Yaşlılığa 'altın çağ' yaklaşımı

Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) Başkanı Yadigar Gökalp İlhan, Medikal Turizm Derneği tarafından Rixos Oteli'nde düzenlenen ''Uluslararası 3. Yaş Baharı Turizmi ve Dinamikleri Kongresi''nde yaptığı konuşmada, Türkiye'nin Avrupa'daki en düşük yaşlı nüfus oranına sahip ülke konumunda olduğunu belirterek, ancak ileriki yılların bu demografik fırsat penceresinin kapanacağı bir dönemi getireceğini söyledi.

Demografik göstergelerdeki mevcut eğilimler devam ettiği takdirde Türkiye nüfusunun yaşlanmaya devam edeceğini bildiren İlhan, yaşlı nüfus oranıyla birlikte finansal yükün ve sağlık harcamalarının artması gibi iki önemli durumla karşı karşıya kalınacağını kaydetti.

Nüfusun yaşlanmasının, prim ödeyen ve aylık alan sigortalı sayısını etkilediği ölçüde dağıtım esaslı yaşlılık sigortasının işleyişini ve finansal dengelerini de etkileyeceğine dikkati çeken İlhan, bu sorunla karşılaşmamak adına kayıt dışı ile mücadele ve işgücüne katılım, özellikle de kadınların ve gençlerin işgücüne katılımını artırmak üzerine odaklanmak gerektiğini vurguladı.

Bu çerçevede SGK olarak, kayıt dışı ile pro-aktif bir mücadele yürüttüklerini anlatan İlhan, kadınların ve gençlerin işgücüne ve istihdama katılımının artması için de kadın ve gençleri çalıştıran işverenlere yönelik sigorta primi indirimi teşvikini uygulamaya koyduklarını hatırlattı.

Sağlık hizmetlerine erişimin kolaylaşması ve sağlık hizmeti kapsamının genişletilmesine ek olarak yaşlı nüfusun da artmasıyla birlikte sağlık harcamalarında hem nominal anlamda hem de oransal olarak, artışlar meydana geldiğine dikkati çeken İlhan, ''Örneğin, sağlık harcamaları 2008-2013 yılları arasında nominal olarak yüzde 116 artış göstermiştir. Bununla birlikte 2008 yılında sağlık giderlerinin GSYİH'ya oranı yüzde 2,67 iken bu oran 2014 yıl sonunda yüzde 3,11 olarak gerçekleşecektir'' ifadesini kullandı.

Yaşlılara verilen hizmetler

Yaşlılara dönük hizmetler hakkında da bilgi veren İlhan, koruyucu sağlık hizmetleri kapsamında 65 yaş ve üzerindeki kişiler ile yaşlı bakımevi ve huzurevinde kalan kişilerin yılda bir defaya mahsus olmak üzere grip aşısı bedelini sağlık raporu aranmaksızın karşıladıklarını belirtti.

Evde sağlık hizmetleri kapsamında, Sağlık Bakanlığınca verilen hizmet bedellerini ödediklerini anlatan İlhan, ayrıca, kronik rahatsızlığı olan yaşlı hastalardan ''Katılım Payı Alınmayacak Kronik Hastalıklar Listesi''nde belirtilen hastalıklar kapsamında sağlık hizmeti sunucularına müracaatında muayene katılım payı almadıklarını söyledi.

Yaşlı bireylerin sağlığının korunması, hastalıklarının önlenmesi gibi amaçlarla yapılan geriatri muayenelerine Kurumca diğer branşlara kıyasla ayrıcalık tanınarak, muayene ücretlerinde artırımlı geri ödeme yapıldığını belirten İlhan, Kurum olarak yaşlılıktan kaynaklanan sağlık harcamalarını kontrol altına almak ve yaşlıları yaşlılık hastalıklarından korumak, onların üretken birer birey olma niteliğini devam ettirmek için çalışmalar yürüttüklerini bildirdi.

