İşçi alımında, proje personeli uyanıklığı

Mevzuatımıza göre (İşçi alım yönetmeliği) işçi alımlarının İŞKUR aracılığıyla ilan edilmesi, KPSS'yen giren ve şartları tutan adayların başvurusu üzerinden alım yapılması gerekmektedir. Bunun bir kaç istisnası bulunmaktadır. Bunlardan birisi de proje bazındaki faaliyetlerde çalışacak uzman personel alımıdır.

TÜBİTAK, işçi alımını gizleyebilmek için, proje uzman personel alımı yapmış ancak aldığı kişileri sekreter olarak çalıştırmıştır. Oysaki proje basındaki faaliyetlerde özel nitelik ve uzmanlık gerektiren işler için personel alınmalıydı.

Yine TÜBİTAK işçi alımını İŞKUR'dan gizleyebilmek için bir onay almış ve personel alımlarını İŞKUR'a bildirmeyerek kendisi gizlece alşmıştır.

Tüm bu hususlar Sayıştay tarafından tespit edilmiştir. Sayıştay'ın tespitlerine göre, proje personeli alımlarının tamamında, 91 kadrolu personelin ise 47'sinde; UZAY Biriminde 39 proje personelinin 30'unda ve kadrolu 1 kişide; ULAKBİM Biriminde 20 proje personelinin 17'sinde; SAGE Biriminde 99 proje personelinden 46'sında ilan yoluna başvurulmadığı tespit edilmiştir.

Bu tespitler sonrasında, bu personelin görevlerine son verilmesi gerekiyordu. Bu konuda nasıl bir işlem tesis edildiği bilinmemektedir.

İŞTE SAYIŞTAY'IN TESPİTLERİ

Kamu idaresinin personel alım sürecinin "Kamu Kurum ve Kuruluşlarına İşçi Alınmasında Uygulanacak Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik" hükümlerine uygun olmadığı görülmüştür.

5018 sayılı Kanun'a ekli (II) sayılı cetvelde yer alan özel bütçeli bir kamu idaresi olarak TÜBİTAK, kamu kurum ve kuruluşlarına iş kanunları hükümlerine göre çalıştırılmak üzere sürekli veya geçici işçi alınmasına ilişkin usul ve esasları düzenleyen Kamu Kurum ve Kuruluşlarına İşçi Alınmasında Uygulanacak Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik hükümlerine tabidir.

Yönetmeliğin 2 nci maddesinin 2 nci bendinde;

"Bu Yönetmelik hükümleri;
ç) Bir Yönetmelik kapsamındaki kamu kurum ve kuruluşlarında iş kanunları hükümlerine göre istihdam edilecek daire başkanı, daire başkanı muadili veya daha üst düzey yönetici, tabip, uzman tabip, diş tabibi ve eczacı kadroları,
d) Kamu kurum ve kuruluşlarında, hukuk müşaviri, müfettiş, kontrolör, denetmen, denetçi, uzman ve aktüer gibi mesleklerde çalışanlar arasında yapılacak işçi alımları,
e) Kamu kurum ve kuruluşlarının proje bazındaki faaliyetlerinde belirli süreli iş sözleşmesine tabi olarak, özel nitelik ve uzmanlık gerektiren işler,
f) (Değişik: 3/2/2012/3180 K.) Üniversite veya bilimsel araştırma kurumu niteliğindeki kuruluşlar_: ile petrol ve doğal gaz alanında faaliyet gösteren kamu kurum ve kuruluşlarının araştırma ve geliştirme faaliyetlerinde, bu faaliyetlerin devamı süresiyle sınırlı olarak görev alacak teknik ve uzman personel ile bu kurum ve kuruluşlar tarafından desteklenen ve/veya yürütülen proje bazındaki faaliyetlerde bü faaliyetlerin devamı süresiyle sınırlı olarak çalıştırılacaklar,
İçin uygulanmaz. Ancak, bu kapsamdaki işçi alım ilanlarının Kuruma bildirilmesi zorunludur. Bu ilanlar Kurum internet sitesinde ve ilgili kamu kurum ve kuruluşlarınca uygun görülen iletişim araçları ile kamuoyuna duyurulur. Kamu kurum ve kuruluşları işçi aliminin adil ve şeffaf bir şekilde yapılmasını sağlayacak diğer tedbirleri de alır. "

