ÇED'de yeni dönem

Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliği'ne tabi projelere "ÇED olumlu" veya "ÇED gerekli değildir" kararı alınmadıkça hiçbir teşvik, onay, izin, yapı ve kullanım ruhsatı verilemeyecek, yatırıma başlanamayacak, proje ihale edilemeyecek.

Çevre ve Şehircilik Bakanlığınca hazırlanan Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliği, Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girdi.

Buna göre, yönetmeliğe tabi projeler hakkında "ÇED olumlu", "ÇED olumsuz", "ÇED gereklidir" veya "ÇED gerekli değildir" kararlarını verme yetkisi Bakanlıkta bulunacak. Ancak Bakanlık gerekli gördüğü durumlarda "ÇED gereklidir" veya "ÇED gerekli değildir" kararının verilmesi konusundaki yetkisini, sınırlarını belirleyerek valiliklere devredebilecek.

Yönetmelik kapsamındaki bir projeyi gerçekleştirmeyi planlayan gerçek veya tüzel kişiler, ÇED'e tabi projeleri için başvuru dosyasını, raporunu, seçme eleme kriterleri uygulanacak projeler için ise proje tanıtım dosyasını Bakanlıkça yetkilendirilmiş kurum ve kuruluşlara hazırlatmak, ilgili makama sunulmasını sağlamak ve verdikleri taahhütlere uymakla yükümlü olacak.

Yönetmeliğe tabi projelere, "ÇED olumlu" veya "ÇED gerekli değildir" kararı alınmadıkça hiçbir teşvik, onay, izin, yapı ve kullanım ruhsatı verilemeyecek, proje için yatırıma başlanamayacak, ihale edilemeyecek.

Yönetmelik hükümlerine göre karar tesis edilmeden önce, projenin gerçekleştirilmesinin mevzuat bakımından uygun olmadığının tespiti halinde, aşamasına bakılmaksızın süreç sonlandırılarak dosya iade edilecek.

"ÇED gereklidir" kararı verilen projeler için bu karar ve ÇED başvuru dosyası ile proje sahibince yetkilendirildiğine dair vekaletname ve imza sirküleri, yetkilendirilmiş kurum ve kuruluşlarca Bakanlığa sunulacak.

Bakanlık, başvuru dosyasındaki bilgi ve belgeleri uygunluk bakımından inceleyecek, bu işlemler 5 iş günü içinde tamamlanacak. Dosyanın uygun hazırlandığına karar verilmesi halinde, ilgili kamu kurum ve kuruluş temsilcileri, Bakanlık yetkilileri, proje sahibi ile yetkilendirilmiş kurum ve kuruluşlardan oluşan komisyon kurulacak.

Bakanlık, gerekli gördüğü hallerde, projenin konusu, türü ve proje için belirlenen yerin özelliklerini dikkate alarak, üniversiteler, enstitüler, araştırma ve uzman kuruluşları, meslek odaları, sendikalar, birlikler, sivil toplum örgütü temsilcilerini de komisyon toplantılarına üye olarak çağırabilecek.

Halkı yatırım hakkında bilgilendirmek, projeye ilişkin görüş ve önerilerini almak üzere, komisyonun kapsamı belirlemesinden önce, Bakanlıkça yetkilendirilmiş kurum ve kuruluşlarca proje sahibinin katılımıyla halkın katılımı toplantısı düzenlenecek. Toplantıdan önce, yetkilendirilmiş kurum ve kuruluşlarca halkı bilgilendirmek amacıyla, broşür dağıtmak, anket, seminer gibi çalışmalar yapılabilecek.

Komisyonun kapsam ve özel format belirlemesine ilişkin düzenlemenin yer aldığı yönetmeliğe göre, Bakanlıkça yetkilendirilmiş kurum ve kuruluşlar özel formatın veriliş tarihinden itibaren 18 ay içinde ÇED raporunu Bakanlığa sunacak. Bu sürede rapor sunulmazsa başvuru geçersiz sayılacak.

ÇED raporunun özel formata uygunluğu ile çalışma grubunda yer alması gereken meslek uzmanlarınca hazırlanıp hazırlanmadığına yönelik inceleme, Bakanlıkça 5 iş günü içinde sonuçlandırılacak. Uygun olmadığının anlaşılması halinde, rapor yetkilendirilmiş kurum ve kuruluşlara iade edilecek. Raporun 6 ay içinde Bakanlığa sunulmaması durumunda başvuru geçersiz sayılacak.

