Özürlüler yasa tasarısı meclisten geçti

Özürlülerin topluma katılımlarına yönelik tedbirler içeren yasa, Özürlüler Kanunu ile bazı kanun ve kanun hükmünde kararnamelerde değişiklik yapıyor.

Yasa ile ''özürlü'', ''özürlülük ölçütü'', 'hafif özürlü'', ''ağır özürlü'', ''bakıma muhtaç özürlü'', ''korumalı işyeri'', ''korumalı işyeri statüsü'', ''rehabilitasyon'' gibi özürlülerle ilgili kavram, sınıflandırma ve mekanlara, uluslararası standartlarda ortak tanım getiriliyor.

Özürlülerin yanı sıra ailelerini, özürlülere yönelik hizmet veren kurum ve kuruluşlar ile diğer ilgilileri kapsayan yasaya göre devlet, insan onur ve haysiyetinin dokunulmazlığı temelinde, özürlülerin ve özürlülüğün her tür istismarına karşı sosyal politikalar geliştirecek.

Özürlüler aleyhine ayrımcılık yapılamayacak; ayrımcılıkla mücadele, özürlülere yönelik politikaların temel esası olacak.

Özürlülere yönelik kararlarda ve verilecek hizmetlerde özürlülerin, ailelerinin ve gönüllü kuruluşların katılımı sağlanacak.

Özürlülere yönelik hizmetlerin sunumunda aile bütünlüğünün korunması esas olacak.

Kurum ve kuruluşlarca özürlülere yönelik mevzuat düzenlemelerinde Özürlüler İdaresi Başkanlığı'nın görüşü alınacak.

Özürlülere yönelik bakım hizmetlerini, Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu Genel Müdürlüğü'nden ruhsat alan gerçek ve tüzel kişiler ile kamu kurum ve kuruluşları verebilecek.

Bakım hizmetlerinin sunumunda kişinin biyolojik, fiziksel, psikolojik ve sosyal ihtiyaçları da dikkate alınacak.

Özürlülüğün önlenmesi, var olan özrün şiddetinin olabilecek en düşük seviyeye çekilmesi ve ilerlemesinin durdurulmasına ilişkin çalışmalar, Sağlık Bakanlığı'nca planlanıp yürütülecek.

Özür türlerini dikkate alan iş ve meslek analizleri, Özürlüler İdaresi Başkanlığı'nın koordinatörlüğünde Milli Eğitim Bakanlığı ve Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından yapılacak.

-SOSYAL VE MESLEKİ REHABİLİTASYON-

Özürlülere yönelik sosyal ve mesleki rehabilitasyon hizmetleri belediyeler tarafından da verilebilecek.

Belediyeler, bu hizmetlerin sunumu sırasında gerekli gördüğü hallerde, halk eğitim ve çıraklık eğitim merkezleri ile işbirliği yapacak.

Rehabilitasyon talebinin karşılanamaması halinde özürlü, hizmeti en yakın merkezden alacak ve ilgili belediye, her yıl bütçe talimatında belirlenen miktarı hizmetin satın alındığı merkeze ödeyecek.

İşe alım sürecinin hiçbir aşamasında özürlülerin aleyhine ayrımcı uygulamalara gidilemeyecek, çalışan özürlülere diğer kişilerden farklı muamelede bulunulamayacak.

Özürlülük durumları nedeniyle işgücü piyasasına kazandırılmaları güç olan özürlülerin istihdamı, öncelikle korumalı işyerleri aracılığıyla sağlanacak.

Hiçbir gerekçeyle özürlülerin eğitim alması engellenemeyecek.

Özürlülerin eğitim almasını kolaylaştıracak çalışmalarda bulunmak üzere YÖK bünyesinde Özürlüler Danışma ve Koordinasyon Merkezi kurulacak.

-TÜRK İŞARET DİLİ SİSTEMİ-

İşitme özürlülerin eğitim ve iletişimlerinin sağlanması amacıyla Türk Dil Kurumu Başkanlığı tarafından ''Türk işaret dili sistemi'' oluşturulacak.

Özürlülerin her türlü eğitim ve kültürel ihtiyaçlarını karşılamak üzere kabartma, sesli, elektronik kitap, altyazılı film ve benzeri materyal üretilmesini teminen gerekli işlemler, Milli Eğitim Bakanlığı ile Kültür ve Turizm Bakanlığı'nca ortaklaşa yürütülecek.

