Hasta Sevk Esasları ve Harcırah Uygulaması

SORU: Ben Konya ilinin Yunak ilçesinde çalışan bir öğretmenim. Yunak Akşehir ilçesine 60 km, Konya iline 185 km'dir. Buradan sağlık tedavimizi yaptırmak için buranın devlet hastanesi bizi Akşehir yada Konya'ya sevk ediyor. Biz de tedavi imkanları daha iyi olduğu için Konya'yı tercih ediyoruz ve doktor tarafından Konya ....polikliniğine sevk ediliyoruz. Şu ana kadar yolluk ödememizde problem olmamıştı. Mal müdürü yeni değişti. Kendisi bizim direkt olarak Konya'da tedavi yaptırmamızın mümkün olmadığını bundan dolayı yolluk ödemesinin yapılamayacağını belirtiyor. Öncelikle Akşehir'e gitmemiz gerektiği, orası isterse Konya'ya sevk edileceğini söylüyor. Şu ana kadar okul ödeneği olmadığını söyleyip mayıs ayından bu yana ödeme yapmamışlardı. Şimdide bu şekilde söylüyorlar. Bazı okullardaki kişilerin bu ödemeleri aldığı söyleniyor. Bunu mal müdürlüğüne söylediklerinde böyle bir şeyin olamayacağını yada gözden kaçtığını söylüyor.

Bu konuda bizleri yönetmelik ve uygulama şekillerinde aydınlatırsanız çok seviniriz. Bir çok arkadaşımız şu an madur durumda kaldı. Ayrıca nasıl bir izlememiz gerektiği konusunda bizleri aydınlatırsanız bizi çok mutlu edersiniz. Yardımlarınız için şimdiden çok teşekkür ederim.

CEVAP: Devlet Memurlarının Tedavi Yardımı ve Cenaze Giderleri Yönetmeliğinin "Başka yerde tedaviyi düzenleyen" 26'ncı maddesinde; "Hasta memurun tedavi için bulunduğu yerden başka yere gönderilmesi halinde;
A) Gönderildiği yerde yatakta tedavi sağlanırsa;
a) Tedavi kurumunun bulunduğu yere kadar gidiş dönüş yol masrafı ile hamal, bagaj gibi zaruri giderler.
b) Yolda geçen süreler için yevmiye,
c) Yataklı tedavi kurumunun bulunduğu yerde, tedavi kurumuna başvurulduğu tarihten kabul işlemi sonuçlanıncaya kadar ve beş günü geçmemek üzere yevmiye ödenir.

B) Gönderildiği yerde ayakta tedavi sağlanırsa;
a) Tedavi kurumunun bulunduğu yere kadar gidiş dönüş yol masrafı ile hamal, bagaj gibi zaruri giderler.
b) Yolda geçen süreler için yevmiye,
c) Tedavi kurumunca sürekli ayakta tedaviye lüzum gösterildiği takdirde tedavi süresince yevmiye ve ikamet ettiği yer ile tedavi kurumu arasındaki mutad taşıt aracı ücreti,
ödenir.

C) Gönderildiği yerdeki tedavi kurumunca yatak sağlanıp yemek verilmediği takdirde;
a) Tedavi kurumunun bulunduğu yere kadar gidiş dönüş yol masrafı ile hamal, bagaj gibi zaruri giderler;
b) Yolda geçen süreler için yevmiye,
c) Yatakta tedavi süresince2/3 oranında yevmiye ödenir.
Yol masrafı ve yevmiyeler "Harcırah Kanunu" hükümlerine göre hesaplanır. Ancak, hastayı sevkeden sağlık kurumu veya kurulunca hastanın durumu gözönüne alınarak hangi taşıt aracı ile ve aracın hangi mevkiinde gitmesi gerektiği belirtilmişse, harcırah buna göre ödenir.
Memurun eşi, bakmakla yükümlü olduğu ana, baba ve aile yardımı ödeneğine müstehak çocuklarının bulundukları yerden başka yere gönderilerek tedavi ettirilmeleri halinde de aynı şekilde işlem yapılır. Bunların yol masrafları ile yevmiyeleri ilgili memurun kanuni yol masrafı ve yevmiyesi üzerinden hesaplanır."hükmü yer almaktadır.

