Engellilere yönelik bakım merkezlerine yeni düzenleme

-Bakıma Muhtaç Engelli Bireylere Yönelik Özel Bakım Merkezleri Yönetmeliği'ne göre, merkezler gürültü ve hava kirliliğine maruz olmayan, insan sağlığını olumsuz etkileyecek endüstriyel kuruluşlar ile her türlü gayrisıhhi müesseselerden uzak, ulaşıma elverişli, toplu yaşam alanlarının içinde ve çevre düzenlemesi yapılmış yerlerde açılacak

-Merkez adında mevcut resmi ve özel bakım merkezlerinde kullanılan ad ve unvanlarla yabancı dildeki kelime ve deyimler kullanılamayacak

-Bakım merkezlerinde ortam sıcaklığının gündüz saatlerinde 20-28 derece, gece saatlerinde 16-24 derece arasında olması sağlanacak

Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı, Maliye Bakanlığı ile Sağlık Bakanlığınca hazırlanan Bakıma Muhtaç Engelli Bireylere Yönelik Özel Bakım Merkezleri Yönetmeliği, Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girdi.

Yönetmeliğe göre, merkez adında mevcut resmi ve özel bakım merkezlerinde kullanılan ad ve unvanlarla yabancı dildeki kelime ve deyimler kullanılamayacak. Merkez adında hizmet verilecek engel grubu belirtilemeyecek. Merkez tabelasında Bakanlık ambleminin kullanılması zorunlu olacak.

Kurucu ve sorumlu müdürde, Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olması, medeni hakları kullanma ehliyetine sahip bulunmasının yanında casusluk, zimmet, irtikap, rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik, güveni kötüye kullanma, cinsel dokunulmazlığa karşı işlenen suçlar, hileli iflas, kaçakçılık gibi suçlardan mahkum olmaması şartı aranacak.

Kurucu, sorumlu müdür, merkezde çalışacak diğer personel ile merkez binası için istenen belgelerin sıralandığı yönetmeliğe göre, açılış izin belgesi düzenlenen merkeze engelli birey kabul edilebilmesi için en az bir meslek personeli, bir sağlık personeli, 4 bakıcı personel ve 3 nöbet sorumlusu istihdam edilmesi zorunlu olacak.

-Merkezde çalıştırılacak personel

Yatılı ve gündüzlü hizmet veren merkezlerde, çalıştırılması zorunlu olan personelin yanı sıra usta öğretici, büro memuru, güvenlik görevlisi, hizmetli, kuruluşta yemek yapılıyorsa aşçı, 65 yaş üstü engelli bireylere hizmet verilmesi durumunda gerontolog ve merkezin ihtiyaç duyduğu diğer personel çalıştırılabilecek.

Merkez, yaşı 0-18 aralığında olan engelli bireylere hizmet verecekse çocuk gelişimci, ruhsal engelli bireylere hizmet verecekse psikolog çalıştırmak zorunda olacak. Bedensel engelli bireylere hizmet veren merkezin, bakılan engelli birey sayısı 60'ı aştığında fizyoterapist çalıştırması gerekecek.

Merkezde sorumlu müdürün haricinde zorunlu çalıştırılması gereken asgari personel sayısının düzenlendiği yönetmelikte, personelin görev yetki ve sorumluluklarına da yer verildi.

-Merkezin konumu ve çevresel şartları

Merkez gürültü ve hava kirliliğine maruz olmayan, insan sağlığını olumsuz etkileyecek endüstriyel kuruluşlar ile her türlü gayrisıhhi müesseselerden uzak, ulaşıma elverişli, toplu yaşam alanlarının içinde ve çevre düzenlemesi yapılmış yerlerde açılacak. Merkez binasının bulunduğu yerin, bakıma muhtaç engelli bireylerin geliş gidişlerinde trafik yönünden uygun ve emniyetli olması şartı aranacak.

Merkez binasında, ahşap olmaması, erişebilirlik standartlarına uygun bulunması, bakıma muhtaç engelli bireylerin kullanacağı odaların gün ışığı alacak şekilde pencereli olması, her 4 bakıma muhtaç engelli birey için en az bir tuvalet, her 8 bakıma muhtaç engelli birey için en az bir banyo bulunması gibi koşulların sağlanması gerekecek.

Merkezde, sorumlu müdür odası, büro, bekleme odası, personel odası, grup etkinlikleri odası, dinlenme odası, bireysel görüşme odası, çok amaçlı salon, mutfak ve yemekhane, bahçe, yatak odası, sağlık odası, banyo ve tuvalet, özel bakım odası, sosyal servis, ibadethane bulunması zorunlu olacak.

Yangından korunma, ısıtma, soğutma ve sıcak suyla ilgili düzenlemelerin yer aldığı yönetmeliğe göre, merkezde ortam sıcaklığının gündüz saatlerinde 20-28 derece, gece saatlerinde 16-24 derece arasında olması sağlanacak.

Gündüzlü hizmet veren merkezler haftanın 6 günü mesai saatleri içinde, yatılı hizmet veren merkezler ise milli ve dini bayramlar ve resmi tatil günleri de dahil olmak yedi gün yirmi dört saat esasına göre çalışacak.

