıma ödenmeyen sürekli görev harcırahına ilişkin işlemin telafisi imkansız zararıma yol açıcı olduğundan Anayasa'nın 152. Maddesi gereği anılan Yasa Maddesinin Anayasa'ya aykırılığı sebebiyle iptali istemi ile Anayasa Mahkemesi'ne başvurulmasını ve Anayasa Mahkemesi kararına kadar davanın geri bırakılmasını, bu süreçte oluşacak mağduriyetim göz önüne alınarak öncelikle işlemlerin yürütmesinin durdurulmasına ve sonuç olarak iptaline karar verilmesini talep ediyorum.

HUKUKİ NEDENLER : T.C.Anayasası, Harcırah Kanunu, ilgili mevzuat.

DELİLLER : İşlem dosyası, diğer yasal deliller

SONUÇ VE TALEP : Yukarıda arz edilen ve sayın mahkemenizce res'sen göz önüne alınacak nedenlerle; Davalı İdarenin, ............tarihinde sürekli görev harcırahı ödememesine ilişkin işlemi, AÇIKÇA HUKUKA AYKIRI ve TELAFİSİ İMKANSIZ ZARARIMA YOLAÇICI olduğundan öncelikle YÜRÜTMENİN DURDURULMASI'na, işlemlerin dayanağı olan 4833 sayılı 2003 Malî Yılı Bütçe Kanununun Kısmen veya tamamen uygulanmayacak hükümlerini düzenleyen 51 inci maddesinin (f) bendi ile 12.08.2003 tarihli Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren 4969 sayılı "Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun"un 16'ncı maddesinde yer alan ; "b) 1, 2, 3, 6, 7, 8, 9, 10, 11 ve 12 nci maddeleri ile geçici 1 ve geçici 3 üncü maddeleri 22.7.2003 tarihinden geçerli olmak üzere yayımı tarihinde," bendinin ANAYASA'YA AYKIRILIĞI NEDENİYLE iptali için Anayasa Mahkemesi'ne başvurulmasına ve Anayasa Mahkemesi'nin bu konuda vereceği karara kadar davanın geri bırakılmasına ve Anayasa Mahkemesinin kararına göre İŞLEMİN İPTALİ'ne karar verilmesini, yargılama giderlerinin karşı tarafa yüklenmesini saygıyla arz/talep ederim.

Davacı