Diğer yandan, 2005 Mali Yılı Bütçe Uygulama Talimatında ( Sıra No : 4-5-6 )(Tedavi Yardımı) yer verilen hukuki düzenlemelere göre sevk işlemlerinin nasıl yapıldığı hususu aşağıdaki şekilde açıklanabilir.

1- Memurun kendisinin hastalanması halinde;

Kurumu tarafından yeterli sayıda nüsha içeren hasta sevk kağıdı düzenlenerek, öncelikle kurum tabibine, kurum tabibi bulunmadığı takdirde hastanın o yerdeki en yakın birinci basamak sağlık kuruluşuna (Birinci basamak resmi sağlık kuruluşu: Resmi kurum tabiplikleri, sağlık ocağı, verem savaş dispanseri, ana-çocuk sağlığı ve aile planlaması merkezi ile sağlık merkezlerini) gönderilmesi, bu tabiplerce lüzum görülmesi halinde hastanın, o yerdeki ikinci ve üçüncü basamak sağlık kurumuna (İkinci basamak resmi sağlık kurumu: Eğitim ve araştırma hastanesi olmayan Devlet hastaneleri, özel dal hastaneleri, ağız ve diş sağlığı merkezlerini,) (hastane ve hekim adı belirtilmeksizin ilgili uzmanlık dalı belirtilerek) gönderilmesi gerekmektedir. (Talimat 2.2. Sevk İşlemleri 2. fıkra)

2- Memurun bakmakla yükümlü bulunduğu aile fertlerinin hastalanmaları halinde;

Kurum tabipliğine veya kendisine en yakın birinci basamak sağlık kuruluşuna (Birinci basamak resmi sağlık kuruluşu: Resmi kurum tabiplikleri, sağlık ocağı, verem savaş dispanseri, ana-çocuk sağlığı ve aile planlaması merkezi ile sağlık merkezlerini) müracaat edilebilir. Yani hastanın kurum tabibine gitme zorunluluğu yoktur. Hasta en yakın birinci basamak sağlı kuruluşuna da gidebilir. (Talimat 2.2. Sevk İşlemleri 3. fıkra)

3- Memuriyet mahalli dışına yapılacak sevklerde;

"Yol gideri ve gündelik ödemelerinde Yönetmelikteki genel esaslar geçerli olmak üzere, hastanın sevk edileceği ilçe-il belirtilecektir. Tıbbi gerekli hallerin dışında öncelikle muayene ve tedavi işlemlerinin belediye sınırları ve mücavir alan içinde tamamlanması esastır. Hastanın ilk sevkinin sevk usulüne uygun olması şartıyla, sürekli olarak tedavisi gereken ve hastane tarafından kontrol amacıyla çağrılan hastalar, bu durumun sevk kağıdı üzerinde veya ayrı bir raporla belgelendirilmesi kaydıyla, birinci basamak sağlık kuruluşlarınca sevk edilebilirler.

Birinci basamak sağlık kuruluşlarından alınacak sevk evrakı ile belediye sınırları ve mücavir alan içerisinde ikinci veya üçüncü basamak sağlık kurumlarına başvurulabilir." (Talimat 2.2. Sevk İşlemleri 4 ve 5. fıkra)

Görüleceği üzere, birinci basamak sağlık kuruluşlarının mutlak surette hastayı sevketme zorunluluğu yoktur. Burada memurlardan ziyade doktorlara çok ciddi sorumluluk düşmektedir. Ancak birinci basamak sağlık kuruluşunun uygun görmesi halinde hasta, belediye sınırları ve mücavir alan içindeki ikinci veya üçüncü basamak sağlık kuruluşuna başvurabilmektedir.