Özürlülerin eğitsel değerlendirme ve tanımlanması, il milli eğitim müdürlükleri rehberlik araştırma merkezlerinde uzman kişilerden oluşan ve özürlü ailesinin yer aldığı özel eğitim değerlendirme kurulu tarafından yapılacak ve eğitim planlaması geliştirilecek. Bu planlama, her yıl yeniden değerlendirilerek gelişmeler doğrultusunda gözden geçirilecek.

Çıraklık eğitimi almak isteyen özürlülerin ilgi, istek, yetenek ve becerileri doğrultusunda ve sağlık kurulu raporunu da dikkate almak suretiyle hangi meslek dalında eğitim alacaklarına, kurul karar verecek.

-APARTMANLARDA ÖZÜRLÜLER İÇİN TADİLAT-

Özürlülerin yaşamı için zorunluluk göstermesi halinde, proje tadili, kat maliklerinin en geç üç ay içinde yapacağı toplantıda görüşülerek, sayı ve arsa payı çoğunluğu ile karara bağlanacak.

Toplantının bu süre içinde yapılamaması veya tadilat talebinin çoğunlukla kabul edilmemesi durumunda; ilgili kat malikinin talebi üzerine bina güvenliğinin tehlikeye sokulmadığını bildirir komisyon raporuna istinaden ilgili mercilerden alınacak tasdikli proje değişikliği veya krokiye göre inşaat, onarım ve tesis yapılacak.

-ÖZÜRLÜLERİN MEMURLUĞA ALINMALARI-

Mevzuata uygun olmak kaydıyla kariyer mesleği olan özürlülerin mesleklerine uygun münhal kadrolara atanması, mesleklerini icra veya infaza yardımcı araç ve gereç, kurumlarınca temin edilecek. Özürlülerin devlet memurluğuna alınma şartları ile hangi işlerde çalıştırılacakları, mesleklerini icra ve infazda hangi yardımcı araç ve gereçlerin kurumlarınca temin edileceği, zihinsel özürlülerin hangi görevlere atanmasında asgari eğitim şartından istisna edileceği hususları Maliye Bakanlığı, Sağlık Bakanlığı, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, Özürlüler İdaresi Başkanlığı ve Devlet Personel Başkanlığı'nca ortaklaşa hazırlanacak yönetmelikle düzenlenecek.

Özürlü çocuğu ve kardeşi bulunan devlet memurları, istemeleri halinde özürlü yakınlarının eğitim-öğretim gördüğü il veya ilçeye atanabilecek.

Türkiye sınırları içinde 200 metrekareye kadar tek konutu olan özürlü, emlak vergisi ödemeyecek.

-ÖZÜRLÜLERE AYLIK VERİLMESİ-

65 yaşını doldurmadığı halde başkasının yardımı olmaksızın hayatını devam ettiremeyecek şekilde malul olduklarını tam teşekküllü hastanelerden alacakları sağlık kurulu raporu ile kanıtlayanlara, muhtaç aylığının 3 katı; 18 yaşını doldurduğu halde kanunen bakacak kimsesi bulunmayan ve toplam geliri muhtaç aylığının altında olan özürlülere 2 katı aylık bağlanacak. Toplam aylık geliri muhtaçlık aylığının altında olanlardan bakmakla yükümlü olduğu 18 yaşını tamamlamamış özürlü yakını bulunanlara da muhtaçlık aylığının 2 katı aylık verilecek.

Herhangi bir sosyal güvenlik kurumundan malul olmaları nedeniyle yetim aylığı alan çocuklardan, bu aylık ve gelirleri muhtaçlık aylığının altında olanlara, aradaki fark kadar ödeme yapılacak. Sosyal güvenlik kuruluşları, ödeyecekleri bu farkları Hazine'den tahsil edecekler.

65 yaşını doldurmadan önce bağlanan aylıkların aynı şekilde ödenmesine devam edilecek. Muhtaç aylığı bağlananlardan başkasının yardımı olmaksızın hayatını devam ettiremeyecek kadar özürlü olduklarını sağlık kurulu raporu ile kanıtlayanlara da aldıkları maaşın üç katı kadar ödeme yapılacak.

