Herkes muhbir olacak

Emniyet Genel Müdürlüğü Asayiş Dairesi Başkanlığı, 'Sırdaş Polis İhbar Noktası Projesi' başlatıyor. Emniyet'in yeni uygulamasına göre, polisin uygun gördüğü sokak ve mahallelere yazılı ve sesli 'ihbar kutuları' yerleştirilecek. Kimliğinin deşifre olmasını istemeyen vatandaşlar, mahallelere kurulacak sistemle ister yazılı, ister sözlü olarak isimsiz bir şekilde ihbarlarda bulunabilecek.

GİZLİ TUTULACAK

Bu kutulara yapılan ihbarlar ise 'gizli' tutulacak. Projenin kısa bir zaman diliminde başlatılması hedefleniyor. Emniyetin konuya ilişkin açıklamasında ise 'Toplumun ve yerleşim alanlarının en küçük birimi olan mahallelerde yaşayan insanların birbirini çok iyi tanımasa da herkesin birbiri hakkında bilgisi ve gözlemi olduğu' dile getirilerek, uygulamanın gerekçesi de buna dayandırıldı. Sistem şimdiden büyük tepkiyle karşılanıyor. Uzmanlar bu sistemin muhbirliğe özendirdiğini ve toplumda büyük sıkıntılara neden olacağı konusunda uyarıyor.

SİSTEM 'MAHALLEYİ' AYRIŞTIRIR

Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Mithat Sancar, Emniyet'in yeni uygulamasının vatandaşları muhbirliğe özendireceğini belirterek bu uygulamayı doğru bulmadığını ifade etti. 'Polisin işlerini vatandaşa havale etmek demokrasiyle bağdaşmaz' diyen Sancar, 'Vatandaşları muhbirleştirmek toplumda güvensizliklere neden olur. Mahallelerde insanlar arasındaki ilişkilerde sıkıntılar yaşanır. Bunun sonuçları kötü olur' dedi. 'Muhbir vatandaş' sisteminin gerek dünyada gerekse de Türkiye'de geçmişte uygulandığını hatırlatan Sancar, 'Özellikle 12 Eylül'de bu sistem uygulandı sonuçları hafızalarda duruyor. Totaliter sistemlerin ayrıştırıcı bir yöntemi olan bu sistem uygulanmamalı' diye konuştu.

Faydadan çok zarar getirir

Sistemin vatandaşları muhbirleştireceği iddialarına katılan Hukukçular Birliği Vakfı Başkanı Avukat Sinan Kılıçkaya, 'Halihazırdaki ihbar mekanizmaları zaten yürürlükte. Vatandaşlar yaşadıkları mahallerde gördükleri olumsuzlukları çeşitli araçlar kullanarak Emniyet'e bildirebiliyor. Deşifre olmak istemeyen vatandaşlar mektupla Emniyet'e ulaşabiliyor. Dolayısıyla bu sisteme çok gerek yok' şeklinde konuştu. Toplumdaki çeşitli siyasi gerginliklerin nefret hatta düşmanlığa doğru evrildiği tespitini yapan Kılıçkaya, 'Son dönemde yaşanan olaylar toplumu birbirinden uzaklaştırdı. Bu bağlamda Emniyet'in yeni sistemi faydadan çok zarar getirir' dedi.

Sosyal boyutu dikkate alınmalı

Bu projenin 'Daha çok ihbar gelirse daha çok suçlu yakalarız' düşüncesiyle uygulanmak istenebileceğini belirten Avukat Şadi Çarsancaklı,'Polisin bu şekilde düşünmesi normal. Ancak konunun bir de sosyal boyutu var. Bu sistem hayata geçerse komşu komşuyu ihbar edecektir. Bir tarafta mahalleyi, aileyi korumak için çeşitli tedbirler alınırken diğer tarafta bu tür sistemleri hayata geçirmek hiç doğru değil. Kaldı ki imzasız ihbarlar geçmişte yargılama sırasında çok can yaktı. Projenin Anayasa'ya aykırı yönleri de bulunuyor.' şeklinde konuştu.

'Ürkütücü bir yöntem'

Emniyet'in yeni projesini 'ürkütücü' bulduğunu söyleyen İstanbul Şehir Üniversitesi Sosyoloji Bölümü öğretim üyesi Doç Dr. Ferhat Kentel, 'Bu yöntem, vatandaşların kendi aralarındaki sorunlarını çözmek için bir araç haline gelebilir. Totaliter zamanlarda sevmediğin komşunu ihbar etmek çok sıradan bir durum. Sovyet Rusya'sında, Nazi Almanya'sında bu tür vakalar sıklıkla görülürdü. Söz konusu sistem bu tür tehlikeler içeriyor.' ifadelerini kullandı.