Öğretim üyesi, aylıksız izindeyken çalışabilir mi?

Başkanlıktan verilen görüşte, Öğretim üyelerinin de 2914 ve 2547 sayılı Kanunlarda yer almayan düzenlemeler bağlamında 657'nin ticaret ve kazanç getirici yasaklarına tabi olduğu belirtilmiştir. Ancak, 2547 sayılı kanunun 36. maddesine, 2014 yılında yapılan bir değişiklikle bu konuda bir istisna konulmuştur. Buna göre, profesör ve doçentler, her bir anabilim dalındaki kadrolu profesör ve doçent sayısının yüzde 50'sini geçmemek, bir yıla kadar kurumsal sözleşme yapılmak ve geliri üniversite döner sermayesi hesabına kaydedilmek şartıyla ve ilgilinin muvafakati ile mesai dışında özel hastaneler veya vakıf üniversitesi hastanelerinde çalıştırılabilir. Bu konudaki esas ve usuller üniversite yönetim kurulları tarafından belirlenir.

Bu düzenleme, 657'de yer alan ticaret ve kazanç getirici faaliyetlerde bulunma yasağının bir istisnasıdır. Bu istisna nedeniyle de, Devlet Personel Başkanlığı, 2547 sayılı Kanunun 36. maddesinde yer alan sınırlamalar doğrultusunda profesör ve doçentlerin dışarıda çalıştırılabileceğini belirtmiştir.

İŞTE DEVLET PERSONEL BAŞKANLIĞININ GÖRÜŞÜ

ÖZET: Öğretim üyesinin aylıksız izinde iken özel bir sağlık kurumunda sigortalı olarak çalışıp çalışamayacağı hususunda.(24/01/2014-10585)

Üniversitenizde görev yapan öğretim üyesinin aylıksız izinde iken özel bir sağlık kurumunda sigortalı olarak çalışıp çalışamayacağı hususunda görüş talep eden ilgi yazı incelenmiştir.

11/10/1983 tarihli ve 2914 sayılı Yükseköğretim Personel Kanununa tabi olarak görev yapan öğretim üyeleri için aynı Kanunun 20 nci maddesinde "Bu Kanunda hüküm bulunmayan hallerde 2547 sayılı Yükseköğretim Kanunu ile 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu hükümleri uygulanır." hükmü yer almaktadır.

Bilindiği üzere 04/11/1981 tarihli ve 2547 sayılı Yükseköğretim Kanununun "İzinler" başlıklı 64 üncü maddesinde "Öğretim elemanları yıllık izinlerini, normal olarak, öğrenime ara verilen zamanlarda kullanırlar. Bunların diğer izinleri ile Yükseköğretim üst kuruluşları personelinin ve yükseköğretim kurumları memurlarının izin işleri 657 Sayılı Devlet Memurları Kanunu hükümlerine göre yürütülür." hükmü yer almaktadır. Ayrıca 11/10/1983 tarihli ve 2914 sayılı Yükseköğretim Personel Kanununa tabi olarak görev yapanlar için aynı Kanunun "Uygulanacak diğer kanun hükümleri" başlıklı 20 nci maddesinde yer alan "Bu Kanunda hüküm bulunmayan hallerde 2547 sayılı Yükseköğretim Kanunu ile 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu hükümleri uygulanır." ifadesiyle 657 sayılı Kanuna atıf yapılmıştır.

657 sayılı Devlet Memurları Kanununun "Aylıksız izin " başlıklı 108 inci maddesinin (E) bendinde "Memura, yıllık izinde esas alınan süreler itibarıyla beş hizmet yılını tamamlamış olması ve isteği halinde memuriyeti boyunca ve en fazla iki defada kullanılmak üzere, toplam bir yıla kadar aylıksız izin verilebilir." hükmü yer almaktadır. Bu şekilde verilen aylıksız izin memura tanınmış bir hak olup, söz konusu durum kişinin memuriyet sıfatını sona erdirmediği gibi memurun aylığı dışındaki hak ve yükümlülükleri de devam etmektedir. Nitekim 01.02.1988 tarih ve 4620/1 sayılı Sayıştay Genel Kurul Kararında aylıksız izinli olan Devlet memurunun memuriyet sıfatının devam ettiğini belirtmek suretiyle eş ile bakmaya mecbur olduğu ana, baba ve çocuklarının tedavi giderlerinin kurumunca ödenmesi yönünde karar vermiştir.

Diğer taraftan, 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 02/01/2014 tarihli ve 6514 sayılı Kanunun 9 uncu maddesiyle değiştirilen "Ticaret ve diğer kazanç getirici faaliyetlerde bulunma yasağı" başlıklı 28 inci maddesinde "Memurlar Türk Ticaret Kanununa göre (Tacir) veya (Esnaf) sayılmalarını gerektirecek bir faaliyette bulunamaz, ticaret ve sanayi müesseselerinde görev alamaz, ticari mümessil veya ticari vekil veya kollektif şirketlerde ortak veya komandit şirkette komandite ortak olamazlar. (Görevli oldukları kurumların iştiraklerinde kurumlarını temsilen alacakları görevler hariç). Memurlar, mesleki faaliyette veya serbest meslek icrasında bulunmak üzere ofis, büro, muayenehane ve benzeri yerler açamaz; gerçek kişilere, özel hukuk tüzel kişilerine veya kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarına ait herhangi bir iş yerinde veya vakıf yükseköğretim kurumlarında çalışamaz.

