İlik naklinde başarılı, bağışında gerideyiz

YEŞİM SERT KARAASLAN - Türk Hematoloji Derneği Başkanı Prof. Dr. Teoman Soysal, Türkiye'de yılda yaklaşık 4 bin kişiye kök hücre nakli yapılması gerektiğinin öngörüldüğünü belirterek, "Kök hücre nakil sayısı 2012 yılında toplam 2 bin 500'ü aşmıştır. 2013 yılının sadece ilk 6 ayında bin 500'e yakın nakil gerçekleşmiştir. Bundan 10 yıl önce 300 nakil yapılırken, şu an yılda 3 bin nakil yapıyoruz, ancak yeterli değil" dedi.

Soysal, AA muhabirine yaptığı açıklamada, başta kan kanserleri olmak üzere bazı hastalıkların tedavisinde uygulanan kök hücre naklinin çok önemli olduğunu söyledi.

"Türkiye'de yılda yaklaşık 4 bin kişiye kök hücre nakli yapılması gerektiğinin" öngörüldüğünü belirten Soysal, ülkede ruhsatlı kök hücre nakil merkezi sayısının her geçen gün arttığını ve 2013 yılı içerisinde yurt içi bilgi bankalarına ulaşan tarama başvurularının Ankara için 651, İstanbul için ise 489 olduğunu dile getirdi. Soysal, şunları kaydetti:

"Türkiye'de de nakil sayıları artmaktadır. 2012 yılına gelindiğinde toplam 2 bin 500'ü aşmıştır. 2013 yılının sadece ilk 6 ayında bin 500'e yakın nakil gerçekleşmiştir. Bundan 10 yıl önce 300 nakil yapılırken, şu an yılda 3 bin nakil yapıyoruz ancak sayı yine de yeterli değil.

Türk Hematoloji Derneği, üyelerinin de önerileri doğrultusunda, kendi hastaları için doku tiplendirmesi yapılan vericilerin, bu açıdan potansiyel olarak önemli bir kaynak oluşturabileceğini düşünmektedir. Bu amaçla derneğimiz, kök hücre nakli için doku grubu bakılan tüm bireylerden kendi hastalarına uymadığı takdirde başka bir hastaya kullanılmak üzere gönüllü verici olmalarını özendirmeyi desteklemektedir."

-"Türkiye'de bağış oranı 10 binde 3"

Soysal, Türkiye'de yapılan nakillerle, Avrupa ülkelerinde yapılan nakil başarılarının aynı olduğunun altını çizerek, "Türkiye'den artık kimseyi ilik nakli olmak için yurt dışına göndermiyoruz. Geçen yıl yaklaşık bin 200 kişi, dünya ilik bankasına başvurdu. Dünyada kemik iliği kayıtlı bağış ortalaması yüzde 1,7.

Bağış oranları Almanya ve Amerika'da yüzde 4, Güney Kıbrıs Rum Kesimi'nde yüzde 16. Türkiye'de ise bağış oranı 10 binde 3."

Soysal, 18 ile 55 yaş arasında ve en az 50 kilogram ağırlığındaki her sağlıklı kişinin kök hücre vericisi olabileceğini ifade ederek, "Bu koşulların sağlanması, kişinin belirli sağlık niteliklerini taşıdığı anlamına gelmektedir. Böylece yapılan bağış da nitelikli olacak ve doğal olarak hastaya yapılan kök hücre naklinin başarıyla sonuçlanma şansı yükselecektir" değerlendirmesinde bulundu.

-"Sorun, akraba dışı verici bulamamak"

Bağış yapacak kişinin özellikle bulaşıcı hastalık, bağışıklık sistemi hastalıklarına sahip olmaması gerektiğinin altını çizen Soysal, bu alanda en büyük sorunun akraba dışı verici bulamamak olduğunu vurguladı.

Soysal, nüfusu 80 milyon düzeyinde olan Almanya'da yılda 5 bin civarında nakil yapıldığını, Türkiye'de ise nüfusuna göre yapılan nakillerin henüz istenen düzeyde olmadığını söyledi.

"Dünyada 23 milyon 500 bin civarında kayıtlı verici ve 600 bin kordon kanı varken, Türkiye'de kayıtlı verici sayısının 37 bin, kordon kanının 765 düzeyinde olduğunu" aktaran Soysal, batılı ülkelerde başkasından yapılan nakillerin en az yarısının akraba dışı vericilerden sağlandığını bildirdi. Soysal, şunları kaydetti:

"Türkiye'de ise başkasından yapılan nakillerin yüzde 16'sı ancak akraba dışından yapılabiliyor. Bu rakamın artması halinde Türkiye'de de kemik iliği nakli sayıları batıdaki gibi yüzde 50 seviyesine ulaşacaktır. Sorunumuz akraba dışı verici bulamamaktan kaynaklanıyor.

Eğer ben bir Alman vatandaşı olsaydım, Almanya'da yaşasaydım ve benim bir iliğe ihtiyacım olsaydı, bana oradaki hekimlerin ilik bulma olasılığı yüzde 93'tü. Yurt dışında ortalama olarak başkasından yapılan nakillerin en az yarısı akraba dışı vericilerden sağlanabiliyor."

Prof. Dr. Soysal, Türkiye'deki verici ve nakil sayılarını artırmak için TÜRKKÖK Projesi'nin Sağlık Bakanlığı tarafından bir an önce hayata geçirilmesi gerektiğini söyledi.