Kalkınma Ajansları, tercih edilebilir bir kurum mudur?

KALKINMA AJANSLARINI TERCİH EDECEK ADAYLAR İÇİN

SORU 1- Kalkınma Ajanslarının hukuki statüsü nedir?

CEVAP: Kalkınma Ajansları 5449 sayılı kanunla kurulmuş, ?kamu tüzel kişiliğine? sahip olduğu Anayasa Mahkemesince karar verilmiş kamu kurumlarıdır.

SORU 2- Kalkınma ajansları Kalkınma Bakanlığına bağlı olarak mı çalışırlar?

CEVAP: Ajansların kamu tüzelkişilikleri olduğu için Bakanlık ile olan ilişkilerini ?bağlı? olarak değerlendirmek yanlış olur.5449 sayılı kanunda ajansların genel düzeyde ?koordinasyonundan? Bakanlık sorumlu kılınmıştır.

SORU 3- Kalkınma Bakanlığının işe alımlarda(veya iş akitlerinin feshedilmesinde) ajanslar üzerinde bir etkisi var mıdır?

CEVAP: İşe alımda mülakat aşamasında, mülakat komisyonunda iki Bakanlık yetkilisi görev almaktadır. Bunun dışında iş akitlerinin fesh edilmesi veya iş akitlerinin imzalanması ile ilgili yetkileri bulunmamaktadır. İşe alımlarda ve iş akdinin sona erdirilmesinde Yönetim Kurulları yetkilidir.

SORU 4- Ajanslarda çalışanların hukuki statüsü ile ilgili ne söylenebilir?

CEVAP: Ajans çalışanları iş kanununa tabi kamu işçileridir. En azından mevzuatındaki ifadelerden çıkan sonuç budur. Ancak uygulamada ortaya çıkan sonuç bu durumu tam olarak yansıtmamaktadır. Ajanlardan iş akitleri fesh edilen insanlar olmuştur. Ajans çalışanlarından sendikalara üye olanlar olmuş ancak ?anayasal hak olmasına rağmen- sendikalılaşmaya sıcak bakılmamıştır. Ajans çalışanları memurların sahip olduğu iş güvencesine sahip değildir. İşe alan Ajans Yönetim Kuruludur ve iş akitlerini Yönetim Kurulu başkanı imzalar. (Ajansların teşkilat yapısı 5449 sayılı kanunun 7-17 maddelerinde düzenlenmiştir.) Ancak uygulamada Yönetim Kurulları pasif kalmış, Genel Sekreterler ajansların yönünü ve gidişini her anlamda belirleyen konumuna gelmişlerdir. Her ajansın, bu anlamda, çalışanları ile olan münasebeti genel sekreterlerin bakışı ile şekillenmiştir. Kamu kurumları olmasına rağmen çalışanın geleceği genel sekreterlerin insafına bırakılmıştır.

SORU 5- Ajanslarda hangi statülerde çalışmak mümkündür?

CEVAP: Bu sorunun cevabını ajans mevzuatında bulabilirsiniz. Biz kısaca özetleyelim:

Destek personeli, uzman, birim başkanı(uzmanlar arasından genel sekreterce seçilir) Ajanslarda kariyer basamakları mevcut değildir. Destekten uzmanlığa geçiş diye bir mekanizma yoktur. Uzmanlıktan birim başkanlığına geçiş genel sekreterin inisiyatifindedir.

SORU 6- Ajansların ilanlarında nitelik anlamında çok fazla şey sayılıyor. Bir ajans uzmanı olursam bu niteliklerimi kullanabilecek miyim, geliştirebilecek miyim?

CEVAP: Ajansların mevzuatına bakıldığında bu sorunun cevabı kendiliğinden çıkmaktadır. Bu kadar niteliğe gerek olmadığını rahatlıkla söyleyebiliriz. Ajansların odaklandığı konu ?destek programlarına? çıkmaktır. Desteklerle ilgili de yapılacak işler mevzuatta sayılmıştır. İş anlamında çalışanların genel anlamda yaptığı şey evrakları kontrol etmektir. Bu sebeple aktif iş ortamı ajanslarda mevcut değildir. Ajanlarda yer alan birimlerde uzman olmanız halinde alanınızdan uzak kalma ihtimaliniz kuvvetle muhtemeldir. Mezun olduğunuz alanda kendinizi geliştirebileceğiniz bir kurum değildir. (Ajanslarda hangi birimlerin yer aldığı herhangi bir ajansın internet sitesinden görülebilir.) Geliştirme anlamında yüksek lisans ve doktora yapmak için de genel sekreterden izin almanız gerekmektedir. Birçok genel sekreter ?akademisyen olmalarına rağmen- yüksek lisans ve doktoraya izin vermemektedir.