Aylık bağlanmasına esas olan özürlülük oranı değişenlerin aylıkları, durumlarına göre yeniden belirlenecek. Özürlülük oranı aylık bağlanması gereken oranın altına düşenler ile yasada belirtilen aylık ortalama gelir tutarından fazla gelir elde etmeye başlayanların aylıkları kesilecek.

-GÜVENCESİZ OLANLARIN BAKIMI-

Sosyal güvenlik kurumlarına tabi olmayan, bakıma muhtaç özürlülerden ailesini kaybetmiş olanlar ile ailesi ekonomik veya sosyal yoksunluk içinde bulunanlara bakım hizmetinin, resmi veya özel bakım kurumlarında ya da ikametlerinde verilmesi sağlanacak.

Bakıma muhtaç özürlülere sunulacak bakım hizmetinin karşılığı olarak her ay için kişi başına belirlenecek tutar, iki aylık net asgari ücretten fazla olamayacak.

Bakıma muhtaç özürlülerden, Kurumca bakılanlar dışındakilerin bakım ücreti, bu amaçla Kurum bütçesine konulacak ödenekten karşılanacak.

İşitme ve konuşma özürlülerine gerek görüldüğü hallerde tercümanlık yapmak üzere, illerde işaret dili bilen personel görevlendirilecek. Personelin işaret lisanı öğrenmeleri için kurs düzenlenecek.

Özürlülerin araçları için ayrılmış park yerlerine park edenlere, park yasağı ihlalinde öngörülen para cezası, iki kat uygulanacak. Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü, özürlülerin spor yapabilmelerini sağlamak ve yaygınlaştırmak üzere spor tesislerinin özürlülerin kullanımına uygun olmasını sağlamak başta olmak üzere, her türlü çalışmayı yapacak.

Rehabilite edici tıbbi hizmetlerde kullanılan yardımcı araç ve gereçleri üretmek amacıyla, kamu kurum ve kuruluşları ile gerçek ve tüzel kişiler tarafından kurulacak kuruluşların açılış iznini vermeye Sağlık Bakanlığı yetkili olacak.

-EĞİTİM GİDERLERİ BÜTÇEDEN KARŞILANACAK-

Görme, ortopedik, işitme, dil-konuşma, ses bozukluğu, zihinsel ve ruhsal özürlü çocuklardan özel eğitim değerlendirme kurulları tarafından, özel eğitim ve rehabilitasyon merkezlerine devam etmeleri uygun görülenlerin eğitim giderlerinin her yıl bütçe uygulama talimatında belirlenen miktarı, Milli Eğitim Bakanlığı bütçesine konulacak ödenekten karşılanacak. Bu düzenleme, 1 Haziran 2006 tarihinde yürürlüğe girecek.

Devlet, kalıtsal kan hastalıklarından talasemi ve orak hücreli anemi dahil olmak üzere, bütün kalıtsal kan hastalıklarıyla ve özürlülüğe yol açan diğer kalıtsal hastalıklarla koruyucu sağlık hizmetleri kapsamında mücadele edecek.

Bunun için gerekli ödenek Sağlık Bakanlığı bütçesine konulacak. Radyo ve televizyonlar, kadınlara, güçsüzlere, özürlülere ve çocuklara karşı şiddeti ve ayrımcılığı teşvik eden yayın yapamayacak.

Ana ve babanın deneyimsizliği, hastalığı, başka bir yerde bulunması veya benzeri sebeplerden biriyle velayet görevini gereği gibi yerine getirememesi durumunda, velayet yetkisi elinden alınacak.

Büyükşehir belediyelerinde özürlülerle ilgili bilgilendirme, bilinçlendirme, yönlendirme ve danışmanlık hizmetlerini vermelerine yönelik olarak özürlü hizmet birimleri oluşturulacak.

Görme özürlüler, tanığa gerek olmadan da imzaya dayalı işlem yapabilecek.

-ALTYAPI 7 YIL İÇİNDE HAZIRLANACAK-

Yasaya göre, Özürlüler İdaresi Başkanlığı yeniden yapılandırılacak. Özürlüler İdaresi Başkanlığı'nın yetkisinde olan ''özürlü kimlik kartı hazırlama ve verme yetkisi'' valiliklere devredilebilecek.