Ücret tespiti ve uygulanmasına yönelik maddelerin yer aldığı yönetmelikte, egelli bireylerin para, mücevher ve kıymetli kağıtlarının muhafaza ve idaresinin yanı sıra bakım ve beslenme hizmetlerine ilişkin esaslar da düzenlendi.

Yönetmeliğe göre, 13 ve üzeri yaşlardaki bakıma muhtaç engelli bireyler için cinsiyetlerine göre ayrı katlarda, bunun mümkün olmaması durumunda birbirinden ayrı bölümlerde hizmet verilecek. 19 yaş altı ile 19 ve üstü yaşlardaki bakıma muhtaç engelli bireyler için de aynı durum söz konusu olacak. Aile bireylerinin aynı merkezde kalması halinde ayrı kat şartı aranmayacak.

Merkezler, 0-12 yaş kız ve erkek, 13-18 yaş kız, 13-18 yaş erkek, 19 ve üzeri yaş kadın, 19 ve üzeri yaş erkek gruplarına göre planlanacak.

Evde bakım hizmet birimi, sorumlu müdürün gözetim ve denetiminde çalışacak. Evde bakım hizmeti, değerlendirme kurulunca hazırlanacak bireysel bakım planı doğrultusunda evde bakım hizmet biriminin denetim ve rehberliğinde bakıcı personel tarafından verilecek. Birim, bakıma muhtaç engelli birey ve ailesini her ay düzenli olarak ikametgahında ziyaret ederek bakım hizmetlerinin sunumunu takip edecek, bakıma muhtaç engelli birey ve ailesine psikososyal destek hizmetlerini verecek.

Merkezde kapalı alanlarda sigara içilmeyecek. Ancak sadece engelli bireylerin kullanımı için merkez bünyesinde sigara içen engelli bireylerin bulunduğu katlarda müstakil oda düzenlenecek. Bu amaçla kullanılan odaların özel ve yeterli havalandırma sistemi olacak. Bu odada aynı anda en fazla altı engelli birey bulunabilecek.

-Ücretsiz veya indirimli bakım hizmeti

Bakım ücreti Bakanlıkça ödenen ve ödenmeyen bakıma muhtaç engelli bireyin müracaatı ve değerlendirilmesinin de düzenlendiği yönetmeliğe göre, merkez, uygun görmesi halinde bakıma muhtaç engelli bireyle yapacağı sözleşme dahilinde ücretsiz veya indirimli bakım hizmeti verebilecek. Merkez hizmet verdiği bakıma muhtaç engelli birey sayısının yüzde 3'ü oranında Bakanlıkça tespit edilecek engelli bireyleri ücretsiz kabul edecek.

Merkezde denetim, Bakanlık denetçileri, personeli ve il müdürlüğünce yapılacak. Merkezde yapılan kontrol ve denetim sonucunda, çalışma izni olmayan personel çalıştırılması, merkezde bulunan gıda, yangın tüpü, ilaç ve tıbbi malzemenin son kullanma tarihinin geçmiş olması, elektrik kesintisine karşı tedbir alınmamış olması, asansörün çalışır durumda bulunmaması gibi eksiklik ve aykırılıkların görülmesi halinde, idari para cezaları uygulanacak.

Bir yılda 5 kez idari para cezası uygulanan merkez, Bakanlık tarafından kapatılacak.

Merkezde hizmet verilen kişilere yönelik tehdit veya baskı ya da özgürlüğün keyfi engellenmesini de içeren fiziksel, cinsel, tıbbi, psikolojik veya ekonomik açıdan zarar veren her türlü tutum ve davranışın gerçekleşmesi halinde, buna yönelik gerekli tedbirleri almayan kurucu veya sorumlu müdüre 400 günden az olmamak üzere adli para cezası verilecek.

Şu durumlardan birinin tespiti halinde ise merkez doğrudan kapatılacak:

"-Kurucu veya sorumlu müdürün merkezde hizmet verilen kişilere yönelik tehdit veya baskı ya da özgürlüğün keyfî engellenmesini de içeren fiziksel, cinsel, tıbbi, psikolojik veya ekonomik açıdan zarar veren eylemlerden dolayı cezalandırılmasına karar verilmiş olması,

-Kurucu veya sorumlu müdürün birinci fıkra hükümleri uyarınca cezalandırılmasına karar verilmiş olması,

-Merkezin açılış izin onayı olmadan hizmete başlaması,

-Merkezin izinsiz olarak nakil veya devir işleminin yapılması,

-Merkezin açılış işlemleri esnasında ibraz edilen belge ve beyanların gerçeği yansıtmadığının sonradan ortaya çıkması."

Merkeze kabul edilen bakıma muhtaç engelli bireylere karşı ihmal veya istismarı görülen, suç işleyen ya da suçu gizleyen merkez personeli hakkında genel hükümlere göre işlem yapılacak.

Bu yönetmelikle, 30 Temmuz 2006 tarihli Resmi Gazete'de yayımlanan Bakıma Muhtaç Özürlülere Yönelik Özel Bakım Merkezleri Yönetmeliği yürürlükten kaldırıldı.