Palyatif bakım masrafları geri ödeme kapsamında

Palyatif bakımın ''yaşamı tehdit eden hastalıklardan kaynaklanan problemler ile karşılaşan hastaların ve hasta yakınlarının yaşam kalitesini, tüm fiziksel, psiko-sosyal ve ruhsal problemlerin erken tespit edilerek ve etkili değerlendirmeler yapılarak, önlenmesi veya giderilmesi yolları ile arttıran bir yaklaşım'' olduğunu bildiren İlhan, bu bakımın özellikle kanser hastaları ile yaşlı hastalar için önem arz eden bir konu olduğunu ifade etti.

Palyatif bakım tedavisinin karşılanmasına yönelik çalışmaları tamamladıklarını bildiren İlhan, ''Sağlık Bakanlığına bağlı bu konuda tescil edilen yataklı hastanelerde kurulan palyatif bakım merkezlerinin masraflarını da geri ödeme kapsamına almış bulunuyoruz'' ifadesini kullandı. İlhan, bunun çok önemli bir adım, başlangıç noktası olduğunu sözlerine ekledi.

Diğer konuşmacılar

Maliye Bakanlığı Bütçe ve Mali Kontrol Genel Müdürü İlhan Hatipoğlu da dünya nüfusunun yaşlandığını belirterek, gelişmiş ülkelerde 65 yaş ve üstü yaşlanma eğiliminin ivme kazandığını söyledi.

Yaşlanan dünyayı bekleyen çeşitli riskler olduğuna işaret eden Hatipoğlu, ekonomide iş alanlarını, üretim imkanlarını geliştirme zaruri hale geldiğini söyledi.

Dünyada yaşlıların bir sorun alanı olarak değil bir zenginlik olarak görülmesine yönelik bakış açısının yaygınlaştığını anlatan Hatipoğlu, şunları kaydetti:

''AB ülkelerinde de yaşlanma sürecek. Türkiye, AB'ye oranla daha avantajlı durumda ama bu avantaj çok daha uzun sürmeyecek. Gelişmiş ülkeler geçen yüzyıla aktif nüfuslarıyla kalkınmalarını gerçekleştirdiler. Yaşlanıyoruz ama demografik olarak hala avantajlıyız. Türkiye üst orta gelir grubunda yer alıyor ancak orta gelir tuzağında kalabilir. Türkiye'nin aktif nüfusunun oransal olarak büyümesi hızı ve istikrarlı kalkınma için bir fırsattır. Türkiye, 10 yıl boyunca demografik fırsat penceresi zaman dilimi içinde olacak. Bu fırsattan yararlanmanın ön koşulu da nitelikli insan gücü. Bu avantajı önümüzdeki yıllarda sürdürebilir kılmak, bir kalkınma hamlesi yapabilmek önemli. Bu çerçevede de kaliteli eğitim ve nitelikli işgücü, ekonomik büyümenin ve refah artışının yegane itici gücüdür.''

Yaşlılara ayrılan kaynak artıyor

Türkiye'de yaşlı ve bakıma muhtaç vatandaşlar için kamunun eskiye kıyasla daha fazla kaynak ayırdığını belirten Hatipoğlu, bakım hizmetlerine dönük kamu harcamalarının ve huzurevlerine bütçeden ayrılan kaynağın yıllar itibariyle arttığını söyledi.

Yaşlılara yönelik koruyucu sağlık hizmetleri, evde sağlık hizmetlerinin de çok önemli olduğunu vurgulayan Hatipoğlu, yaşlıları, sosyal ve ekonomik alanda, aktif yaşam içinde tutmak, onların tecrübe ve yeteneklerinden daha fazla yararlanmak gerektiğini ifade etti.

Hatipoğlu, yaşlılara yönelik sağlık turizmi potansiyelinin de iyi değerlendirilmesinin ülkeye önemli bir gelir kaynağı sağlayacağını sözlerine ekledi.