Kamu kurum ve kuruluşlarına ait mevcut resmi yapılar, mevcut tüm yol, kaldırım, yaya geçidi, açık ve yeşil alanlar, spor alanları ve benzeri sosyal ve kültürel altyapı alanları ile gerçek ve tüzel kişiler tarafından yapılmış ve umuma açık hizmet veren her türlü yapılar, düzenlemenin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren 7 yıl içinde özürlülerin erişebilirliğine uygun duruma getirilecek.

Büyükşehir belediyeleri ve belediyeler, şehir içinde kendilerince sunulan ya da denetimlerinde olan toplu taşıma hizmetlerinin özürlülerin erişilebilirliğine uygun olması için gereken tedbirleri alacak. Mevcut özel ve kamu toplu taşıma araçları, bu kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren 7 yıl içinde özürlüler için erişilebilir duruma getirilecek.

-ÖTV MUAFİYETİ ÇIKARILDI-

Özürlülere yönelik araçların alımında ve satımında ÖTV kolaylığı içeren düzenlemeler, AK Parti milletvekilleri tarafından verilen önergeyle çıkarıldı. Buna göre, motor silindir hacmi 2000 cc'ye kadar dizel araç alan özürlüler ÖTV ödeyecek.

Ayrıca, özürlünün, aracını başka bir özürlüye satması halinde satış sırasında ÖTV alınması uygulaması devam edecek.

AK Parti'nin özürlü milletvekillerinden İstanbul Milletvekili Gürsoy Erol, bu yöndeki düzenlemenin Maliye Bakanlığı tarafından getirilen ve ''içeriğini anlamadıkları'' yasada yer aldığını belirterek, Plan ve Bütçe Komisyonu'nda AK Parti ve CHP milletvekillerinin ortak önergesiyle değiştirildiğini söyledi. Erol, bu konuda özürlülerden çok yoğun talepler aldıklarını belirterek, ''Bu yöndeki isteğim şahsi değildir. Arabamı ÖTV ödeyerek aldım'' dedi.

Verilen önergelere Devlet Bakanı Çubukçu'nun da katılması üzerine maddeler, metinden çıkarıldı.

-''HAK VE ÖZGÜRLÜKLERİNE KAVUŞACAK''-

AK Parti İstanbul Milletvekili Lokman Ayva da tasarının kabul edilmesinin ardından yaptığı teşekkür konuşmasında 11 yaşında görme yeteneğini kaybettiğini, görme özürlü olarak yaşamda çeşitli sıkıntılarla karşı karşıya kaldığını ifade ederek, özürlülere yönelik yapılan düzenlemeyle kayıp bir kitlenin açığa çıkacağını kaydetti.

Ayva, düzenlemenin hayata geçirilmesiyle özürlülerin üretime katılacağını, kişi hak ve özgürlüklerine tam olarak sahip olacağını ifade etti. Ayva, yasanın çıkarılmasına katkı veren Başbakan Recep Tayyip Erdoğan, CHP Genel Başkanı Deniz Baykal ile emeği geçen herkese teşekkür etti.

Devlet Bakanı Nimet Çubukçu, tasarının yasalaşmasının ardından yaptığı teşekkür konuşmasında, toplumun yüzde 12'sini oluşturan özürlülerin toplumsal hayatta yeteri kadar yer alamadığını belirtti. Bu kesime yönelik mevzuat dağınıklığının hizmet sunumunu zorlaştırdığını ifade eden Çubukçu, standart uygulamalar olmamasının özürlülerin yaşamını zorlaştırdığını söyledi.

Düzenlemenin kanunlaşmasının mutluluk verici olduğunu belirten Çubukçu, Erdoğan ve Baykal ile emeği geçenlere teşekkür etti.

-ADALET BAKANI'NA, ''GEÇMİŞ OLSUN'' DİLEKLERİ...-

Öte yandan, Genel Kurul çalışmalarına katılan Adalet Bakanı Cemil Çiçek, milletvekillerinin ilgili odağı oldu.

Milletvekillerinin geçmiş olsun dileklerini kabul eden Çiçek, CHP sıralarına oturarak, etrafını çevreleyen milletvekillerine bugün Adalet Bakanlığı'nda yaşanan olayla ilgili bilgi verdi.