Hükmüne yer verilmiş olup bu hükme aykırı uygulamalara aşağıda yer verilmiştir:

A) Personel alım sürecinde Yönetmelik hükümlerine aykırı olarak ilan yoluna başvurulmadığı görülmüştür.

Kamu Kurum ve Kuruluşlarına İşçi Alınmasında Uygulanacak Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik'lc istisna kapsamındaki kurumlar için de personel alımlarında ilan zorunluluğu getirilmiş iken TÜBİTAK Personel İşe Alma, Atama, Görevde Yükselme ve Unvan Değişikliği Esaslan'nda gerekli görülen hallerde atama yetkilisinin onayı ile ilan yapılmayabileceği belirtilmiştir. Bu Esaslar, 2010 tarihli ve 184 sayılı Bilim Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulmuş düzenleyici bir işlem olup normlar hiyerarşisine göre Yönetmelik hükümlerine aykırı bir düzenleme yapılamaz. Dolayısıyla TÜBİTAK Personel İşe Alma, Atama, Görevde Yükselme ve Unvan Değişikliği Esasları'nda ilansız personel alımına cevaz veren istisna hükmünün geçerliliği bulunmamaktadır.

Kamu idaresinde 2013 yılında yapılan açıktan atamalarda; TÜBİTAK Başkanlık Birimi için proje personeli alımlarının tamamında, 91 kadrolu personelin ise 47'sinde; UZAY Biriminde 39 proje personelinin 30'unda ve kadrolu 1 kişide; ULAKBİM Biriminde 20 proje personelinin 17'sinde; SAGE Biriminde 99 proje personelinden 46'sında ilan yoluna başvurulmadığı tespit edilmiştir.

B) Kadrolu personel ihtiyacının Yönetmelik hükümlerine aykırı olarak Türkiye İş Kurumu aracılığıyla temin edilmediği anlaşılmıştır.

Yönetmeliğin yukarıda yer verilen istisna hükümleri birlikte değerlendirildiğinde; daire başkam altındaki düzeyde istihdam edilecek ve idari görevlerde uzman harici kadrolarda belirsiz süreli iş sözleşmesi ile çalıştırılacak personelin, Türkiye İş Kurumu aracılığıyla temin edilmesi gerekmektedir. Ancak Başkanlık Biriminde 2013 yılında işe başlayan 3 müşavir avukat ve 2 müdürün, Türkiye İş Kurumu'ndan talep edilmeden ve ilan yoluna da başvurulmadan işe alındığı tespit edilmiştir.

C) Proje faaliyetleri ile ilgili olmayan bazı idari personelin Yönetmelik hükümlerine aykırı olarak Türkiye İş Kurumu aracılığıyla temin edilmediği tespit edilmiştir.

Yönetmeliğe göre proje bazındaki faaliyetlerde belirli süreli iş sözleşmesi ile çalıştırılacaklar (proje personeli) Türkiye İş Kurumu aracılığıyla temin edilme zorunluluğundan istisnadır,

Yapılan incelemede, işe alım sürecinin başından itibaren sekreter gibi idari görevlerde çalıştırılacakları belli olan personelin, proje personeli istisnasından yararlanmak için söz konusu Yönetmelik hükümlerinin ihlal edilerek projeler kapsamında alındığı ancak B ve C kadrolu görevlerde (sekreter gibi) çalıştırıldıkları görülmüştür. Nitekim UEKAE Biriminde örnekleme suretiyle yapılan incelemede, proje bazındaki faaliyetlerde çalışmadığı açıkça belli olan toplam 13 kişinin, proje personeli olarak işe alındığı anlaşılmıştır. Bu durumda istihdam ihtiyacının Türkiye İş Kurumu'ndan işçi talep edilerek karşılanması yönündeki mevzuat gerekliliği bertaraf edilmiş olmaktadır.

