Üniversite tercihleri sırasında cinsiyetin etkisine dikkat edin!

MESLEKİ İLGİ ve TERCİHLER CİNSİYETİNİZDEN BİLE ETKİLENİR

Dünya'da yapılmış olan pek çok bilimsel çalışma bireylerin meslek seçiminde kişiliğinin önemli olduğunu göstermektedir. Sizin genel kişilik yapınız tercih ettiğiniz meslekte mutlu olup olmayacağınızı yansıtır. Örneğin kişiliğiniz sosyal bir özellik gösteriyorsa psikoloji (veya) PDR, sağlık (hemşire, doktor vb), sosyal hizmetler gibi mesleklere yönelmeniz sizin ileride mutlu bir iş yaşantısı geçirmenizi sağlayabilir. Öte yandan cinsiyet de mesleki ilgi ve tercihinizde önemli bir rol oynar. Yurt dışında yapılan çalışmaların sonucunda ?Men and things, women and people? şeklinde bir sonuca ulaşılmıştır. Yani erkekler nesnelerle, kadınlarsa insanlarla çalışma gerektiren mesleklere yönelmektedir. Türkiye'de yaptığımız bazı çalışmalar da bu kuralın Türkiye'de de doğrulandığını göstermektedir. Örneğin, matematik, bilgisayar, mühendislik gibi nesne ve soyut kavramlarla çalışma gerektiren mesleklere erkeklerin ilgisi yüksekken, psikoloji, sosyal hizmet, hukuk, vb mesleklere kadınların ilgisi daha yüksek görünmektedir.

Ben cinsiyetime uygun bir mesleğe girmek zorunda mıyım? Elbette hayır, kişilik yapınız ve çevresel pek çok etken sizi bireysel olarak farklılaştırmış olabilir. Ancak matematik ve mühendislik gibi bölümleri seçen pek çok kadının o alanlarda erkekler kadar ileri düzeyde kariyer(yüksek lisans, doktora, meslekte ilerleme gibi) yapmadıkları bilinmektedir.

Meslekler hakkında bilgi edinebileceğiniz pek çok yol vardır. Çevremizde o mesleği yapan kişilerden, internet sitelerinden, İŞKUR'dan, meslek odalarından?vb. Bu konuda en geniş bilgiyi İŞKUR'un sitesinden edinebilirsiniz. http://e-ogrenme.iskur.gov.tr/oyscontent/Courses/Course162/index.htmlAncak bu siteden bilgi edinirken bu bilgilerin biraz daha pozitif bakış açısıyla yazıldığı ve bazı mesleklerde piyasa şartları ve özel durumların dikkate alınmadığını da bilerek okuyun. Bu siteden mesleğin gerektirdikleri, mesleği yapmak için üniversitede okunması gereken bölümler, üniversitede alınacak olan dersler, mezun olunduğunda çalışılan sektör ve alanlar gibi pek çok bilgi edinilebilir.Meslek seçiminin doğru yapılması aslında tek bir temele dayanır: Kendini tanıma, mesleği tanıma ve kendi özelliğimizle mesleklerin özelliklerini eşleştirerek karar verme.

Yurtdışında çok gelişmiş olan mesleki ilgilerin online olarak ölçülmesi Türkiye'de henüz çok gelişmemiş bir sistemdir. Bu konuda çalışmalar yapılmakla birlikte daha gelişmeye ihtiyacı vardır. Türkiye'de bireyin kendini tanımasına yönelik ölçekler yurtdışındaki kadar çok ve etkili kullanılmamaktadır.

Kendini tanımaya yönelik ilgi, kişilik, değer, yetenek vb ölçme araçlarının online uygulanabilmesine yönelik çalışmalarımız da devam etmektedir.

Son olarak adaylar şunu unutmamalıdır: ?Meslek seçmek hayatını seçmektir.? anlayışı çoğu zaman gerçeği yansıtmaz. Memnun olmadığınız meslekten hemen her zaman bir dönüş noktası vardır. Tıp fakültesinden mezun olan pek çok arkadaşımın bana söylediği şey: Tıp fakültesinden her şey çıkar ara sıra da doktor çıkar. Bu söylemden kasıt, tıp fakültesinden mezun olan bir kişi sanat, müzik, spor gibi pek çok özelliğini dikkate almadan, mesleğin cazibesine kapılarak ya da doktor olmak isteyip olamamış anne ?babanın etkisiyle biraz da zorla tıp fakültesi okumuş ancak mezun olduğu ve kendi başına hareket edebildiğinde ilgilerini de dikkate alarak bambaşka alanlarda başarılı olabilmektedirler.

ANNE BABALARA:

Anne babalar çocuklarının iyiliğini istemek adına çocuklarını belirli mesleklere yönlendirmektedirler: ?Bir kadın için en iyi meslek öğretmenliktir.? ?Benim kızım doktor olacak yaşlanınca annesine bakacak.? ?Aslan oğlum şöyle kapında doktor yazısını göreyim ölsem de gam yemem.? ?Oğlum babasının mesleğini yapacak, mühendis olacak.?

Gelin bu sözlerin bir kaçının gerçek olup olmadığına bakalım:

?Bir kadın için en iyi meslek öğretmenliktir.?: Hayır kadınlar özellikle insanlarla çalışma gerektiren tüm mesleklerde mutlu olabilirler. Çocuklara tahammülü olmayan bir kişinin öğretmen hem de okulöncesi öğretmeni olduğunu düşünebiliyor musunuz?

?Benim kızım doktor olacak yaşlanınca annesine bakacak.?: Evet kızımız tüm hastanelerde ücreti karşılığı verilen hizmeti sadece annesinin gönlü olsun diye annesine vermek için; 6 yıl tıp fakültesi + 1 yıl hazırlık okuyacak, bitirdiğinde henüz uzmanlığını almadığı için TUS denilen bir sınava girecek, sınavda başarılı olursa yaklaşık 4 yıl uzmanlık yapacak(annenin hastalığı daha spesifik bir hastalıksa belki 2. bir uzmanlık daha yapacak), uzman olduktan sonra tecrübesi de artınca annesine bakabilecek. Eğer ilgisi tıp değilse sonunda diyecek ki: Bunun için bu kadar okumama gerek var mıydı diye, bütün hayatını sorgulayacak ve okumak istediği bölümde okuyan diğer insanlara gıptayla bakacak. Düşünün çocuğunuz sizin için yaşamış oldu. Mutlu oldunuz mu?

Belki de bu yüzdendir ki doktorların sanata olan ilgisi oldukça yüksektir, içlerinde olan sanatçı kişiliği ortaya çıkaracak ortam hiç olmamıştır çünkü. Ne yapacak doktor ameliyathanede arya mı okusun? En iyisi bırakın onu ilgisine uygun bölümde okusun.

?Oğlum babasının mesleğini yapacak, mühendis olacak.? :Hayır. Çocuk zaten mühendisten ve mühendislikten sizin sayenizde yeterince bıkmış olabilir. Başka bir ortam ve meslek görmek istiyor olabilir.

Lütfen onlar artık 18 yaşındalar ve çoğunluğu kendi kararını verebilir. Evet bilgi ve tecrübenizden onları mahrum etmeyin. Ama onlara sadece bilgi verin, bırakın kararlarını kendileri alsınlar. Çünkü hayat onların hayatı, iyisiyle de kötüsüyle de?

Yrd.Doç.Dr. Kaan Zülfikar DENIZ

Ankara Üniversitesi

Egitim Bilimleri Enstitüsü

Ölçme ve Degerlendirme AD