-ÇED raporunda değişiklik en çok 2 kez istenebilecek

Komisyonun çalışma usulünün de düzenlendiği yönetmeliğe göre, Bakanlıkça yetkilendirilmiş kurum ve kuruluşlardan ÇED raporunda değişiklik yapması en çok 2 kez istenebilecek. Yapılan düzeltme komisyonca yeterli görülmezse, durum tutanakla saptanacak ve başvuru Bakanlıkça geçersiz sayılacak.

Komisyonun inceleyerek son şeklini verdiği ÇED raporu, yetkilendirilmiş kurum ve kuruluşlarca inceleme değerlendirme toplantılarının sona erdirilmesinden sonraki 10 iş günü içinde Bakanlığa sunulacak. Rapor, halkın görüş ve önerilerini almak üzere uygun araçlarla 10 gün görüşe açılacak.

Bakanlık, görüşler doğrultusunda rapor içeriğinde eksikliklerin tamamlanmasını, ek çalışmalar yapılmasını ya da komisyonunun yeniden toplanmasını isteyebilecek. Gerekli çalışmaların yapılmasının ardından, Bakanlıkça nihai ÇED raporunun sunulması istenecek. Rapor ile gerekli belgeler, 5 iş gününde Bakanlığa sunulacak.

Bakanlık nihai ÇED raporlarının, komisyon üye sayısı kadar çoğaltılmasını isteyecek. Çoğaltılan nihai ÇED raporları, 10 iş gününde Bakanlığa sunulacak. Bakanlık, proje için "ÇED olumlu" ya da "ÇED olumsuz" kararını 10 iş günü içinde verecek. "ÇED olumlu" kararı verilen proje için 7 yılda mücbir sebep bulunmaksızın yatırıma başlanmaması durumunda karar geçersiz sayılacak. "ÇED olumsuz" kararı verilen projeler için kararın verilmesine neden olan şartlarda değişiklik olması durumunda yeniden başvuruda bulunulabilecek.

-ÇED gerekli veya değildir kararı 5 iş gününde verilecek

Seçme, eleme kriterlerine tabi projelerin de gösterildiği yönetmelikte, "ÇED gereklidir" veya "ÇED gerekli değildir" kararı için de düzenlemeler yer aldı. Buna göre, Bakanlık proje tanıtım dosyalarını, belirlenen kriterler çerçevesinde 15 iş gününde inceleyecek ve değerlendirecek. Proje hakkında "ÇED gereklidir" veya "ÇED gerekli değildir" kararını, 5 iş günü içinde verecek.

"ÇED gerekli değildir" kararı verilen proje için 5 yıl içinde mücbir sebep bulunmaksızın yatırıma başlanmaması durumunda karar geçersiz sayılacak. "ÇED gereklidir" kararı verilen projeler için bir yılda Bakanlığa başvuru yapılmaması durumunda karar geçersiz sayılacak.

Bakanlık, "ÇED olumlu" veya "ÇED gerekli değildir" kararı verilen projelerle ilgili olarak, ÇED raporu ve taahhüt edilen konuların yerine getirilip getirilmediğini izleyecek ve kontrol edecek.

-ÇED kararı almayan ve taahhüdünü yerine getirmeyene ceza

"ÇED olumlu" kararı alınmaksızın başlanan faaliyetler Bakanlıkça, "ÇED gerekli değildir" kararı alınmaksızın başlanan faaliyetler ise mahallin en büyük mülki amirince süre verilmeksizin durdurulacak. Bu kararlar alınmadıkça, yatırıma ilişkin durdurma kararı kaldırılmayacak. Bu kararlar alınmazsa, yatırımcı faaliyet alanını eski haline getirmekle yükümlü olacak. 2872 sayılı Çevre Kanunu'nun ilgili hükümlerine göre işlem tesis edilecek.

"ÇED olumlu" ya da "ÇED gerekli değildir" kararı verildikten sonra, proje sahibince nihai ÇED raporu veya proje tanıtım dosyasında taahhüt edilen hususlara uyulmazsa, buna uyulması için projeyle ilgili bir defaya mahsus en fazla 90 gün süre verilebilecek. Bu süre sonunda taahhüt edilen konulara uyulmazsa yatırım durdurulacak. Yükümlülükler yerine getirilmedikçe durdurma kararı kaldırılmayacak ve 2872 sayılı Çevre Kanunu'nun ilgili hükümlerine göre işlem yapılacak.

Yönetmelikte belirtilen süreler, yetkilendirilmiş kurum ile kuruluşların istemi ve Bakanlıkça uygun görülmesi veya Bakanlığın doğrudan gerekli gördüğü hallerde, gerekçesi belirtilerek uzatılabilecek veya durdurulabilecek.