Talimatın bu fıkrasına göre hastanın tedavisinin öncelikle belediye sınırları ve mücavir alan içinde tamamlanması esastır. Ancak tıbbi gereklilik hali varsa hasta ilçe-il belirtilerek memuriyet mahalli dışına sevk edilebilecektir.

4- Herhangi bir resmi sağlık kurumunda çalışanlar ve bakmakla yükümlü oldukları aile fertlerinin tedavileri;

İlgililerin istemeleri halinde sevk zincirine tabi olmaksızın kendi sağlık kurumlarında sağlanabilecektir. (Talimat 2.2. Sevk İşlemleri 6. fıkra)

Bu fıkrada oldukça önemli bir maddedir. Zira bazı hastaneler sağlık personelinin başka yerde tedavi olmasına imkan sağlamamaktadır. Ancak görüleceği üzere talimatın bu fıkrası hastanın çalıştığı sağlık kurumunda tedavi görmesinin hastanın isteğine bırakmıştır.

5- Aynı sevk kağıdı ile bir sağlık kurumuna müracaat edenler;

İlgililerin ilk muayenesini müteakip yeni bir sevk kağıdına gerek kalmaksızın değişik bölümlerde aynı sevk kağıdı ile muayene, tetkik, tahlil ve tedavi olmaları mümkün bulunmaktadır. Ancak, sonraki muayeneler konsültasyon olarak kabul edilir.

Sağlık kurumlarında yatırılarak tedavi altına alınan hastalar için, üniversite veya eğitim hastanelerinden ilgili dal uzmanı çağırılmak suretiyle konsültasyon hizmeti alınması durumunda, ikinci bir sevk işlemine gerek kalmaksızın, konsültasyon ücreti konsültan hekimce düzenlenen epikrize dayalı olarak tahakkuk ettirilecek faturaya istinaden hastayı yatıran kurum tarafından konsültan hizmeti veren kurumun döner sermayesine aktarılır. (Talimat 2.2. Sevk İşlemleri 7. fıkra)

6- Mühür ve tasdik işlemi;

Ayaktan tedavi gören hastalara ait sevk evraklarının hastalara verilen suretlerine (tek hekim tarafından verilen istirahat raporlarına ilişkin sevk evrakları hariç) muayene ve tedavi işlemlerinin tamamlanması sonrasında kurum baştabibinin onayı ve mühür tasdik işlemi yapılmayacaktır. (Bütçe Uygulama Talimatı-Sıra No:6, birinci madde)

7- Sevk usulüne tabi olmayanlar;

5434 sayılı Kanuna tabi olan emeklilerle bunların bakmakla yükümlü olduğu aile fertleri, sevk usulüne tabi olmaksızın resmi sağlık kurum ve kuruluşlarına gidebilirler. (Talimat 2.2. Sevk İşlemleri 8. fıkra)

8- Sevklerin geçerlilik süresi;

Sevk işlemleri, şehir içi sevklerde 3 (üç) işgünü, şehir dışı sevklerde 5 (beş) işgünü geçerlidir. (Talimat 2.2. Sevk İşlemleri 9. fıkra)

YOL MASRAFI VE TEDAVİ GÜNDELİKLERİNİN ÖDENMESİ

Tedavi amacıyla memuriyet mahalli dışına sevk edilenlere 6245 sayılı Harcırah Kanununun 18 inci maddesinin (c) bendi hükümlerine göre (1) yol masrafı ve (2) gündelik ödenir.

1- Gündelik, tedavinin başlamasına kadar geçecek günler ( bu süre beş günü geçemez.) ile sağlık kurumu tarafından öngörülmesi kaydıyla ayakta tedavi gördüğü günler için verilir. Yatarak tedavide geçen süreler için gündelik ödenmez. Yatak sağlanıp yemek verilmiyorsa 2/3 oranında gündelik verilir.