Yukarıda bahsedilen personel alım sürecine ilişkin mevzuata aykırı uygulamaların kamu idaresi İç Denetim Birimi Başkanliğı'nca da tespit edildiği, ancak Birimin çalışmalarını tamamlayamadığı görülmüştür.

Netice itibariyle TÜBİTAK, bilimsel araştırma kurumu niteliğinde bir kamu kurumu olarak sadece proje personeli alımında ve daire başkanı veya daha üst düzey yönetici kadrolarına yapacağı alımlarda Türkiye İş Kurumundan talep etmeden, ancak ilan yoluna başvurmak koşuluyla doğrudan alım yapabilmektedir. Daire başkanı altındaki düzeylerde istihdam edilecek yöneticiler dahil kadrolu personel ihtiyacının ise Türkiye İş Kurumu'ndan talep edilerek karşılanması ve idari görevlerde bulunan kişilerin mevzuat gerekliliğini bertaraf edecek şekilde proje personeli statüsünde işe başlatılması uygulamasına son verilmesi gerektiği düşünülmektedir.

Kamu idaresi cevabında: 278 sayılı Kuruluş Kanunu ile Türkiye'nin rekabet gücünü ve refahını artırmak ve sürekli kılmak için; toplumun her kesimi ve ilgili kuramlarla iş birliği içinde, ulusal öncelikler doğrultusunda bilim ve teknoloji politikaları geliştirmek, bunları gerçekleştirecek alt yapının ve araçların oluşturulmasına katkı sağlamak, araştırma ve geliştirme faaliyetlerini özendirmek, desteklemek, koordine etmek, yürütmek; bilim ve teknoloji kültürünün geliştirilmesinde öncülük yapmak amacıyla kurulan Kurumun tüzel kişiliğe, İdari ve mali özerkliğe sahip olduğundan bahisle, Bilim Kurulunun mevzuat düzenleme yetkisini belirterek Kuruluş Kanunu'mın 17 nci Maddesi Ek fıkrasında yer alan "Kurum ihtiyaca uygun kuruluş ve kadro statülerinin düzenlenmesinde serbesttir. " hükmüne de yer vermiştir. TÜBİTAK İnsan Kaynaklan Yönetmeliği ve TÜBİTAK Personel İşe Alma, Atama, Görevde Yükselme ve Ünvan Değişikliği Esasları'nın da TÜBİTAK'ın fonksiyonlarına ve ihtiyaçlarına uygun olarak yine 278 sayılı Kuruluş Kanunu'na dayanılarak hazırlandığını, dolayısıyla personel alımlarının söz konusu Yönetmelik ve Esaslara uygun olarak gerçekleştirildiğini, ayrıca TÜBİTAK Personel İşe Alma, Atama, Görevde Yükselme ve Unvan Değişikliği Esaslarının 7 nci maddesinde de "Eleman ihtiyacı uygun görülen vasıtalarla ilan edilir. Ancak gerekli durumlarda Atama Yetkilisinin Oluru ile ilan yapılmaksızın personel istihdam edilebilir." hükmü yer aldığından yapılan işlemlerde mevzuata aykırı herhangi bir husus bulunmadığının düşünüldüğünü ifade etmiştir.

Sonuç olarak: Kamu idaresi cevabında, TÜBİTAK'ın ihtiyaca uygun kadro statülerinin düzenlenmesinde serbest ve Bilim Kurulu aracılığıyla mevzuat düzenleme yetkisine haiz olan özerk kurum olduğunu ifade etmektedir.