Memurların üyesi oldukları yapı, kalkınma ve tüketim kooperatifleri, kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları ve kanunla kurulmuş yardım sandıklarının yönetim, denetim ve disiplin kurulları üyelikleri ile özel kanunlarda belirtilen görevler bu yasaklamanın dışındadır.

..." hükmüne yer verilmek suretiyle memurların mesleki faaliyette bulunmak üzere gerçek kişilere, özel hukuk tüzel kişilerine veya kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarına ait herhangi bir işyerinde veya vakıf üniversitelerinde çalışamayacakları; ancak özel kanunlarda belirtilen görevlerin bu yasaklamanın kapsamı dışında olduğu ifade edilmiştir.

6514 sayılı Kanunun 11 inci maddesiyle 2547 sayılı Kanunun 36 ncı maddesine eklenen yedinci fıkrasında "Tabip, diş tabibi ve tıpta uzmanlık mevzuatına göre uzman olan öğretim elemanları, kanunlarda belirtilen haller dışında 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 28 inci maddesi hükmüne tabidir. Ancak bunlardan profesör ve doçent kadrosunda olanlar, her bir anabilim dalındaki kadrolu profesör ve doçent sayısının yüzde 50'sini geçmemek, bir yıla kadar kurumsal sözleşme yapılmak ve geliri üniversite döner sermayesi hesabına kaydedilmek şartıyla ve ilgilinin muvafakati ile mesai dışında özel hastaneler veya vakıf üniversitesi hastanelerinde çalıştırılabilir....

Yedinci fıkranın uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar, Yükseköğretim Kurulunun onayı ile üniversite yönetim kurulları tarafından belirlenir." hükmüne yer verilmiştir.

Yukarıda yer verilen hüküm ve açıklamalar çerçevesinde; 657 sayılı Kanun kapsamında alınan aylıksız izinde memuriyet sıfatı sona erdirmediği gibi aylık dışındaki hak ve yükümlülükler de devam ettiğinden 2914 sayılı Kanuna tabi görev yaparken mezkur Kanun kapsamında aylıksız izin alan ilgilinin hak ve yükümlülüklerinin devam ediyor olması sebebiyle ancak Üniversitenizde görevini icra ederken 657 sayılı Kanunun 28 inci maddesinin istisnası kapsamında olan özel kanunlardaki görevleri icra edebileceği mütalaa edilmektedir.

DEĞERLENDİRME

Öğretim üyelerinin aylıksız izinde iken özel bir sağlık kuruluşunda sigortalı olarak çalışıp çalışamayacağı hususu hep tartışılmış ve nihayet Devlet Personel Başkanlığı bir üniversiteye vermiş olduğu görüşle bu tartışmaya son noktayı koymuştur. Devlet Personel Başkanlığının 24.01.2014 tarih ve 10585 sayılı görüşünde; 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun "Aylıksız izin" başlıklı 108 inci maddesinin (E) bendinde, memura yıllık izinde esas alınan süreler itibarıyla beş hizmet yılını tamamlamış olması ve isteği halinde memuriyeti boyunca en fazla iki defa kullanılmak üzere toplam bir yıla kadar izin verilebileceği, bu şekilde verilen aylıksız iznin memura tanınmış bir hak olduğu, ancak söz konusu durumun kişinin memuriyet sıfatını sona erdirmediği gibi memurun aylığı dışındaki hak ve yükümlülüklerinin de devam ettiği hususu belirtilerek devamla, 01.02.1988 tarih ve 4620/1 sayılı Sayıştay Genel Kurul Kararında, aylıksız izinli olan Devlet memurunun memuriyet sıfatının devam ettiği, bu nedenle aylıksız izin süresinde Devlet memurunun eş ile bakmaya mecbur olduğu ana, baba ve çocuklarının tedavi giderlerinin kurumlarınca ödenmesi gerektiği yönünde karar verildiği ifade edilmiştir.

Söz Konusu görüşün sonuç bölümünde ise, 657 sayılı Kanun kapsamında alınan aylıksız izinde memuriyet sıfatı sona ermediği gibi aylık dışındaki hak ve yükümlülüklerin de devam ediyor olması sebebiyle ancak ilgililerin üniversitede görevini icra ederken 657 sayılı Kanunun 28 inci maddesinin istisnası kapsamında özel kanunlardaki görevleri icra edebilecekleri hususunun mütalaa edildiği belirtilmiştir. Söz edilen görüşte ifade edilen, 657 sayılı Kanunun 28 inci maddesinin istisnası kapsamında özel kanunlarla sağlanan görev icrasından nelerin kastedildiğini belirtmekte yarar bulunmaktadır. Burada belirtilen özel kanunlarla sağlanan istisna, 2547 sayılı Yükseköğretim Kanununun 36 ncı maddesine 6514 sayılı Kanunun 11 inci maddesiyle eklenen yedinci fıkrasıdır. Adı geçen fıkrada, mesai saatleri dışında tıp ve diş hekimliği kökenli profesör ve doçentlerin kurumsal sözleşme yapılmak suretiyle özel hastane ve vakıf üniversitesi hastanelerinde çalışmalarıyla ilgili hususlar düzenlenmiştir. Bu itibarla, üniversitede görev yapan öğretim üyeleri aylıksız izin süresinde özel bir sağlık kurumunda çalışamaz ancak üniversitede görev ifa ederken 2547 sayılı Kanunun 36 ncı maddesinin yedinci fıkrası uyarınca mesai saatleri dışında kurumsal sözleşme yapılmak suretiyle özel hastaneler ile vakıf üniversitesi hastanelerinde çalışabilirler.

Cemil Yaşar ATİLA