2- Yol masrafı, hastanın bulunduğu mahal ile sevk edildiği sağlık kurumunun bulunduğu yer arasındaki mutat (alışılmış) taşıt ücreti esas alınarak ödenecektir.
Mutat taşıt aracı dışında başka bir taşıt aracı ile hasta sevki yapılabilmesi için; ilgili doktor tarafından, hastalığın ne olduğu, mutat taşıt aracı ile seyahat edememe ve ambulans veya uygun görülen herhangi bir araçla gitmesinin gerekçelerini belirten ayrı bir rapor düzenlenmesi ve bu raporun başhekim tarafından da onaylanması gerekmektedir. Aksi halde yol masrafı mutat taşıt ücreti esas alınarak ödenecektir.

Sağlık kurumuna ait ambulans ile memuriyet mahalli dışına yapılan hasta nakil ücreti ve acil ambulans ücreti hastanın kurumunca 08/07/2001 tarihli ve 24456 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Ambulans ile Özel Ambulans Servisleri ve Ambulans Hizmetleri Yönetmeliğinin 29 uncu maddesine göre tespit edilecek ücretler dikkate alınmak ve rayiç bedeli aşmamak üzere ödenir. Ancak, hasta nakillerinde hastanın ambulansla sevkinin gerekliliğinin ilgili hekim tarafından tevsiki gerekmektedir.

Resmi sağlık kurum ve kuruluşları arasındaki hasta nakilleri için kullanılacak hasta servis hizmetleri, ilgili mevzuat çerçevesinde döner sermaye imkanları ile karşılanabilir.

SAYMANLIĞIN GÖREVİ BU DEĞİL

Buna göre, tıbbi gerekli hallerin dışında öncelikle muayene ve tedavi işlemlerinin belediye sınırları ve mücavir alan içinde tamamlanmasının esas olduğu belirtilmesine rağmen doktorun yapmış olduğu sevke istinaden sevk işleminin tıbbı gereklilik üzerine yapılıp yapılmadığının sorgulamasını Saymanlığın yapması söz konusu olamaz. Kaldı ki konu hakkında tereddüde düşülmesi halinde nasıl bir yol izlenmesi gerektiği her saymanın bilmesi gereken bir husustur. Tereddüt edilen konularda Bütçe ve Mali Kontrol Genel Müdürlüğüne görüş sorularak gelen görüş doğrultusunda işlem yapılması daha sağlıklı olacaktır.Eğer her Sayman kafasına göre işlem yapmaya kalkarsa ortaya çok ciddi sorunlar çıkacaktır. Her ne kadar saymanların ödemelerde ciddi sorumlulukları bulunsa da bu sorumluluk onların ödemeleri uzun süre hukuki gerekçe göstermeden ödememesini gerektirmez.

Ayrıca, mezkur Yönetmelikte harcırah ödenmesi için herhangi bir şarta yer verilmemiştir. Yönetmelikte sadece "Hasta memurun tedavi için bulunduğu yerden başka yere gönderilmesi halinde" ibaresine yer verilmiştir.

Ancak, belediye sınırları ve mücavir alan içerisinde ikinci veya üçüncü basamak sağlık kurumları bulunmasına rağmen belediye sınırları ve mücavir alan dışına sevk yapılıyorsa ve bu sevk işlemi tıbbi gereklilik üzerine yapılmıyorsa sevk yapan doktor hakkında idari işlem yapılması söz konusu olacaktır. (Tıbbi gereklilik dışında sevk yapıldığının ispatlanması kaydıyla)

Sonuç olarak, usulüne uygun olarak yapılan sevk işlemine göre ikamet mahalli dışına çıkılması halinde harcırah ödenmesi gerektiğini düşünüyoruz. Ayrıca, soruda belirtildiği üzere, Yunak ilçesinden öncelikle Akşehir ilçesine sevk edilme gibi bir zorunluluk bulunmamaktadır. Önemli olan husus Yunak ilçesinde hastalığın tedavisinin mümkün olup olmadığıdır.