Kurumun 278 sayılı Kuruluş Kanununda yer alan ve cevapta üzerinde durulan bilim ve teknoloji ile ilgili kuruluş amacı, bu Kurumun bir hizmet yerinden yönetim kuruluşu olduğunun ifadesidir. Türk kamu yönetiminde, hizmet yerinden yönetim kuruluşları bir Bakanlığın vesayet denetimine tabi ve ilgili kuruluşu olarak tüzel kişiliğe, idari ve mali özerkliğe sahip olarak örgütlenmektedir. Bu bağlamda TÜBİTAK da Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanhğı'nm ilgili kuruluşu olarak 5018 sayılı Kanuna ekli (II) sayılı cetvelde yer alan özel bütçeli bir kamu kurumudur. TÜBİTAK, her ne kadar kendi kuruluş kanununda hiçbir kurumun görüşünü almadan kendi üst karar alma organı Bilim Kurulu aracılığıyla mevzuat düzenleme ve onaylama yetkisine haiz olsa da, mevzuatı normlar hiyerarşisine uygun olmak zorundadır.

Kamu Kurum ve Kuruluşlarına İşçi Alınmasında Uygulanacak Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik, kamu kurum ve kuruluşlarına iş kanunları hükümlerine göre çalıştırılmak üzere sürekli veya geçici işçi alınmasına ilişkin usul ve esasları düzenleme amacıyla çıkarılmıştır. Bu Yönetmeliğin "Kapsam" başlıklı 2 nci maddesine göre de 5018 sayılı Kanuna ekli (II) sayılı cetvelde yer alan özel bütçeli idareler, sürekli veya geçici işçi almalarındabu Yönetmelik hükümlerine tabidirler. Maddenin 2 nci fıkrasında da hangi durumlarda Yönetmelik hükümlerinin uygulanmayacağı sıralanmış ve bulguda bu istisnalar TÜBlTAK açısından irdelenmiştir. Netice itibariyle TÜBİTAK, bilimsel araştırma kurumu niteliğinde bir kamu kurumu olarak sadece proje personeli alıntında ve daire başkam veya daha üst düzey yönetici kadrolarına yapacağı alanlarda Türkiye iş Kurumu'ndan talep etmeden, ancak ilan yoluna başvurmak koşuluyla doğrudan alım yapabilmektedir. Daire başkam altındaki düzeylerde istihdam edilecek yöneticiler dahil kadrolu personel ihtiyacının ise Türkiye Iş Kurumu'ndan talep edilerek karşılanması gerekmektedir, idari görevlerde bulunan kişilerin proje personeli statüsünde işe başlatılması uygulaması ise mevzuat gerekliliğini bertaraf eden bir usul o I arak değeri end iri I eb i 1 m ek ted i r.

Diğer taraftan; TÜBİTAK Personel İşe Alma, Atama, Görevde Yükselme ve Unvan Değişikliği Esasları'nın 7 nci maddesinde, gerekli görülen hallerde atama yetkilisinin onayı ile ilan yapılmayabileceği yönünde hüküm bulunmaktadır. Ancak söz konusu Esaslar 2010 tarihli ve 184 sayılı Bilim Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulmuş düzenleyici bir işlemdir. Kamu Kurum ve Kuruluşlarına İşçi Alınmasında Uygulanacak Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik işe 01.09.2009 tarihinde yürürlüğe giren ve kamu kurum hırına işçi alınılan ile ilgili genel düzenlemeleri içeren bir yönetmeliktir. Söz konusu yönetmelik ile istisna kapsamındaki işçi altınlarında da ilan zorunluluğu getirilmiştir. Normlar hiyerarşisine göre, yönetmelik hükümlerine aykırı bir düzenleyici işlem tesis edilemeyeceğinden TÜBİTAK Personel İşe Alma, Atama, Görevde Yükselme ve Unvan Değişikliği Esasları'nda ilansız personel alımına cevaz veren istisna hükmünün geçerliliğinin olmadığı düşünülmektedir.