Ekonomi Bakanlığı Serbest Bölgeler Yurtdışı Yatırım ve Hizmetler Genel Müdürü Uğur Öztürk de Bakanlığın verdiği destekler ve teşvikler hakkında bilgi verirken, Bakanlığın ilgili kamu ve kurumlardan gelen tüm taleplere açık olduğunu söyledi.

Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın mesajı

Kongre Koordinatörü ve Medikal Turizm Derneği Başkanı Sinan İbiş ise konuşmasına programı nedeniyle etkinliğe katılamayan Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın mesajını okuyarak başladı.

Erdoğan mesajında, yaşlıların sosyal zenginlik olmalarının yanında kadim aile yapımızın bekasının teminatları da olduğunu ifade etti.

Deneyimleriyle genç nüfusa ve topluma önderlik eden yaşlılara olan borcun, onlara her alanda en üst düzeyde bir hayat standardı sağlayarak saygıyı ve sevgiyi göstererek ödenebileceğine inandığını ifade eden Erdoğan, mesajında şunları kaydetti:

"Bizim toplumumuzda yaşlılarımız hiçbir zaman ailenin yükü olmamış, tam tersine varlığının, gölgesinin, nefesinin dahi yettiği itibar abideleri, gurur kaynakları konumunda bulunmuşlardır. Düşünce ve davranış olarak, kemale erdikleri için kutup yıldızı gibi insanımıza yol gösteren yaşlılarımız, geçmişimizle geleceğimiz arasındaki en sağlam köprülerdir. Yaşlılarıyla irtibatını kesen, onları küçümseyen, hor gören, değersizleştiren bir toplum tarihiyle, kimliğiyle en önemlisi hikmetiyle irtibatını koparmış, yabancılaşmış demektir. Günümüzde artık şehirleşme ve modern hayat biçimlerine bağlı olarak, ülkemizin kimi yerlerinde yaşlılarımızın aileleriyle olan ilişkilerinin giderek zayıfladığına üzüntüyle şahit oluyoruz. Yaşlılarımızın sadece fiziki ihtiyaçlarının giderilmesi yeterli değildir. Onları hayata bağlayacak aileleri ve toplumla ilişkilerini güçlendirecek, gözlerindeki ışığı, hayat sevinçlerini koruyacak adımlar atılması gerekir."

Erdoğan, yaşlıların, maddileşen dünyanın, bireyselleşmenin kurbanı haline getirilmemesi gerektiğini vurgulayarak, "Onlara yüksek hayat standardı yanında şefkat, merhamet, dostluk ihtiyaçlarını tatmin edecek ortamlar sağlamalıyız. Unutmayalım, yaşlılarımız bize tarihin, vefanın, kadirşinaslığın, hepsinden önemlisi medeniyetimizin bir emanetidir" değerlendirmesinde bulundu.

Aydınlık bir gelecek için gençlerin donanımına ve çalışkanlığına olduğu kadar yaşlıların da hayır dualarına ihtiyaç duyulduğunun altını çizen Erdoğan, ayrıca kongrenin yaşlıların sorunlarının çözümüne ve bu doğrultuda yeni perspektiflerin geliştirilmesi konusunda önemli katkılar sağlamasını dilediğini belirti.

"2015 sağlık turizmi ve yaşlı turizmi yılı olsun"

Medikal Turizm Derneği Başkanı Sinan İbiş, Erdoğan'ın mesajının ardından, yaptığı konuşmada ''Uluslararası 3. Yaş Baharı Turizmi ve Dinamikleri Kongresi''yle Türkiye'deki yaşlı bakımına yeni perspektifler getirmeyi amaçladıklarını ifade etti. İbiş, Türkiye'nin özellikle Ortadoğu'da ve bulunduğu coğrafyada dünyanın yaşlı turizmindeki merkezi haline gelmesini sağlamayı hedeflediklerini dile getirdi.