SORU 7- Eski ilanlarda maaşlar ilan ediliyordu, son zamanlarda çıkan ilanlarda maaşlar neden ilan edilmemektedir?

CEVAP: ?Eşit işe eşit ücret? KHK'si ve daha sonra çıkan düzenlemeler sebebiyle ajanslarda 15 ocaktan sonra işe başlayacakların alacağı ücret değişmiştir. Bununla ilgili Kalkınma Bakanlığının henüz bir çalışması yayımlanmamıştır. Yeni işe başlayacaklar önceden çalışanlardan daha düşük ücret alacaktır. Bu da aynı birimde çalıştığı halde farklı maaşlar alan kişilerin var olacağı anlamındadır. Bu durumun ajansların işleyişini nasıl etkileyeceği ileri zamanlarda ortaya çıkacaktır.

SORU 8- Ajanslar bir dönem çok fazla eleman aldı. Tekrar aynı ajansların ilana çıktığı görülüyor. Bu durumu nasıl açıklarsınız?

CEVAP: Bazı ajanslarda iş akitleri fesh edilen çalışanlar oldu. Birtakım çalışanlar çeşitli sebeplerle istifa etti. Özellikle kamudan ajanslara geçen personelde bir dönüş eğiliminin olduğunu söyleyebiliriz.Bu durumu ortaya çıkaran sebepleri maddeler halinde sıralayalım:

* İş güvencesinin memuriyete kıyasla zayıf olması

* Aktif iş ortamı beklentisiyle ajansları deneyen birçok kişinin beklediği ortamı bulamayınca istifa etmesi

* Bazı ajanslardan iş akitleri fesh edilen insanların sayısının zamanla artması

* Kariyer basamaklarının olmaması

* Tayin, becayiş imkanlarının yokluğu

* Maaşların memurlara yaklaşması sebebiyle insanların daha güvenceli olan memuriyeti tercih etmeleri

* Mevzuatın genel sekreterlere çok fazla yetki vermesi sonucunda bazı ajansların genel sekreterlerinin ?mobbing? uygulamaları( esnek çalışma ortamının yaratılmaması, çalışanların görüş ve düşüncelerinin önemsenmemesi, çalışanların kişiliklerine müdahale edilerek onların tektipleştirilmeye çalışılması?vb)

* Ajansların geleceğinin tartışılması(Ajanslarla ilgili akademik çalışmalarda da vurgulandığı gibi ajanslar beklenen işlevi görememiş, kalkınmaya odaklanamamış ve kurumsal anlamda yapıları oturmamıştır. Yerel dinamiklerin etkisinde kalmış ajansların işlevini yerine getiremediğini Bakanlık yetkilileri de değişik toplantılarda dile getirmişlerdir. Devletin vereceği paralarla kalkınmanın gerçekleşmeyeceğini bu ülkedeki her insan bilmektedir. Kamu kaynaklarının zengin denilebilecek şirket ve firmalara sırf projesi var diye aktarılması da ajansların varlığının sorgulanmasına sebep olmaktadır.)

SORU 9- Ajansları tercih ederken nelere dikkat etmeliyiz?

CEVAP: Bu sorunun cevabı yukarıda verildi aslında. Tercih edeceğiniz ajansla ilgili kapsamlı bir araştırma yapmanız gerektiği aşikardır. Ajansın çalışma biçimini, Genel sekreterin kişiliğini, çalışanlarıyla olan münasebetini, yüksek lisans ve doktoraya izin verip vermediğini?vb konuları araştırmalı ve cevaplara göre kararınızı vermelisiniz.

SORU 10- Ajanslarda çalışmanın artı yönleri neler olabilir?

*Maaşlar konusunda sıkıntı olmaması(zamanında ve tam ödeme)

* Ajansın bulunduğu bölgede tanınmanın ileride iş imkanı sunması

* Sigorta primlerinin maaş üzerinden yatması(asgari ücretten değil)

*Yoğun iş ortamının olmaması(mesaiye kalma zorunluluğunun az olması)

*Özel sektörden daha iyi fiziksel koşullarda çalışmak