Askeri projelerle ilgili ÇED uygulamaları, ilgili kurumun görüşü alınarak Bakanlıkça belirlenecek. Afet riski altındaki alanların dönüştürülmesi işlemleri, doğal afet sonucu yıkılan, bozulan, tahrip olan veya hasar gören herhangi yatırımın bulunduğu yerde kısmen veya tümüyle yeniden gerçekleştirilmesi planlanan ve diğer bazı projeler için uygulanacak yöntem, Bakanlıkça belirlenecek.

Yönetmeliğin yürürlük tarihinden önce ÇED başvuru dosyası, proje tanıtım dosyası valiliğe ya da Bakanlığa sunulan projelere, başvuru tarihinde yürürlükte olan yönetmelik hükümleri uygulanacak.

23 Haziran 1997'den önce kamu yatırım programına alınan, 29 Mayıs 2013 itibarıyla planlama aşaması geçen ve ihale süreci başlayan, üretim veya işletmeye başlayan projeler ile bunlar için zorunlu yapı ve tesisler ÇED kapsamı dışında tutulacak. ÇED Yönetmeliği'nin ilk yayım tarihi 7 Şubat 1993'ten önce üretime veya işletmeye başladığı belgelenen projeler de kapsam dışında olacak.

Çevre ve Şehircilik Bakanlığı:

-"Yeni ÇED Yönetmeliği ile mevzuat açısından uygun olmayan projeler ÇED sürecinde incelenmeden iade edilecek"

-"Sürecin her aşamasında halk bilgilendirilecek, yatırımcıya kısa mesaj ve e-posta gönderilecek"

-"Elektronik veri tabanıyla kararlara hızlı erişim sağlanırken, çevreye ve ekonomiye de katkı sağlanacak. Yıllık 61 milyon 500 bin sayfalık kağıt tasarrufu yapılarak, yılda 5 bin 100 ağaç kurtarılacak"

Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, yeni Çevresel Etki Değerlendirme Yönetmeliği ile ÇED sürecinde zaman ve kaynak israfına son verileceğini bildirdi.

Bakanlıktan yapılan açıklamaya göre, bugün Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren ÇED Yönetmeliği ile listeler günün şartlarına göre güncelleştirildi ve sadeleştirildi.

ÇED sürecinin kısaltıldığı yönetmelik kapsamında, mevzuat açısından uygun olmayan projeler süreçte incelenmeden iade edilecek.

ÇED süreci elektronik sistemle yürütülecek. Evrak akışı elektronik ortamda gerçekleşeceğinden evrak havaleleri ve postada yaşanan zaman kayıpları da ortadan kaldırılacak.

Sürecin elektronik ortamda gerçekleştirilmesiyle, halkın katılımının etkin ve verimli hale gelmesi sağlanacak. Süreçlerin şeffaf ortamda işletilerek halkın bilgilendirilmesi gerçekleştirilecek.

Bakanlığa başvuru yapıldığı andan itibaren yatırımcı süreçleri, ek gereksinimleri, yenileme taleplerini sistem üzerinden takip edip tamamlayabilecek ve sürecin bütün aşamalarını şeffaf şekilde izleyebilecek. Ayrıca yatırımcı sürecin her aşamasında kısa mesaj ve e-posta ile bilgilendirilecek.

Çevrimiçi ÇED Süreci Yönetimi Sistemi'nin devreye alınmasıyla, ÇED Yönetmeliği kapsamında verilen tüm kararlara hızlı erişim sağlanacak, kapsamlı veritabanı oluşturulacak. Veri tabanı, yeni yapılması planlanan faaliyetlerin ÇED süreçlerinde karar verme aşamasında kullanılacak.

Gerçekleştirilen sistemle ortalama 400 sayfa olan proje tanıtım dosyası, ÇED başvuru dosyası, ÇED raporu ve nihai ÇED raporları artık kağıt olarak basılmayacak. Böylece 61 milyon 500 bin sayfalık kağıt tasarrufu sağlanarak, yılda yaklaşık 5 bin 100 ağaç kurtarılacak. Böylece hem çevreye hem de ekonomiye katkı sağlanacak.

Bu kapsamda, çevrimiçi ÇED Süreci Yönetimi Sistemi ile yıllık yaklaşık bin ton karbondioksit eşdeğerinde emisyon salınımı engellenmiş olacak. Bu değer yaklaşık 350 hektar ağaçlandırmadan elde edilen yutak alan kapasitesine eşdeğer bulunuyor.

Elde edilecek 300 ton kağıt tasarrufuyla yıllık 132 bin ton temiz su israf edilmeyecek ve 2 milyon 280 bin kilovat saat enerji harcanmayacak.