İbiş, ''Kongrenin özellikle ülkemizdeki yaşlı bakım süreçlerini inşaattan teknolojiye, hizmetten medyaya, işgücünden istihdama kadar bir çok alanda tetikleyici rol oynamasını istedik. 2015, aslında bizim için bir atılım yılı olacak ve biz şu an bu bahsettiğimiz konularda birçok projeyi partnerlerimizle beraber yürütüyoruz. Amacımız hem kendi yaşlılarımıza hem de dünyanın yaşlılarına bir gelecek hazırlamak" diye konuştu.

Kongrenin gerçekleştirilmesinde katkısı bulunanlara teşekkürlerini sunan İbiş, gelecek yılın, "yaşlı bakımı turizmi ve sağlık turizmi yılı olmasını" arzu ettiklerini söyledi.

"İhtisaslaşma ve kurumsallaşma gerekiyor"

Gaziantep Büyükşehir Belediye Başkanı Fatma Şahin de söz konusu kongrenin önemine dikkati çekerek, yaşlıların bugünün mimarları olduğunu ifade etti.

Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığınca yaşlılarla ilgili yapılan bir araştırmaya da değinen Şahin, "Büyük bir araştırmanın sonunda onlara 'bizden ne yapılmasını istiyorsunuz' diye sorduğumuzda en önemli cevabın aile temelli olduğunu gördük" dedi.

Şehirleri çocuk, kadın, engelli, yaşlı dostu olarak yapılandırmak gerektiğini bildiklerini kaydeden Şahin, sosyal belediyecilikte insanı merkeze aldıklarını ifade etti. Değişen ve gelişen dünya düzeninde yeni sorun alanları olduğunun altını çizen Şahin, aynı zamanda bu riskleri, tehditleri fırsatlara dönüştürebilme imkanı da bulunduğunu söyledi.

Şahin, Türkiye'nin kaynakları bakımından dünyaya sunabilecek büyük imkanlara, cazibe merkezi olabilecek çalışmalar yapacak güce sahip olduğuna işaret ederek, "Alzheimer, demans, zihinsel engelli, yatağa bağlı her bir yaşlı grubunun ihtiyaçları, beklentileri farklı. Tek tip uygulamadan daha çok ihtisaslaşan, kurumsallaşan bir altyapıyı oluşturmamız gerekiyor" diye konuştu.

Yaşlılığa "altın çağ" yaklaşımı

Kongrenin Onursal Başkanı ve Ankara Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Erkan İbiş ise dünya nüfusunun hızla arttığına işaret ederken, ortalama ömrün de yükseldiğini ifade etti.

2050 yıllarına kadar dünya nüfusunun 5'te birini 65 yaş üzerindekilerin oluşturacağını belirten İbiş, bunun da yaşlı bakımı konusunun ne kadar önemli olduğunu ortaya koyduğunu söyledi.

İbiş, yaşlanma ile beraber bazı fizyolojik, sosyolojik ve psikolojik sorunların çıkmasının çok normal olduğunu kaydederek, şöyle konuştu:

''O yaşlara geldiğimiz zaman hareket kabiliyetimiz, algımız, girişimcilik anlayışımız, hafızamız etkilenecek bu olumsuz yanları. Sağlık sorunları tedirginliği, belki ölüm korkusu, geleceğe dair kaygılar olsa da o dönemin altın değerleri var. Hoşgörünün, toleransın, bilginin, birikimin, olaylara çok yönlü bakabilmenin, hayıra, iyiliğe yönelik duyguların en üst düzeye çıktığı dönem. Bu yüzden o döneme altın çağ denilebilir.''

Günümüzde aktif yaşlanma, yaşlı refahı, sağlıklı yaşlanma gibi kavramlar ön plana çıktığına işaret eden İbiş, yaşlı bakımı konusunda kamudan, üniversitelere, sivil toplum örgütlere büyük sorumluluklar düştüğünü vurguladı.

İbiş, ''Herkesin bu konuda girişimci olması, risk alması, yaşlıların kullanabileceği, onların yaşamlarını kolaylaştırabilecek teknolojileri, fikirleri üretmesi gerekiyor'' dedi.